je bent boos, gaat te ver, en dan?

Ik kan ook weleens verschrikkelijk boos op ze worden en niet altijd even terecht. Dochter is 4 en haar kan ik wel uitleggen waarom ik zo boos werd en dan knuffelen we even lekker en is het weer goed. Natuurlijk voel ik me daar achteraf nog weleens schuldig over maar als we het goed hebben gemaakt, dan is het ook klaar.

Hoe oud zijn je kinderen en wat bedoel je met boos?



Ik snauw soms tegen mijn zoon, zonder dat hij dat verdiend heeft. Dat is dan omdat hij per ongeluk iets doet wat irritant is (zijn melk omstoten ofzo) en dan reageer ik bijvoorbeeld mijn eigen moeheid op hem af. Dat maak ik dat altijd weer goed door daarna te zeggen dat ik begrijp dat het per ongeluk ging, dan doe ik even wat liever om van mijn schuldgevoel af te komen ;) en dan is het weer goed. Ik maak er niet echt een 'big deal' van eigenlijk.



Maar jij hebt het over woede-aanvallen, misschien kun je een voorbeeld geven van wat je kinderen doen, en hoe jij daar dan boos om wordt?

Natuurlijk word ik weleens onterecht boos op mijn kinderen. Op de

oudste althans, de jongste is pas 10,5 maand. Als mijn emmertje na een

lange dag vol drakerij vol is, of ik ben niet lekker, of moe, of een

combinatie van die dingen, dan wil ik ook weleens bozer reageren dan ik

eigenlijk vind dat ik zou moeten. Dan kan ik even niet meer meegaan in

lollig wegrennen als er een luier moet worden verschoond, of

pedagogisch verantwoord uitleg geven  als hij zijn broertje een mep

verkoopt. En dat uit zich er dan in dat ik:

- strenger ben dan normaliter;

- of zonder humor het kereltje oppak en op de grond mik (met beleid, dat dan weer wel, maar wel zodanig dat hij weet dat het nu even afgelopen is) om de luier om

zijn kont te doen;

- of op de gang zet;

- of dat hij iets even niet mag dat hij anders wel zou

hebben gemogen (een koekje, de tv aan);

- of dat ik het gezeur gewoon even een aantal minuten straal negeer (al is het maar om zelf even af te koelen).



Echt woedend word ik zelden. Een keer die ik me herinner was toen de jongste (toen nog een paar maanden oud) een huildag achter de rug had, de oudste al de hele dag weerspannig was en aan het eind van de dag, toen we allemaal moe waren en ik probeerde tussen de bedrijven door het avondeten klaar te maken, een dierbaar cadeautje kapot gooide dat de jongste net had gekregen. Daar baalde ik zo ontzettend van dat ik toen woedend tegen hem ben uitgevaren. En het maakte verdraaid nog indruk ook: hij zat een paar minuten doodstil op de bank en kwam toen naar me toe om te kijken of mama weer "goed" was. Dat was het inderdaad, en natuurlijk had het schuldgevoel toen ook al toegeslagen, zodat we even flink geknuffeld hebben, een boekje hebben gelezen en toen was het leed zo'n beetje wel weer geleden.



Maargoed, over het algemeen is het hier voldoende om na afloop van de "straf" even te vragen of hij weet waarom hij die kreeg en om te vertellen dat hij het niet meer mag doen. Een kus of knuffel erop en het is klaar.



Geen idee of je hier iets aan hebt, maar dit is in grote lijnen hoe het hier gaat. Het rare is dat ik soms best een opgewonden standje kon (kan) zijn, maar dat ik bij mijn kinderen toch een grotere portie geduld tot mijn beschikking blijk te hebben. Met name door de wetenschap dat het over het algemeen lang niet altijd kwaad bedoeld is, dat het een fase is waar ze soms doorheen moeten en dat het erbij hoort dat ze soms klierig doen.



En elk geval goed van je dat je het met een professioneel oppakt. Hopelijk ga je wat hebben aan de reacties hier. Succes ermee!

