Daar gaat ons belastinggeld.......

In feite wordt de noodlijdende bank 'Northern Rock' genationaliseerd. En dat in een land dat doorgaans de geneugten van de 'vrije markt' propageert.

Ook in de VS weten ze niet hoe hard ze de miljarden belastinggeld in 'de markt' moeten pompen om te voorkomen dat de beurs hard onderuit gaat en die zielige beleggers hun inleg kwijtraken.



Het is pathetisch om te zien hoe de onverantwoordelijkheid van de grote banken, waar jarenlang recordbedragen richting directie werden geschoven na wéér een succesvol jaar, op de belastingbetaler wordt afgewenteld.



Er is inmiddels 120 miljard dollar 'afgeboekt'. Er zit nog minimaal 280 miljard aan te komen. En pessimistischer geluiden spreken over rond de 1000 miljard.



Dag dollar.......

Statistieken zijn bruikbaar als indicatoren, waarna in de serieuze wetenschap wordt gezocht naar een wetmatigheid. Van de gevonden wetmatigheid wordt vervolgens verwacht dat die (nagenoeg) onfeilbaar de ontwikkeling in een proces kan voorspellen Zo'n wetmatigheid dient dus de uitwerking van alle variabelen die van invloed kunnen zijn op het systeem, en het resultaat kunnen beïnvloeden, te dekken.

Onbestaanbaar in een waanzinnig complex systeem als het economische proces, of de menselijke hersenen. Met als gevolg dat er in die takken van sport gerotzooid wordt met de wetenschappelijke standaard. Zeg dan: Mensen, we hebben echt geen benul, maar als het verleden de toekomst kan voorspellen, dan is dit ons verhaal: En dan leg je die statistieken op tafel.



Dan nóg moet je wel weten wat die statistieken nou weergeven. Welke 'bias' je er in hebt gestopt. En op het terrein van de economie en de psychologie (en andere terreinen die gaandeweg zijn afgesplitst van de filosofie om status te genereren in de wetenschappelijke wereld), is die 'bias' volop aanwezig, juist omdát je niet alle variabelen kunt meten, en dus een keuze moet maken. En niet alleen jíj moet dat weten, als degene die de statistieken presenteert. Maar ook je toehoorders. En dáár gaat het als regel meteen al hopeloos fout. Zelfs bij discussies tussen vakbroeders laten economen zelden het achterste van hun tong zien wat dat betreft.



Mexico staat bovenaan de lijst, en wat ik zie is een golfbeweging, waarbij het dal van de golf nog altijd ver boven de pieken van de meeste andere economiën uitsteekt. En ik weet niet wanneer jij voor het laatst in Mexico was, maar het is schrijnend om te zien hoeveel mensen daar helemaal geen enkel inkomen hebben uit werk. En hoe verwerk je die in dit soort statistieken? Laat je ze er, gemakshalve, maar buiten? Dát soort keuzes maakt statistieken onbetrouwbaar. Maar in dit geval is het eigenlijk het enige wat we hebben, dus wat moet je? Persoonlijke indrukken zijn vaak waardevoller dan dit soort statistieken, maar dan komen de economen onder ons weer aanzetten met het etiket 'borrelpraat', nietwaar? Daarnaast gaat de discussie vaak tussen mensen met ongelijkwaardige persoonlijke ervaringen. Dus daar schieten we ook niet veel mee op.



Maar goed, tenzij die dalende trend doorzet en de GINI-norm van dit olieproducerende land uiteindelijk de fatsoensnorm bereikt, lijkt het mij als voorbeeld niet bijster gelukkig gekozen.



De getoonde grafiek gaat tot 2007. De data van China tot 2004. En India tot 1998. De stijgende lijn is echter opvallend. Dat de VS omhoog gaat is ook duidelijk, ja. En dat zonder dat de effecten van de belastingmaatregelen van Bush erin verwerkt zijn, die onevenredig voordelig zijn voor de ultra-rijken. Wat echter nog schrijnender is, is dat de armoede daar explosief toeneemt!



Je weigert in te gaan op de spagaat tussen Galbraith en Friedman, beiden vooraanstaande exponenten van een economische visie die in brede kringen worden gedeeld, en diametraal tegenover elkaar staan. De consensus waar jij over rept is een fictie.



Over geld straks meer.....

Geld is niet meer dan een afspraak. Althans, sinds de dollar is losgekoppeld van het goud. In Bretton Woods werd na de Tweede WO afgesproken dat goud de standaard zou zijn (in de kapitalistische wereld), en dat de dollar een hoeveelheid goud diende te vertegenwoordigen. Met andere woorden: Elk land kon zijn dollars inwisselen voor goud.

In de jaren zeventig deden een aantal Europese landen dat ook. Daaronder Nederland. Ze hadden geen vertrouwen meer in de dollar door de oplopende staatsschuld als gevolg van de Vietnam-oorlog.

