Actueel
alle pijlers
Mobilisatie 1939
vrijdag 28 augustus 2009 om 10:56
Ik weet niet of het jullie boeit, maar vandaag is het precies zeventig jaar geleden dat de Nederlandse regering besloot het volledige leger te mobiliseren, in verband met de dreigende internationale situatie (om precies te zijn: de op handen zijnde aanval van Duitsland op Polen).
Een absoluut historische gebeurtenis. Sinds het Koninkrijk der Nederlanden in 1815 ontstond, is het maar drie keer gebeurd dat het (vrijwel geheel dienstplichtige) leger moest worden gemobiliseerd om desnoods de neutraliteit gewapend te verdedigen: in 1870 en 1914-1918 bleef Nederland uiteindelijk buiten de oorlog, in 1939-1940 niet.
Op 28 augustus 1939 werden de volledige lichtingen 1924 tot en met 1939 opgeroepen. Ze moesten zich de volgende dag (29 augustus) melden op hun mobilisatiepunten. Op 29 augustus kwamen 280.000 Nederlandse militairen in beweging. We kunnen ons nu maar moeilijk voorstellen wat een ommekeer dat betekent voor de samenleving.
Ten eerste is de logistieke operatie enorm: zomaar ineens, op een warme augustusdag, 500 extra treinen voor troepenvervoer. Overal in het land (op straat, op stations, in bussen) plotseling groenig-veldgrijze uniformen. Bedrijven raakten een deel van hun personeel kwijt, gezinnen hun kostwinner, kinderen hun vader - en niemand wist voor hoe lang. Onderwijzers, postbodes, huisartsen, buschauffeurs, gemeenteambtenaren - ze waren hun half jaartje militaire dienst in veel gevallen alweer totaal vergeten en hadden zich destijds nooit gerealiseerd dat ze die diensttijd moesten beschouwen als een serieuze oorlogsopleiding om eventueel het land te verdedigen. Nu moesten ze zomaar ineens hun uniform van zolder halen, hun plunjezak pakken, hun gezin gedag zeggen en zich melden. Wat de precieze oorlogsbestemmingen waren, was strikt geheim. Een paar honderdduizend vrouwen wisten dus niet waar hun mannen heen gingen.
Het leger vorderde op grote schaal personenauto's, vrachtwagens, fietsen en paarden. En gebouwen: talloze bedrijven, boeren en particulieren kregen te horen dat hun onderkomen zou worden gebruikt voor inkwartiering van troepen.
Een mobilisatie zet het hele openbare leven totaal op zijn kop en betekent een totale ontwrichting voor burgers en economie. Drie dagen nadat het Nederlandse leger werd gemobiliseerd, viel Duitsland Polen binnen en was de Tweede Wereldoorlog begonnen. Het Nederlandse leger zou acht volle maanden op oorlogssterkte in stelling liggen, en graven, bouwen en timmeren voor de landsverdediging, hopend dat Nederland door de strijdende partijen zou worden ontzien, net als in 1870 en 1914. Op 10 mei 1940, vanaf drie uur 's nachts, ging die hoop in rook op, zoals bekend.
Historische gebeurtenis: de algemene mobilisatie van 28 augustus 1939, de officiële start van de Nederlandse voorbereiding op de oorlog.
Een absoluut historische gebeurtenis. Sinds het Koninkrijk der Nederlanden in 1815 ontstond, is het maar drie keer gebeurd dat het (vrijwel geheel dienstplichtige) leger moest worden gemobiliseerd om desnoods de neutraliteit gewapend te verdedigen: in 1870 en 1914-1918 bleef Nederland uiteindelijk buiten de oorlog, in 1939-1940 niet.
Op 28 augustus 1939 werden de volledige lichtingen 1924 tot en met 1939 opgeroepen. Ze moesten zich de volgende dag (29 augustus) melden op hun mobilisatiepunten. Op 29 augustus kwamen 280.000 Nederlandse militairen in beweging. We kunnen ons nu maar moeilijk voorstellen wat een ommekeer dat betekent voor de samenleving.