Hoi,

Mijn zoontje is nog maar 7 maanden dus ik ben nog niet echt boos op hem geweest. Maar ik ben juf en ik herken jouw verhaal wel uit die situatie. Je hebt weleens een dag dat je gewoon met je verkeerde been uit bed stapt. Dan gebeurt er iets waar je normaal gesproken om zou lachen, maar deze keer niet...je ontploft! Vaak de spreekwoordelijke druppel...En de kinderen moeten het dan ontgelden...Tsja, niet altijd professioneel misschien, maar een juf is ook een mens :$. Hoe dan ook...wat mijn ervaring mij geleerd heeft in zulke situaties is dat gewoon 'sorry' kunnen zeggen heel goed kan zijn. Kinderen snappen veel. En het kan ook heel gezond zijn voor een kind om te zien dat ook een volwassene wel eens zijn dag niet heeft en sorry durft te zeggen. Dus..na een uitbarsting..:                " jongens, sorry, ik heb mijn dag vandaag niet. En ik word dan te snel boos. Zullen we het maar overnieuw proberen?" Meestal is het me dan al vergeven (geeft niet hoor, juf!)

Ik kan me zo voorstellen dat het thuis ook zo gaat en als het even kan er natuurlijk een dikke knuffel achteraan ( met 28 kinderen ben ik daar op school wat te lang mee bezig, hahaha)

Veel succes ermee!

Hoi,

Als eerste is het heel goed dat je in de gaten hebt dat het nooit goed is om je woede op kinderen af te reageren. Natuurlijk heeft iedere moeder daar wel eens last van. Ook moeders zijn maar gewone mensen met allerlei tekort komingen. Soms dan zit alles tegen, het regent, je moet de kinderen naar school brengen en de auto start niet, dus je moet op de fiets en dan staan je kinderen ook nog eens lekker te treuzelen waardoor jij weer te laat op je werk komt enz.enz. Dan komt het voor dat je een flinke snauw richting je kinderen geeft, wat alleen maar averechts werkt. Ik ben er inmiddels ook al achter dat als ik niet te genieten ben, dat mijn kinderen dit automatisch overnemen! Dit gebeurd al in de wieg. Kinderen hebben een antenne voor mama`s humeur en nemen dat op slag over, ben jij vrolijk, dan zijn hun dat ook. Ben jij sacho, zijn ze binnen de kortste keren vervelend. de moeder die beweerd dat ze nooit onterecht boos is geweest op haar kind, bestaat gewoon niet...Dit alles geeft je als moeder dan niet de vrijbrief om je woede aanvallen op je kinderen te botvieren, NOOIT!! Wat voor excuus je ook hebt, of wat er ook is gebeurd, dat kan niet! Kinderen zijn zeer gevoelig en het feit dat mama boos is, maakt hun al onzeker en onrustig, ze kopieren jou gedrag. Persoonlijk hebben wij een aantal regels in huis omdit soort situaties zo veel mogenlijk te vermijden;

-Maak nooit geen ruzie waar het kind bij is

-Als het probleem kan wachten, bewaren we het tot het kind op bed ligt.

-Als de ruzie zo hoog oploopt en het dreigt uit de hand te lopen, ga naar buiten een rondje lopen, frisse lucht werkt kalmerend en je denkt er over na.

-Nooit schreeuwen, dit komt zeer bedreigend over.

Natuurlijk gaat het soms wel eens mis, maar pas er voor op dat het een gewoonte gaat worden. Ik denk dat het juist goed is om er met een (zeer goede en betrouwbare) vriendin over te praten, want daar heb je vriendinnen tenslotte voor. Misschien kan je vragen of je kinderen af en toe een uurtje bij jou vriendin mogen komen als het uit de hand dreigt te lopen met je woede aanvallen. Ik weet verder de achtergrond van je woede aanvallen niet, maar ik hoop dat de uurtjes bij de psycholoog snel gaan helpen, want ook voor jou als vrouw en als moeder is dat heel belangrijk, het leven is te kort om alleen maar boos te zijn en je kinderen groeien zo snel, geniet daarvan! En geloof me, als jij lekkerder in je vel zit, merk je dat gelijk aan je kinderen en dat is iets wat heel veel waard is! Ik wens je heel veel sterkte met alles en ik hoop dat ik niet al te schooljufferig bent overgekomen:) Groetjes..

Inderdaad geen makkelijk onderwerp, Maze.



Maar ja, ik word wel eens onterecht boos op mijn zoon. En dan ook echt woest, dat ik zowat ontplof van kwaadheid. Ik voel me daar uiteraard schuldig om.