Dit dwong Nixon uiteindelijk die koppeling los te laten, en sindsdien zweven de verschillende munteenheden ten opzichte van elkaar, zonder garanties. Het is een kwestie van (blind) vertrouwen.



Vergelijk een systeem waarbij ik een 'I owe you'-briefje uitgeef. Een schuldbekentenis die uiteindelijk begint te circuleren onder vrienden en kennissen. Zolang men er op kan vertrouwen dat ik die schuld uiteindelijk zal inlossen door een tastbare tegenprestatie, heeft dat briefje waarde.

Geef ik nou dusdanig veel schuldbekentenissen uit dat het voor mij nagenoeg onmogelijk wordt die schuld ooit nog in te lossen, dan ontstaan er problemen. Voor mij. Maar ook voor degenen die veel van dat soort schuldbekentenissen bezit. En op enig moment wil iedereen die dat soort papiertjes bezit, er van af, omdat het vertrouwen volledig weg is.



Hier zie je dat enig economisch model Godsonmogelijk kan voorspellen wanneer dat moment aanbreekt, omdat het vooral te maken heeft met het vertrouwen van de bezitters van dergelijke briefjes. En dit is maar één reden waarom economen kunnen worden beschouwd als vrachtwagenbestuurders die met hun rug in de rijrichting zitten.



Zoals ik steeds blijf herhalen, stort het fysieke bezit niet in als je die schuldbekentenissen in de kachel kunt gooien omdat niemand bereid is ze te accepteren als tegenprestatie voor verrichte arbeid, of de overdracht van bezit. Maar natuurlijk verdampt er dan wel onwaarschijnlijk veel waarde. Aanspraken op een tegenprestatie die die schuldbekentenissen vertegenwoordigden. Voorzover die privébezit zijn is dat al ellendig, maar als collectief ('Nederland' en 'Europa') zitten we op trijarden van dat soort papiertjes.

Int schreef op 21 februari 2008 @ 12:38:Internationale handel, goed macro-economisch beleid en een goede kennisinfrastructuur dragen enorm bij aan welvaart.

Internationale handel kan ook met sturende invloed aan de grens die van invloed zijn op de prijs en beschikbaarheid. De misvatting die is gegroeid sinds het omvallen van de Muur, is dat volledige vrijhandel de internationale handel zou bevorderen. Een groot deel van het conflict tussen Galbraith en Friedman gaat daarover.

Een 'goed' macro-economisch beleid slaat weer terug op die eerste determinant, waarbij direct duidelijk is dat 'goed' niet gedefinieerd is, waardoor het als 'determinant' een losse flodder is. Jargon, en meer niet.

'Kennisinfrastructuur' is evenmin een meetbare grootheid, waarbij je de vraag laat liggen of het niet veel eerder zo is dat een redelijke verdeling van de welvaart (in een kapitalistisch bestel) vooraf gaat aan de mogelijkheid de 'kennisinfrastructuur' op een aanvaardbaar niveau te brengen.

Neem als voorbeeld het 'actieplan' van Bush, onder de mooie naam: 'No Child Left Behind'. Een hoop mooie woorden om kansarme kinderen ogenschijnlijk het recht te geven op beter onderwijs. In de praktijk is het een scam om het hele onderwijs te privatiseren, waarbij het geld terecht komt in de zakken van oplichters. Geld dat niet door de overheid wordt toegewezen aan de scholen, want het systeem werkt zo:

Als een leerling op een school blijkt te zijn geplaatst die ondermaats presteert, mag die leerling van school veranderen. Op de scholen waar goed onderwijs wordt gegeven is echter geen plaats. Dus dat is om te beginnen al een loze belofte.



Maar er is meer.



Scholen die ondermaats presteren, moeten kinderen in staat stellen om aanvullend onderwijs te krijgen. De school moet die 'tutors' inhuren van privé-ondernemingen, en de kosten moeten worden betaald uit de subsidie die ze van de 'provincie' krijgen, want de centrale overheid besteedt aan het hele plan geen stuiver.

In de praktijk betekent dit dus dat vaste leerkrachten moeten worden ontslagen.



Als die 'tutors' nou nog kwalitatief beter waren, dan zou het misschien nog iets zijn. Maar voor die bijverdienste van 'tutor' wordt iedereen die zijn eigen naam kan spellen (bij wijze van spreken) aangenomen.

Ook Neil Bush, de zoon van......, pikt een graantje mee, via zijn bedrijf 'Ignite!', gefinancieerd door Saoedi Arabische 'contracten' en steun van de miljardair en Poetin-opponent Berezovsky. 'Ignite!' levert lesprogramma's die geheel zonder leerkrachten door de leerling zelf kunnen worden afgewerkt.