Ten eerste is de logistieke operatie enorm: zomaar ineens, op een warme augustusdag, 500 extra treinen voor troepenvervoer. Overal in het land (op straat, op stations, in bussen) plotseling groenig-veldgrijze uniformen. Bedrijven raakten een deel van hun personeel kwijt, gezinnen hun kostwinner, kinderen hun vader - en niemand wist voor hoe lang. Onderwijzers, postbodes, huisartsen, buschauffeurs, gemeenteambtenaren - ze waren hun half jaartje militaire dienst in veel gevallen alweer totaal vergeten en hadden zich destijds nooit gerealiseerd dat ze die diensttijd moesten beschouwen als een serieuze oorlogsopleiding om eventueel het land te verdedigen. Nu moesten ze zomaar ineens hun uniform van zolder halen, hun plunjezak pakken, hun gezin gedag zeggen en zich melden. Wat de precieze oorlogsbestemmingen waren, was strikt geheim. Een paar honderdduizend vrouwen wisten dus niet waar hun mannen heen gingen.
Het leger vorderde op grote schaal personenauto's, vrachtwagens, fietsen en paarden. En gebouwen: talloze bedrijven, boeren en particulieren kregen te horen dat hun onderkomen zou worden gebruikt voor inkwartiering van troepen.
Een mobilisatie zet het hele openbare leven totaal op zijn kop en betekent een totale ontwrichting voor burgers en economie. Drie dagen nadat het Nederlandse leger werd gemobiliseerd, viel Duitsland Polen binnen en was de Tweede Wereldoorlog begonnen. Het Nederlandse leger zou acht volle maanden op oorlogssterkte in stelling liggen, en graven, bouwen en timmeren voor de landsverdediging, hopend dat Nederland door de strijdende partijen zou worden ontzien, net als in 1870 en 1914. Op 10 mei 1940, vanaf drie uur 's nachts, ging die hoop in rook op, zoals bekend.
Historische gebeurtenis: de algemene mobilisatie van 28 augustus 1939, de officiële start van de Nederlandse voorbereiding op de oorlog.
vrijdag 28 augustus 2009 om 11:14
vrijdag 28 augustus 2009 om 11:22
Je moet mijn pa eens horen over die tijd. het NL leger was helemaal niet goed voorbereid.
Hij heeft zelf niet gevochten (was afgekeurd) maar hij kent de verhalen van die soldaten natuurlijk wel. Dat waren zijn vrienden en buurmannen.
Hij heeft zelf niet gevochten (was afgekeurd) maar hij kent de verhalen van die soldaten natuurlijk wel. Dat waren zijn vrienden en buurmannen.
Je hoeft me geen gelijk te geven, ik heb het al. Vraag maar aan dangeensuus.
vrijdag 28 augustus 2009 om 11:27
Het Ned, leger was totaal niet goed voorbereid maar wat wil je ook tegen zo'n overmacht aan techniek en geld dat Duitsland beschikbaar had. Maar Nederland heeft het een stuk beter gedaan dan Frankrijk als die er eerder bij waren geweest en ook echt iets hadden gedaan was er nooit een 2e wereld oorlog geweest.
vrijdag 28 augustus 2009 om 11:34
vrijdag 28 augustus 2009 om 11:39
quote:CassieViva schreef op 28 augustus 2009 @ 11:14:
Interessant en vooral ook omdat ons kleine legertje zoveel Duitse vliegtuigen heeft neer weten te halen in die paar dagen tijd. Vind ik knap voor een leger met paard en wagen en spul uit de 19e eeuw tegenover de Duitse vliegtuigen die voor die tijd erg goed ontwikkeld waren!
Da's toch een beetje een mythe...
Waar het over strijd in de meidagen van 1940 gaat, bestaan eindeloos veel misverstanden. Veel mythes uit de oorlog zelf en uit de jaren kort daarna leven nog altijd hardnekkig voort, ook al zijn ze inmiddels al lang door moderne historici uit de weg geruimd.
Eén van die mythes is die van het verouderde zooitje versus de hypermoderne oorlogsmachine. In het collectieve geheugen wordt het Nederlandse leger veel te archaïsch afgeschilderd, en het Duitse veel te modern.
Vooropgesteld: er was in Nederland tussen 1919 en 1935 zwaar bezuinigd op Defensie. Er waren tekorten, er was sprake van veroudering, en dat heeft ook rol gespeeld. Maar veel Nederlanders stellen zich bij het Nederlandse leger van toen een zooitje 19e eeuwse huzaren voor, met geweren uit de tijd van Napoleon, en fietsen en paarden.