Maar goed, die twee jaar therapie die ik twee jaar geleden al achter de rug had heeft bljkbaar wel zijn vruchten afgeworpen want ik kan inmiddels mezelf goed sturen en corrigeren enzo. Dus ik had al vrij snel door wannéér ik boos dreig te worden en ik probeer die situaties nu te vermijden door bijvoorbeeld letterlijk een time-out te nemen en even buiten te gaan staan ofzo. Of door gewoon heel boos te roepen dat ik nu echt heel erg boos word en dat ik zo wel weer terug kom. Dat lucht vaak ook al op, als ik het dan gezegd heb ben ik het wel weer kwijt en dat werkt in combinatie met even de kamer uitgaan goed.



En voor wat betreft het compenseren, dat doe ik volgens mij niet. Ik bied als ik onterecht boos ben geworden gewoon echt gemeend mijn excuses aan, net zoals mijn zoon zijn excuses aan mij aanbiedt als hij een driftbui heeft gehad. "Sorry as ik schreeuw, mamma" zegt hij, net zoals ik zeg "sorry dat ik zo schreeuwde, lieverd".



Bij mij heeft boos worden echt met stress te maken en dat gebeurt dus meestal op momenten dat we echt weg moeten en hij dan dwars gaat liggen ofzo, of op momenten dat ik eigenlijk om heel iets anders boos ben en hij vlak daarna op een vervelende manier aandacht gaat vragen. Met name dat laatste is echt een tricky situatie want ik heb gemerkt dat ik op momenten dat ik heel veel stress en boosheid om iets anders heb ik vaak nogal afwezig ben en daar reageert hij dan weer op door klierig te worden. Logisch, want hij wil gewoon aandacht en niet zo'n half-aanwezige mamma.



Meestal praten we er aan het einde van de dag nog even over, ik voel me namelijk de hele dag schuldig als ik uit mijn vel gesprongen ben dus ik ben er dan wel de hele dag mee bezig. En om dat dan af te kunnen sluiten praat ik even met mijn zoontje, leg ik uit dat ik verdrietig ben of druk ben of dat iemand niet aardig tegen me is geweest en dat ik daarom zo boos was. En dan bied ik nogmaals mijn excuses aan en zoenen en knuffelen we het af.



Ik ben nog steeds van mening dat het niet goed is om vaak boos te worden of onredelijk en opvliegend te zijn en ik weet dat ik dat als kind zelf ook vreselijk vond, ik had zelf een moeder die nogal driftig en opvliegend was. Maar ik heb inmiddels ook van mezelf geaccepteerd dat ik nu eenmaal ook maar een mens ben en dat ik soms gewoon overloop. Met terugwerkende kracht ben ik dus ook mijn eigen moeder wat beter gaan begrijpen, maar goed, daar heeft mijn zoon niet zoveel aan natuurlijk. Dus ik probeer erop te letten en vind in ieder geval van mezelf dat ik het goed aanpak met het excuses aanbieden, dat is iets wat mijn eigen moeder echt nooit deed, die zag dat denk ik heel anders dan ik, alsof dat dan zwak zou zijn ofzo, terwijl ik daar soms wel behoefte aan had. Dus ik probeer in ieder geval mijn zoon ervan te doordringen dat ik zelfs als ik boos ben ik nog van hem hou, en hem te laten zien dat ook mamma soms dingen doet die niet mogen en niet goed zijn.



en uiteraard probeer ik het ook af te leren, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan.

Maze, ik wil je een compliment geven. Niet om je gedrag goed te keuren maar omdat je je bewust bent van je gedrag en daar iets aan doet!!!!





Zouden sommige ouders een voorbeeld aan moeten nemen!!

Je zoekt een reden om echt kwaad te kunnen worden maar waar komt die woede dan vandaan?



Ik herken wel dat je soms iets klein buiten proportioneel kwaad kunt worden als je al de hele dag geduldig en pedagogisch bezig bent. Maar ik zou bijvoorbeeld nooit schelden op mijn kinderen. Dat je kwaad bent is al erg genoeg voor een kind.



Fijn in ieder geval dat je aan de bel hebt getrokken en er iets aan doet. Leg je dan ook aan je zoontje uit?