Kortom, je komt aanzetten met enkele vage determinanten, die niet te kwantificeren zijn, en waarbij je overtuiging ook nog eens niet met de feiten kloppen. Zoals het een goede (?) econoom betaamt, kun je ons precies vertellen waarom het in de jaren dertig, tachtig en aan het eind van de jaren negentig niet goed ging met de economie, maar is de (nabije) toekomst één groot mysterie. En ik blijf herhalen dat dit niets te maken heeft met de inspanningen die economen leveren, maar dat ze de complexe systemen niet de baas zijn. Dito met psycholgen en meteorologen. Een psycholoog kan je haarfijn uitleggen waarom iemand zichzelf van kant maakte, inclusief de oorzaken van zijn depressie. En meteorologen weten ook altijd precies waarom hun verwachting van gisteren niet klopte. Zoals de vrachtwagenbestuurder die met zijn rug in de rijrichting zit ook precies kan vertellen hoe hij terecht is gekomen waar hij nu is.

Int schreef op 21 februari 2008 @ 12:46:

Dat probleem met die briefjes is al erg lang bekend. Daarom hebben we nationale banken die dat in de gaten houden. Instanties die zoiets doen moeten een solvabiliteitsratio aanhouden die waarborgt dat ze niet teveel briefjes uitgeven. Deze instanties zijn vervolgens gedekt door de nationale bank die een goudvoorraad bezit die voldoende is om die dekking te waarborgen. Instanties die niet door de nationale bank zijn gedekt en in de gaten worden gehouden, zijn illegaal of kan je beter mijden, want voor je het weet ben je je geld kwijt.



Waarde kan verdampen, als mensen denken dat iets heel veel waard is en ze komen erachter dat dat niet zo is. Dat is jammer voor wie het dan in bezit heeft, maar de 1 zijn verlies is de ander zijn winst. Het geld dat voor die bezittingen is betaald is namelijk nog steeds aanwezig, het is alleen herverdeeld. Geld kan niet op die manier verdampen. Wel door branden en overstromingen en vernielingen e.d.. Misschien dat we ons beter tegen dergelijke dingen kunnen beschermen?

Weer een prachtig verhaal, maar nu de realiteit.



De Amerikaanse FED is in handen van enkele grote Amerikaanse handelsbanken. Onafhankelijk van de overheid, ja. Hoewel daar ook wel wat op valt af te dingen omdat de voormalige directeur van een van die giganten inmiddels de Amerikaanse minister van Financiën is.

In dat soort 'onafhankelijkheid' kan ik met de beste wil van de wereld geen voordeel ontdekken. Het is eerder een enorm risico, als je het mij vraagt. Presidenten als Lincoln en Eisenhouwer hebben hier ook, ieder op eigen wijze, luidkeels voor gewaarschuwd. Maar goed, dat waren geen economen.....



Mijn bezit, als burger, zit in de stenen die ik bezit, voorzover niet verhypothekeerd, en andere roerende zaken. Daarnaast bezit mijn pensioenfonds geld dat is belegd (veelal in staatsobligaties), en mijn overheid heeft, via die 'onafhankelijke' bank, schuldpapieren van (vooral) de VS. Dat bezit dat uitstaat bij pensioenfonds en overheid, daar kan ik niks mee.

Je moet toch stekeblind zijn als je niet ziet dat het instorten van de dollar, waardoor die obligaties geen ruk meer waard zijn (vergelijk de obligaties die mensen nu nog bezitten van Tsaristisch Rusland), een waanzinnige klap betekenen voor het hele kapitalistische bestel?



Neem nou Northern Rock. Hoezo was die solide? Onder toezicht van de Engelse centrale bank en alles. Maar nu dus staatsbezit. Zeventig procent van de Engelsen 'least' nu zijn huis van Gordon Brown, en zij betalen alle rekeningen.

Die determinanten, en hun onderliggende determinanten die de kwaliteit van de determinant bepalen, zitten barstensvol aannames en benaderde grootheden, die ook nog eens arbitrair zijn geselecteerd op hun belang en hun 'gewicht' in de formules die worden gebruikt om tot vergelijkbare getallen te komen. Dat ze in de praktijk werken, wat zoveel wil zeggen als dat schommelingen in het nabije verleden erdoor worden verklaard, zegt dus helemaal niks. Dat is weer die vrachtwagenchauffeur die met z'n rug in de rijrichting zit.



Het gaat mij er niet om jou, of 'de economen' op de hak te nemen. Maar het klopt niet zoals er bij jullie wetenschap wordt bedreven. Begrijpelijk, want we kunnen het niet doorgronden hoe die processen werken en op elkaar ingrijpen met de technieken die gangbaar zijn in 'economen-land'. Spel-theorie en netwerk-theorie zijn relatief nieuwe loten aan de wetenschappelijke boom, en blijken verrassend goed te gebruiken voor het opstellen van een economische 'forecast'. Maar het aantal econometristen dat is ingevoerd in die materie is al niet bijster hoog, en beperkt tot wetenschappelijke centra waar het beleid niet wordt gemaakt. En ook met die technieken is een gedetailleerd beeld (nog?) niet echt te fabriceren, voor zover mij bekend.