Het Nederlandse leger was niet wezenlijk ouderwetser dan het leger van België, Frankrijk, Polen of zelfs Engeland. Er waren gemotoriseerde onderdelen, maar ook onderdelen die zich verplaatsten per fiets of paard. Was in elk Europees land zo. Ook in Duitsland, en het aantal 'ouderwetse' rijwiel- en paardonderdelen was in Nederland niet groter dan in de meeste andere landen.
Duitsland had (als enige Europese land) wél enorm in het leger geïnvesteerd gedurende de jaren twintig en dertig. Het was een moder leger, jazeker, maar het beeld dat de naïeve Nederlandse, 19e eeuwse soldaatjes een hypermoderne oorlogsmachine met vliegtuigen en tanks over zich heen kregen, is erg overdreven.
Alleen door Noord-Brabant viel een sterke Duitse tankdivisie aan. De Duitse eenheden die op de Grebbelinie af gingen, verplaatsten zich overwegend te voet. De cavaleriedivisie die door Noord-Nederland richting Afsluitdijk trok, was een ouderwetse Pruisische divisie die zich grotendeels te paard verplaatste.
De Nederlandse militair droeg een geweermodel uit 1895, maar dat was wel een paar keer gemoderniseerd en het stond te boek als een uitstekend geweer. De Duitse cavaleriedivisie in Noord-Nederland droeg ook een 'gewoon' geweer (geen moderne handmitrailleur), een model uit 1898.
Meer dan 95% van de Duitse militairen die in Nederland werden ingezet, beleefde in Nederland zijn vuurdoop. Ze waren net zo onervaren en 'groen' als 'onze jongens'. Alleen: wel beter opgeleid.
Dát was het belangrijkste verschil: de Duitse militair was goed opgeleid, had herhalingsoefeningen gehad en was voorbereid op wat hem te wachten stond. De gemiddelde Nederlandse militair was uitermate belabberd opgeleid, ook al omdat de officiersopleiding erg slecht was: het Nederlandse leger heeft in de meidagen véél ernstiger geleden door onbekwame commandovoering dan door (vermeend) verouderde bewapening. De geoefendheid van de individuele militair was matig; de geoefendheid op het niveau van eenheden (grotere manoeuvres) was nihil. En de gemiddelde Nederlandse militair wist niet wat er op hem af kwam, was mentaal niet voorbereid op het slagveld.
De luchtafweer was (vooral rond Den Haag) tamelijk goed op orde. Er was daar modern afweergeschut afwezig, en dat betaalde zich uit: de landingen rond Den Haag waren weliswaar niet erg belangrijk voor de Duitsers (het was een soort probeersel), maar draaiden wel op een mislukking uit. Het aantal vliegtuigen dat daarbij werd neergehaald liep in de honderden en dat was, hoe je het ook wendt of keert, niet verwacht.
De aanvalsstoten die voor de Duitsers werkelijk van belang waren om Nederland snel te verslaan (luchtlandingen bij de Moerdijkbruggen en de opmars door Noord-Brabant, om de aansluiting tot stand te brengen) werden echter een groot succes. Het Nederlandse leger bleek tactisch niet in staat om zich tegen zo'n razendsnelle bliksemopmars te weren.
De nederlaag kwam daardoor onthutsend snel. Dat het hartstikke goed ging, en dat de Duitsers Rotterdam moesten bombarderen om het Nederlandse leger op de knieën te krijgen, is óók niet waar. Op 14 mei was de Grebbelinie al gevallen, hadden de pantsereenheden via Noord-Brabant de Moerdijkbruggen bereikt en stonden Duitse tanks tot diep in Zuid-Holland. Het was strategisch gezien volslagen onhoudbaar geworden. De zaak was verloren. Het bombardement op Rotterdam was een terreurdaad, die door een misverstand doorgang vond (het was eigenlijk al afgeblazen, maar de eskaders kregen die boodschap niet door), maar zonder dat bombardement hadden de Nederlanders het hooguit een dagje of twee langer volgehouden.
Het Nederlandse leger van 1940 was geen 19e eeuwse grap, en Nederland was ook niet naïef. Het was, al met al, niet ouderwetser of naïever dan het gemiddelde Europese leger uit die jaren. Er is op veel plaatsen verschrikkelijk hard gevochten: daar waren de Nederlanders op compagnies- of bataljonsniveau best toe in staat, als er een doortastende commandant voor de groep stond. Maar op hoger niveau (het niveau van grotere manoeuvres, het coördineren van tegenstoten etc.) was het leger zo slecht geoefend dat er hoegenaamd niets kon worden ontplooid. Anders gezegd: op 'microniveau' kon het Nederlandse leger best vechten. Op 'meso- en macroniveau' was het hopeloos.