O ja, dat voorbeeld is wel duidelijk. Nee, ik herken dat niet. Weet je dat ik dat onterecht boos zijn en mopperen over de sok die kwijt is en de troep op de kamer nog niet eens zo erg vind, maar je kind een sukkel noemen, dat zou ik zelf als eerste af willen leren....



Misschien kun je proberen om als je kind dan boven is, er niet achteraan te gaan maar elkaar juist even uit de weg te gaan? Met een kind van 6 kan dat wel, die kun je wel even alleen boven laten. Of heb je op dat moment zelf niet door dat je doet zoals je doet?

Ah, herkenning! Ik kan echt driftbuien hebben zoals kleine kinderen ze hebben. Sinds ik daar met professionele hulp aan klus, is het wel minder, maar weg zijn ze niet en daar zijn mijn kadokinders (de dochters van mijn vriend) weleens een enkele keer getuige van. Om niet de boze stiefmoeder te worden, leg ik ze in kindertaal uit wat er gebeurt op zo´n moment. Nou zijn de meissies 9 en 10, dus dat scheelt misschien wel, maar aan de andere kant, met de scheiding van hun ouders hebben ze wel genoeg sh*t gehad naar mijn mening, dus ik voel me bereschuldig als het die enkele keer misgaat. En ik zonder pardon de bank omkieper, om maar een voorbeeld te noemen. Niet bepaald voorbeeld gedrag (ai, ik vrees dat ik hier reactie op ga krijgen, nou ja, het zij zo). Maar goed, ik leg ze daarna uit dat ik alle kleine beetjes boos en verdriet om allerlei kleine dingen van de afgelopen tijd opgespaard heb. Dat dat niet zo verstandig is en dat je veel beter tegen iets of iemand kunt zeggen wat er aan de hand is. Dat er een mevrouw is die mij helpt om dat weer te leren, omdat dit natuurlijk voor niemand fijn is. Dat ik zelf ook heel graag anders wil en erg mijn best doe. En dat het door niemand kwam, maar door al die kleine beetjes die een heleboel zijn geworden. En dan een heel dikke knuffel om het goed te maken. En ik stuur mezelf naar de zolder naar de boksbal, want die voelt niks (en dat zeg ik er ook bij).

Het is rot en vervelend en niet iedereen zal begrijpen wat er op zo´n moment in je omgaat, maar je kunt niet meer doen dan je best! Je hebt hulp, je knokt voor betere tijden en meer kun je niet doen (behalve dan heel duidelijk maken dat het niet de schuld van de kids is). Sterkte ermee!!

bedankt voor alle reacties!

Het erkennen van het probleem is de belangrijkste eerste stap in de goede richting. Als het dan een tijd goed is gegaan en het gebeurt dan toch weer dan komt het zo hard aan!

Ik voel het ook wel aankomen maar soms ben ik zo boos dat ik niet kan stoppen. Terwijl ik sta te schelden denk ik: je gaat te ver, je moet nu stoppen maar ik draaf maar door. Totdat (schaaaaaam) mijn zoon gaat huilen.En dan ga ik overdreven troosten en goedmaken, zeg wel 100 keer sorry en het spijt me. Echt zo fout!

De tip om even weg te lopen kreeg ik van middag ook van de psycholoog. Ik hoop dat ik dat een volgende keer kan!

Ja, als je het weet dat je het doet maar toch doorgaat, denk ik dat het lastig is om weg te lopen. Want als je die stap kon nemen, had je ook wel gewoon op dat moment kunnen stoppen met boos worden. Of denk ik nu te simpel?

Toch kan het misschien helpen om vanaf nu met jezelf af te spreken: Als ik weer besef dat ik doordraaf, loop ik weg. En dan daarna, als je afgekoeld bent uitleggen aan je zoon dat het niet aan hem lag, sorry zeggen en dan is het klaar. Niet meer erop terugkomen, niet goedmaken met cadeaus, niet nog honderd keer sorry zeggen maar gewoon weer doorgaan en je zoon laten voelen dat je van hem houdt.

Hoi

Nou, ik herken het ook hoor! Fijn dat er meer moeders zijn.

Ik ben altijd heel rustig en gelijkmatig van humeur (op het werk en bij anderen) en kan dan thuis bij het minste of geringste boos worden op de kinderen.