Kijk nou naar je eigen laatste bijdragen. Je 'vindt' dat de ECB het beter doet dan de FED. Je weet het niet. Je vindt het.



Northern Rock kwam onverwacht. Net als de hele kredietcrisis. Niet voor iedereen trouwens. Voor mij niet, bijvoorbeeld. Voor Willem Middelkoop niet, die net vorig jaar een boekje uitgaf met de pakkende titel 'Als de Dollar Valt'. Niet voor Paul Krugman, die zijn vingers blauw heeft getypt om in de New York Times te waarschuwen voor het catastrofale economische beleid van de door Friedman geïnspireerde 'neocons'. Niet voor Greg Palast, die al jaren waarschuwt voor het onheil dat het beleid van Bush cs over de VS afroept. Niet voor Stiglitz, die op zeker moment ontdekte dat uitgerekend de landen die zich onttrokken aan het dictaat van het IMF en de Wereldbank er economisch op vooruit gingen, waardoor hij afstand nam van die instellingen die hij daarvoor had gediend als top-econoom.............



Het hele probleem is dat de grote schare economen die de wereld inmiddels telt niet klaar is voor een verandering die a-typisch is. Hun modellen kennen dat niet. Het is beter de voorboden daarvan (zoals het omvallen van Northern Rock) als een 'freak incident' te beschouwen.



Daarbij is er nog iets interessants aan dat Northern Rock verhaal, eigenlijk. Nu zeg jij dat veel klanten van Northern Rock in de problemen zouden zijn gekomen als de bank zou zijn omgevallen. Welke klanten? Degenen die een hypotheek hadden lopen bij Northern Rock? Of de aandeelhouders?

Int, je blijft hangen in die 'determinanten'. Dat is voor jou een 'heilig huisje' waar geen discussie over mogelijk is, omdat die zich in de praktijk bewezen hebben.

Dit lijkt mij niet de plaats om de realiteit van de zwaartekracht (geen theorie, maar een natuurkracht die IS) af te zetten tegen de realiteitszin van de door jouw genoemde 'determinanten' die voor het overgrote deel bestaan uit grootheden waarvan de waarde door schatting wordt verkregen.



Neem 'kennisinfrastructuur'.



En dat gaan we dan in één formule verwerken waarin tevens 'goed macro-economisch beleid' verwerkt is.



Waarna we een waarde toekennen aan de mate waarin een land 'open grenzen' heeft.



Dûh?



'Kennisinfrastructuur'. Wat is dat?



Stel dat we in Nederland een geöliede onderwijsinstelling opzetten om iedereen tot econoom op te leiden. Verschaft dat een meerwaarde aan de economie van ons kleine kikkerland? Ik betwijfel het. Want wie haalt de vuilnis dan op? Wie beheert de supermarkt? Wie staat er achter de kassa?



Het schaars maken van kwaliteiten die écht een nuttige bijdrage leveren aan de economie van een land, door een groot deel van de bevolking op te leiden tot vakbroeders die vooral elkaar bezig houden met bezweringen, theorieën en het proefondervindelijk vinden van oplossingen voor onzinnige vraagstukken, schept meerwaarde.

Als regel worden dergelijke studiebollen bovengemiddeld betaald voor hun arbeid, ook al is het maatschappelijke nut niet erg groot. Daardoor stijgt de vraag naar vakmanschap, dat schaars is omdat iedereen was gaan studeren. Wat de prijs van die kwaliteit opdrijft en (in elk geval in theorie) de levensstandaard van degene die écht nuttig werk verricht opschroeft.



Het is echter een labiel evenwicht. Op het moment dat iedereen er achter komt dat je geen leger economen nodig hebt, en beter af bent met één goede, zij de rapen gaar.



Nou neem ik de economen omdat ik er vrij zeker van ben dat dit voorbeeld je zal aanspreken. Maar er zijn inmiddels onwaarschijnlijk veel studies waarvan de meerwaarde hoofdzakelijk is gebaseerd op een geraffineerd bedrog.



We staan aan de vooravond van een 'brede herwaardering'.

Bejubel ik Krugman? Ik bejubel geen enkele econoom, in de zin dat ik mij verbonden met hen voel of mij gehouden voel een zekere loyaliteit te tonen. Had ik eerder niet al heel duidelijk gezegd dat ik dat consensus-denken als basis onder 'wetenschap' geen warm hart toedraag?



Dat bepaalde specialistische kennis noodzakelijk is om een economie goed te laten draaien, en dat je niet toekunt met uitsluitend arbeiders (zoals dat vroeger nog heette), dat is volkomen duidelijk en bestrijd ik ook helemaal niet. Evenmin stel ik voor om alle inkomens te nivelleren tot er geen verschillen meer zijn. Of om mensen hun spaargeld cq bezit af te pakken.



In de samenleving groeit een sentiment tegen commissies, studiegroepen, en een overdaad aan controle. Tegelijk begint een groeiend aantal mensen zich bewust te worden van de funeste rol die speculanten op de beurs spelen. En in die zin maak ik een verschil tussen de klassieke belegger, en de speculant, waaronder vrijwel alle groot-kapitalisten. Er zit een fundamenteel verschil tussen investeren in de toekomst van een bedrijf waar je in gelooft, en het met vijandige interventies voor eigen gewin slopen van een bedrijf waar je overwaarde in ontdekt. Dat laatste kan alleen als je véél geld hebt. En dan is dat niet zelden ook nog eens geleend geld, bij elkaar gesappeld door de werknemers van die bedrijven zelf.



Die twee 'weeffouten' gaan ons óf volkomen opbreken, óf ze worden over niet al te lange tijd op tamelijk kordate wijze gecorrigeerd.



In die commissies, studie- en adviesgroepen zitten typisch mensen met een studie die weinig om het lijf heeft, en is ingericht om middels scheepsladingen jargon te verbloemen dat men er zelf ook 'de ballen' verstand van heeft. Stukken in de krant waarin ze elkaar naar het leven staan, of waarin ze met veel woorden niks zeggen. En ondertussen komen ze met adviezen en 'oplossingen' van problemen die ze eerst zelf in hun studiegroepen hebben geïdentificeerd, maar waar de gemiddelde burger geen enkele boodschap aan heeft. Dáár komt de snel groeiende weerstand tegen partijen als de PvdA en het CDA vandaan. Men is het zát. En weigert de kosten te dragen van die 'shell-game'. En terecht!

jaap schreef op 26 februari 2008 @ 06:42:

Bejubel ik Krugman? Ik bejubel geen enkele econoom, in de zin dat ik mij verbonden met hen voel of mij gehouden voel een zekere loyaliteit te tonen. Had ik eerder niet al heel duidelijk gezegd dat ik dat consensus-denken als basis onder 'wetenschap' geen warm hart toedraag?



Dat bepaalde specialistische kennis noodzakelijk is om een economie goed te laten draaien, en dat je niet toekunt met uitsluitend arbeiders (zoals dat vroeger nog heette), dat is volkomen duidelijk en bestrijd ik ook helemaal niet. Evenmin stel ik voor om alle inkomens te nivelleren tot er geen verschillen meer zijn. Of om mensen hun spaargeld cq bezit af te pakken. Of om de grenzen te sluiten.



In de samenleving groeit een sentiment tegen commissies, studiegroepen, en een overdaad aan controle. Tegelijk begint een groeiend aantal mensen zich bewust te worden van de funeste rol die speculanten op de beurs spelen. En in die zin maak ik een verschil tussen de klassieke belegger, en de speculant, waaronder vrijwel alle groot-kapitalisten. Er zit een fundamenteel verschil tussen investeren in de toekomst van een bedrijf waar je in gelooft, en het met vijandige interventies voor eigen gewin slopen van een bedrijf waar je overwaarde in ontdekt. Dat laatste kan alleen als je véél geld hebt. En dan is dat niet zelden ook nog eens geleend geld, bij elkaar gesappeld door de werknemers van die bedrijven zelf.



Die twee 'weeffouten' gaan ons óf volkomen opbreken, óf ze worden over niet al te lange tijd op tamelijk kordate wijze gecorrigeerd.



In die commissies, studie- en adviesgroepen zitten typisch mensen met een studie die weinig om het lijf heeft, en is ingericht om middels scheepsladingen jargon te verbloemen dat men er zelf ook 'de ballen' verstand van heeft. Stukken in de krant waarin ze elkaar naar het leven staan, of waarin ze met veel woorden niks zeggen. En ondertussen komen ze met adviezen en 'oplossingen' van problemen die ze eerst zelf in hun studiegroepen hebben geïdentificeerd, maar waar de gemiddelde burger geen enkele boodschap aan heeft. Dáár komt de snel groeiende weerstand tegen partijen als de PvdA en het CDA vandaan. Men is het zát. En weigert de kosten te dragen van die 'shell-game'. En terecht!

Int schreef op 26 februari 2008 @ 09:25:

En Jaap, wat vind jij er nou zelf van dat je bepaalde economen of statistieken citeert zolang het je goed uitkomt, maar ze verguist als ze je niet goed uitkomen. Dat is toch geen goede manier van kennisvergaring?

Int,



Ik zie maar één 'semantisch kringetje'. Vanaf het vroege begin van deze dialoog heb ik aangegeven dat statistiek (onder bepaalde voorwaarden) bruikbaar is om data te ordenen. De belangrijkste voorwaarde is dat ze niet autonoom gezien worden als het bewijs voor een theorie die overigens niet kan worden getoetst. Een andere belangrijke voorwaarde is dat elke kans op de introductie van 'bias' wordt uitgesloten.



Ken je nu aangenomen waarden toe aan iets dat niet te meten is, dan hebben we het niet langer over de KANS op de introductie van 'bias', maar kietel je slechts jezelf. Het resultaat is wellicht een fraaie presentatie die oogt alsof er zekerheden door worden geopenbaard, maar het is per saldo één grote, afzichtelijke leugen. 'Wishful thinking'.