Ze kunnen er dan helemaal niks aan doen maar krijgen dat dan wel over zich heen. Ik sla niet en ben dan alleen ''boos'' met woorden. Later heb iker ook altijd spijt van en zeg dan ook dat ik niet zo boos had mogen worden.

Het is dan ook vaak om  kleine dingen, ze ruimen niet op of ik heb net alle verf klaargezet en ze zijn na 1 minuut al klaar, of ze luisteren niet...........

Misschien komt het ook omdat ik bij anderen nooit boos ben dat ik dat alleen kan zijn bij de mensen die me het meest dierbaar zijn (man en kinderen).

Ook ik probeer er hard aan te werken..........En het komt echt niet dagelijks voor maar elke boze bui is er toch weer 1 teveel!

Maar ben je er dan al achter wat de oorzaak is van die woede? Je beschrijft het als een soort van continue onderhuidse woedestroom die een uitweg zoekt en die dus naar boven komt als je een aanleiding hebt gevonden. In dit geval dus het gedrag van je zoontje. Is hij dan al de hele dag aan het mieren geweest of ben je eigenlijk om iets heel anders superkwaad?



Dat je geirriteerd raakt als een kind voor de zoveelste keer iets kwijt is, kan ik me best reuzegoed voorstellen. Ook dat je dat laat merken. IIk zou alleen in eerste instantie wel proberen om het richting op je zoontje als persoon te benoemen ("sukkel"), maar het duidelijk op zijn gedrag te gooien. Nogmaals, als dat ook de oorzaak (en niet alleen de aanleiding) van je kwaadheid is.

IIk zou alleen in eerste instantie wel proberen om het niet richting je

zoontje als persoon te benoemen ("sukkel"), maar het duidelijk op zijn

gedrag te gooien.



(sorry, was kromme zin).

Maze,



Ik herken wat jij beschrijft wel, maar dan van mijn eigen moeder. Dat vond ik als kind heel vreselijk. En het gekke is, zoals ik in mijn eerdere stukje al schreef herken ik tegenwoordig ook die woede bij mezelf wel ( volgens mij is het eerder onmacht en frustratie over andere dingen dan je kind zelf, althans, dat is het bij mij wel) maar ik vind van mezelf dat ik daar zelf wel beter mee omga dan mijn moeder deed. Schelden doe ik nooit, ik schreeuw in plaats daarvan heel hard dat "ik er zoooo genoeg van heb" of gewoon heel hard "ik ben nu zo boos!" en dat heeft op mij in ieder geval hetzelfde effect als dat schelden zou hebben ( ieder ander zou ik in die staat wél uitschelden, maar op mijn kind scheld ik nooit). En als ik zo boos ben dat mijn handen echt jeuken, dan gooi ik gewoon heel hard met de deur. Want ook slaan doe ik niet.



Dus misschien is dat een goede tussenoplossing zolang je nog niet van je woedeaanvallen af bent? In plaats van schelden heel hard iets anders roepen? En in plaats van slaan (als je dat doet) even flink met speelgoed gooien of de deur heel hard dichtslaan? Want volgens mij is het puur de actie van schreeuwen of je ergens fysiek op afreageren wat de opluchting geeft.



Datzelfde leer ik mijn zoon trouwens ook, dat is ook een driftkikker. Hij mag schreeuwen, maar niet tegen mij persoonlijk. Dus heel hard gillen in de gang mag wel, recht in mijn gezicht krijsen niet. En schoppen en slaan mag ook, maar niet tegen mij. Keihard op het kussen slaan mag dus wel, mij een doodschop geven mag niet.



Misschien heb je daar wat aan?

Ja, ik herken het helaas ook wel. Mijn jeugd is voor een flink deel nogal verpest door mijn broer. Hij heeft volgens mij een vorm van autisme, maar het beestje heeft nooit een naam gekregen, dus in dat opzicht heb ik nooit bevestiging gekregen dat zijn gedrag (zeeeeeer dominant, en gewoon echt str*ntvervelend vaak, heel erg zijn grenzen opzoeken en daarbij lomp over die van mij heen gaan) niet normaal was. Maar men, wat ik had ik er last van. Toen ik trouwde (heel snel nadat ik verkering kreeg met mijn huidige man; het zat goed en ik wilde wel graag weg uit mijn thuissituatie), herademde ik; eindelijk Rust. Helaas bleef het gedoe (aanloop naar huwelijk van broer was heel lastig en moeilijk, door alweer zijn gedrag en schoonzus was ook niet de makkelijkste.., en een paar jaar later zijn scheiding waar wij ook flink weet van hadden) nog even doorgaan. Ik koester best nog wel veel wrok naar hem, hoewel hij er waarschijnlijk niets aan kan doen, vanwege zijn stoornis of wat dan ook.