Juist omdat er geen rigide fundament is voor het denken van mensen die zich presenteren als zijnde 'econoom', getuigt het helemaal niet van een gebrek aan intellectuele integriteit als je gaat winkelen bij verschillende stromingen om te achterhalen wat er nou eigenlijk écht bekend is. Het getuigt van intellectuele luiheid als je dat niet doet, danwel een angst voor verlies aan prestige. Dat laatste is knap bedreigend als je van het bestuderen van 'de economie' je vak hebt gemaakt en afhankelijk bent van de erkenning door een groep dogmatici voor je broodwinning. Maar dat probleem heb ik niet.

Int,



Dit leidt helemaal nergens toe.



We zien om ons heen hoe een snel groeiend aantal financiële instellingen dreigen om te vallen, en door de belastingbetaler gered moeten worden. Een zéér kleine groep economen heeft deze ontwikkeling tijdig onderkend en voor de gevolgen gewaarschuwd. Die groep werd in de 'eigen' kring van de economische vakbroeders vrij algemeen beschouwd als onheilsprofeten. In kringen op de beurs heb je er zelfs een 'vakterm' voor die het onderscheid aangeeft: 'Bears' en 'Bulls'. Maar goed, dan hebben we het over financiële experts die zelf als eersten zullen toegeven dat hun activiteiten in grote mate worden beheerst door 'gevoel'. Die bescheidenheid cq realiteitszin mis ik volkomen in economen-land.



Nu de lijst met bedrijven die alleen met gigantische injecties nog overeind te houden zijn zich uitbreidt tot de verzekeraars van obligaties (en het eind is nog lang niet in zicht), en iedereen zich afvraagt hoe dit nou kon gebeuren, komen de economen die niet in dat rijtje 'onheilsprofeten' thuishoren niet verder dan zalvende woorden. Geen paniek.....



O nee? En wie gaat die miljarden dan ophoesten? Niet die multinationals, waarvan vorige week in de krant stond dat ze nagenoeg geen belasting meer betalen in Nederland door een wetswijziging die vorig jaar is ingevoerd om het 'investeringsklimaat' te verbeteren. Niet die multibiljonairs die de afgelopen decennia hun zakken gevuld hebben door met geleend geld het ene na het andere bedrijf te slopen als het niet als de sodemieterij maakte dat het zijn 'core-business' verplaatste naar een lage-lonen land om zo de winst-per-aandeel verder op te jagen. Niet die directieleden van die banken en bedrijven die miljoenen bonussen opstreken van het dekken van hun leningen met nieuwe leningen.

Degene die gaat dokken, is 'Jan-met-de-korte-achternaam'.



De vraag is echter nu: Gaat 'Jan' betalen voor de restauratie van het hele piramide spel? Of alleen voor het op peil houden van de welvaart van degenen die een nuttige bijdrage aan de samenleving vormen, of in het verleden hun steentje hebben bijgedragen?

Duizend miljard dollar is de raming van de schade van de 'kredietcrisis'.



Het betreft hier de gevolgen van het mis-management binnen financiële instellingen in de kapitalistische wereld. Omdat het niet een enkel bedrijf is dat de risico's totaal verkeerd heeft ingeschat, maar een complete sector, durft niemand het woord 'fraude' in de mond te nemen. Hier is de oude wet van kracht dat jij een probleem hebt als je duizend Euro rood staat bij de bank, maar dat de bank een probleem heeft als je tien miljoen in het rood staat.



In essentie is het natuurlijk al knap merkwaardig dat de overheid (wij, de burgers) op moeten draaien voor de schade die is ontstaan. Dat was toch juist het mooie aan die vrije markt? Die lostte toch zijn eigen zaakjes op, en daarvoor was het nodig dat de overheid afstand bewaarde?

Maar inderdaad kun je geen duizend miljard verhalen op een paar egoïsten die zich verrijkten over de ruggen van hun klanten, ook al hebben de Rijkmannen van deze aarde hun zakken volgepropt. En je kunt moeilijk de banken en andere financiële instellingen failliet laten gaan, want wie is dan het kind van de rekening? Het hele schoolsysteem in de VS wordt gefinancieerd met 'bonds' die worden verzekerd door bedrijven die zijn leeggeroofd in de 'rijke' jaren, en nu alleen nog met subsidie van de overheid overeind te houden zijn. Spectaculair stijgende premies voor die verzekeringen betekent de nekslag voor die scholen.



Afijn, ik kan niet op tegen iemand die gelooft in determinanten omdat hij die met de paplepel kreeg ingegoten. Ik heb op allerlei manieren getracht inzichtelijk te maken dat er gesjoemeld wordt op een schaal die Enron doet verbleken. In Nederland zijn maar een beperkt aantal mensen bekend met wat er bij Enron gebeurde. Net als nu bij de banken werden financiële constructies verzonnen die alleen maar zijn te kenschetsen als een 'piramide-spel'. Tijdens de groeiperiode was Enron zo ongeveer de meest begeerde werkgever. In Engeland verkochten ze gretig hun capaciteit om electriciteit op te wekken aan Enron in de jaren waarin Thatcher de staatsbelangen afstootte.

Toen het kaartenhuis instortte, verloren tienduizenden niet alleen hun baan, maar ook hun pensioen. Wel cashten de directieleden nog net voor de val, en verdeelden ze $800.000.000 onder de 152 top-managers voor ze de deur achter zich dicht deden.



Niks aan de hand natuurlijk, voor de economen onder ons. Bedrijfseconomisch incidentje. Kan gebeuren. Pech voor die werknemers natuurlijk, maar niemand zat zonder licht, toch? Ja, die tienduizenden die tot hun dood door moeten werken omdat hun pensioen in rook is opgegaan. Maar, zoals de economen onder ons weten, is er écht geen waarde verdampt. Alleen maar overgedragen.



Iets dergelijks is er dus nu ook aan de hand met die banken. Alleen kun je wachten tot je een ons weegt op de rechtzaken waarin de schuldigen terecht zullen staan. Maar die 'overgedragen' waarde zal de nekslag zijn voor vele duizenden en nog eens duizenden mensen die ineens geen pensioen meer hebben. Of geen AOW, omdat het geld naar de compensatie-betaling voor die aandeelhouders van die omgevallen banken moet. Die banken zijn er nog. Ze hebben alleen geen geld meer. Dat ligt op de Cayman-eilanden en wordt geïnvesteerd in 'opkomende landen' namens multi-miljardairs die niet weten wat ze er anders mee moeten doen.

Int schreef op 26 februari 2008 @ 18:08:

Duizend miljard is EEN raming, gebaseerd op doemscenario's en vergaande aannames. Het is is geen geval een officiele raming en is gebaseerd op bijzonder onwaarschijnlijk redeneringen en zeer dubieuze cijfers. De raming is dermate zwak dat het een wonder mag heten dat iemand die zo wantrouwend tegenover statistieken staat als jij, er serieus in gelooft.



De huidige financiele wereld is geen piramidespel. In een piramidespel wordt ingelegd kapitaal uitgekeerd als rendement. Dat houdt snel op en gebeurt niet in de bankwereld die netjes onder toezicht staat. Pensioenen zijn voor tussen de 95 en 99% gegarandeerd in ons grotendeels op kapitaaldekking gebaseerde systeem. Er is dus een kans dat het mis gaat, ja, sterker nog, het is waarschijnlijk dat dat bij tussen de 1 en 5% van de mensen gebeurt. Maar de problemen die jij voorspelt zal het niet veroorzaken.



Het mooie is dat er vanzelf achter zullen komen wie gelijk heeft.

Ach, daar gaan we weer, hè? Waar moet ik nou heen? Je blijft hangen bij je determinanten, en daarmee is de kous af.



Die raming van 1000 miljard stond in een hele reeks artikelen in kranten in binnen en buitenland. Ik geef onmiddellijk toe dat de betrouwbaarheid van die raming te wensen overlaat, zoals nagenoeg alle economische data. Neem bijvoorbeeld de regelmatige 'bijstellingen' van het BNP van China. Steeds als de economische ontwikkelingen in dat enorme land uit de rails vliegen, omdat de vorige aannames niet meer in de modellen passen die de economen hanteren, worden de data aangepast. Want het model is heilig.



Nou stel je ons weer gerust over de pensioenen. In ONS land sparen we voor ons pensioen. In de meeste andere landen hanteert men een 'omslagsysteem', zoals de AOW bij ons. Gaat het bedrijf failliet, dan ben je je pensioen kwijt. Recentelijk hebben talloze Amerikaanse bedrijven hun pensioenverplichtingen 'gedumpt' via faillissementen van bedrijfsonderdelen of 'herstructureringen' via 'Chapter 11' procedures.

Ook bij ons zijn die spaarcenten niet waardevast, maar laten we dat voor het gemak even vergeten. Dan nog is het bepaald niet niks als in het grootste deel van de kapitalistische wereld de oudedagsvoorziening onderuit gaat. De koopkracht van miljoenen mensen krijgt daardoor een gigantische knauw. Waar mensen na hun vooraf geplande pensioendatum nu door moeten werken om niet van de honger om te komen, leggen ze een grote druk op de toch al niet meer voldoende koopkracht genererende arbeidsmarkt. Daardoor gaan ook de lonen onderuit..............



Afijn, de waarde van de economie als geheel lijdt er niet onder, zolang het bezit van de multi-miljardairs maar groeit. En daarmee is de econoom blij, want zijn model klopt. De welvaart stijgt........



Het omslagpunt is het moment waarop de koopkracht dusdanig inzakt dat al die 'welvaart' verdwijnt in spaarpotten omdat er voor de productie van consumptiegoederen geen kopers meer zijn, behalve die miljardairs, hun familieleden en slaven.