Onze zoon heeft (ook?) een autistische stoornis, en soms, als hij net zo zijn grenzen opzoekt als mijn broer destijds, krijg ik een soort waas voor mijn ogen; dan ben ik weer helemaal "terug" in mijn jeugd. Ik pak hem (zoon dus) nooit aan ofzo, en ik sla hem al helemaal niet. Maar ik kan dan wel sarcastisch doen, echt heel vervelend:$. Maar goed, we volgen ook oudertherapie en daar kan ik ook voor dit punt begeleiding krijgen. Gelukkig weet ik het al wel van mezelf, dat dit mijn zwakke punt is. Mijn kind is niet mijn broer en als hij grensoverschrijdend gedrag vertoont, komt dat waarschijnlijk gewoon omdat ik niet duidelijk genoeg ben geweest. Dus dan moet ik het beter doen als ouder. (maar een kind met autisme is wel heeeel moeilijk soms hoor..)

Maze,



Idd niet echt een leuk onderwerp maar ik herken het wel.

Goed van je dat je het toch durft aan te kaarten.

Nogmaals, ik herken het wel, niet van mezelf, gelukkig niet, wel van mn moeder.

Ze bedoelde het vroeger ook niet verkeerd, kwam voort uit onmacht/frustratie oid, ik weet wel dat ik als kind haar erg onvoorspelbaar vond, en dat vind ik haar eigenlijk nog wel maar kan het nu meer van me af zetten, geef mezelf niet altijd direct de schuld meer van een boze bui van haar.

Ik moest vroeger altijd checken hoe dr pet stond, de ene dag vond ze die 3 voor wiskunde helemaal niet erg, de andere dag was het verschrikkelijk, om maar een voorbeeld te noemen.

Mijn vader trok altijd partij voor haar, natuurlijk goed als ouders een front vormen maar achteraf gezien had ik er soms wel de behoefte aan dat mijn vader mijn moeder wees op haar toen (nu soms ook nog) onredelijke gedrag..

Ik heb het er wel eens met mijn vader over gehad nu ik ouder ben, en het wordt er eigenlijk op afgeschoven dat ze nu eenmaal zo is...

Opvliegend, niet tegen kritiek kunnen, onzeker maar daarnaast ook een verschrikkelijk lieve moeder waar ik/we ontzettend veel van hou(den)... voelt soms best dubbel...

Nu ben ik zelf 7 maanden moeder van een dochtertje en heb me eigen voorgenomen dit gedrag zo veel mogelijk te vermijden want ik weet hoe onzeker je je als kind erdoor kan voelen, je loopt op eieren...



Nahja, weet niet goed wat je aan mn verhaal hebt maar toch...



Succes dr mee meid!

Jemig Maze. Nu ben ik helemaal blij dat je er aan werkt, jochie heeft al zoveel op z'n schouders. En ik snap heel goed dat het heel zwaar voor jou moet zijn.



*;

Wat ook wel een beetje helpt tegen die ´blinde woede´ en het maar door blijven gaan, is even ergens mee gooien zoals een kussen of een paar sokken heel hard op de grond smijten. Over eens poosje leer je vanzelf om er beter mee om te gaan.

Waar het vandaan komt? Bij mij is het opsparen. Alle gevoelens als onmacht en verdriet worden omgezet in ´boos´ en als de emmer vol is, ga ik (onbewust) op zoek naar een stok. Gelukkig gaat het steeds beter (en gooi ik in de steeds zeldzamer wordende buien met sokken en niet meer met mobiele telefoons :P)

Mijn moeder was overigens wel driftig. Ik weet nog goed dat ik op mijn 12e (:() een harde klap in mijn gezicht kreeg omdat ik brutaal was ofzo. Ik voel mijn wang nog bijna gloeien..(en zij ook als ik er over heb met haar..maar dat doe ik niet vaak want zij kan er ook niets meer mee en schaamt zich rot).