Int schreef op 26 februari 2008 @ 23:04:

Volgens mij hebben we het nog nooit zo goed gehad als nu.

'We' hebben zeer zeker niet afgevinkt dat de inkomensverdeling in de VS rechtvaardig was, danwel binnen de bandbreedte valt die nodig is om de welvaart van dat land op peil te houden. Een index die daar een ruwe indicatie van geeft, en die we tot nog toe hebben aangehouden om het niet helemaal abacadabra te laten worden (GINI), geeft aan dat de verdeling ruimschoots in de gevarenzone zit. (Wiki-grafiek is niet recent).

Maar omdat je het ongetwijfeld pas gelooft als je het van een econoom hoort, hierbij een link naar een interview met Edward Wolff, economie professor aan de universiteit van New York, en auteur van het boek 'Top Heavy (The Increasing Inequality of Wealth in America and What Can Be Done About It). Waarbij we direct moeten aantekenen dat het interview gedateerd is, en de inkomensverschillen onder Bush alleen maar véél groter zijn geworden.



Er zijn hele reeksen normen die in economenland worden gebruikt om de welvaart van een land te meten, en waarover ze elkaar regelmatig in de haren vliegen. Voor de leek is er amper een touw aan vast te knopen. Heb je nét een discussie in je voordeel beslecht omdat je met je 'boerenverstand' tot een betere prognose kwam dan de econoom tegenover je, 'bewijzen' ze hun eigen gelijk met weer een geheel andere formule die ze nog ergens op de plank hadden liggen.



Jaren geleden, toen de dollar nog ongeveer evenveel waard was als de Euro, had ik op een forum ook een discussie met een econoom die mij uitlachte omdat ik stelde dat de dollar onderuit zou gaan tegen de Euro. Ik begreep er helemaal niks van, en die lethargische politici in Europa waren geen knip voor de neus waard. Als we niet subiet iets deden aan de belastingdruk, zou het ellendig met ons aflopen. En moet je nu kijken! De dollar staat op 1.50, en blijft maar zakken.

Als 'we' al iets verkeerd hebben gedaan, dan is het dat we teveel naar die economen hebben geluisterd, en niet hebben geanticipeerd op deze ontwikkeling, waardoor we wellicht problemen krijgen met onze export.



Ondertussen moeten we ons ook realiseren waar onze huidige welvaart vandaan komt, en wat de grootste bedreigingen zijn op de middellange termijn. Kort na de oorlog was het particulier huizenbezit gering. De meeste mensen huurden. Dat is drastisch veranderd, maar feitelijk is het huis van de bank in de meeste gevallen, omdat het in hoge mate is belast met een hypotheek. Door de stijging van de huizenprijzen konden de generaties van na de oorlog geld bijlenen met hun huis als onderpand, en het vrijkomende geld als aanvulling gebruiken van hun besteedbaar inkomen.

Die trend lijkt nu wel zo'n beetje ten einde, en sommigen in de politiek streven er zelfs actief naar die huizenprijzen omlaag te krijgen, waardoor veel huizenbezitters met een hoge hypotheek hun welvaart abrupt zien dalen, omdat er vanaf dat moment geld bij moet uit hun werkelijke inkomen. Als ze al niet gedwongen worden hun huis te verkopen, omdat ze de hogere aflossing en rente niet meer op kunnen hoesten. Ook een 'kredietcrisis', maar met een andere oorzaak dan in de VS.



Daarnaast hebben we héél veel spaargeld, maar dat zit in fondsen die ons pensioen beheren. Doordat er in de financiële wereld gerommeld is met onderlinge leningen en 'obligaties' om uitstaande schulden (van de banken) af te dekken, komt het rendement op dat spaargeld stevig onder druk te staan. Overheden springen wel bij, maar die 'overheid', dat zijn wij. Als de Britse overheid voor miljarden een bank opkoopt omdat de directie heeft zitten dromen van bonussen, doet zij dat met belastinggeld. Een 'vestzak, broekzak' verhaal. Oftewel een 'sigaar uit eigen doos'. Temeer daar, onder druk van economen als de al eerder genoemde Friedman, de belastingdruk aan de 'bovenkant' in veel landen (waaronder de UK en VS) fors omlaag is gegaan, en in het kader van 'concurrentieoverwegingen aangaande het vestigingsklimaat' ook multinationale ondernemingen amper nog bijdragen aan de schatkist. Daarbij zijn er voor de ultra-rijken allerlei 'tax-havens' die maken dat de effectieve belastingdruk voor hen de nul procent nadert, ongeacht nationale of Europese maatregelen. (Lang leve de 'klokkenluider' die de Lichtenstein-route openbaar heeft gemaakt!).



Nogmaals: Het is geenszins mijn bedoeling om te pleiten voor het socialistische model, of een topzware overheid. Maar het gaat niet goed zoals het gaat, en daar kleven bijzonder grote gevaren aan!