Het was vooral de Duitse tactiek die Nederland zo onverwacht snel op de knieën dwong, maar dat gebeurde in die tijd élk land: Polen, Noorwegen, België en zelfs Frankrijk, het volgens iedereen sterkste leger van Europa, vele malen groter dan het Nederlandse. Binnen vier weken, terwijl de meeste Franse soldaten nog geen Duitser hadden gezien, stonden de Duitsers al in Parijs en was het afgelopen. Dat snelle doorstoten naar het einddoel (Blitzkrieg) was revolutionair en volkomen nieuw, en daar was geen leger anno 1940 tegen bestand.
De Blitzkrieg-tactiek was gebaseerd op tempo: geconcentreerde aanval plaatsen, gat in de linie slaan en dan niet eerst die linie oprollen (zoals voorheen gebruikelijk was), maar dóórgaan - recht op het einddoel af, om het vijandelijke land in het zenuwcentrum lam te leggen. In de avond van 12 mei was de aanval op de Afsluitdijk nog amper begonnen en hield de Grebbelinie vooralsnog stand. Het ging goed, dachten veel Nederlanders in die regio's, maar ondertussen was de Duitse hoofdmacht al dwars door Noord-Brabant naar de Moerdijkbruggen doorgestoten, waar ze hun para's de hand konden schudden. Terwijl de Grebbelinie vocht en Kornwerderzand geen krimp gaf, was de situatie bij de 'achterdeur' van Zuid-Holland al kritiek en nauwelijks nog te redden.
Tegen dat tempo was in 1940 geen vijand bestand. Ook het Nederlandse leger niet. Maar de karikatuur van naïeve boertjes op fietsen, met een geweertje uit het jaar nul, is niet terecht.
Interessant en vooral ook omdat ons kleine legertje zoveel Duitse vliegtuigen heeft neer weten te halen in die paar dagen tijd. Vind ik knap voor een leger met paard en wagen en spul uit de 19e eeuw tegenover de Duitse vliegtuigen die voor die tijd erg goed ontwikkeld waren!
Da's toch een beetje een mythe...
Waar het over strijd in de meidagen van 1940 gaat, bestaan eindeloos veel misverstanden. Veel mythes uit de oorlog zelf en uit de jaren kort daarna leven nog altijd hardnekkig voort, ook al zijn ze inmiddels al lang door moderne historici uit de weg geruimd.
Eén van die mythes is die van het verouderde zooitje versus de hypermoderne oorlogsmachine. In het collectieve geheugen wordt het Nederlandse leger veel te archaïsch afgeschilderd, en het Duitse veel te modern.
Vooropgesteld: er was in Nederland tussen 1919 en 1935 zwaar bezuinigd op Defensie. Er waren tekorten, er was sprake van veroudering, en dat heeft ook rol gespeeld. Maar veel Nederlanders stellen zich bij het Nederlandse leger van toen een zooitje 19e eeuwse huzaren voor, met geweren uit de tijd van Napoleon, en fietsen en paarden.
Het Nederlandse leger was niet wezenlijk ouderwetser dan het leger van België, Frankrijk, Polen of zelfs Engeland. Er waren gemotoriseerde onderdelen, maar ook onderdelen die zich verplaatsten per fiets of paard. Was in elk Europees land zo. Ook in Duitsland, en het aantal 'ouderwetse' rijwiel- en paardonderdelen was in Nederland niet groter dan in de meeste andere landen.
Duitsland had (als enige Europese land) wél enorm in het leger geïnvesteerd gedurende de jaren twintig en dertig. Het was een moder leger, jazeker, maar het beeld dat de naïeve Nederlandse, 19e eeuwse soldaatjes een hypermoderne oorlogsmachine met vliegtuigen en tanks over zich heen kregen, is erg overdreven.
Alleen door Noord-Brabant viel een sterke Duitse tankdivisie aan. De Duitse eenheden die op de Grebbelinie af gingen, verplaatsten zich overwegend te voet. De cavaleriedivisie die door Noord-Nederland richting Afsluitdijk trok, was een ouderwetse Pruisische divisie die zich grotendeels te paard verplaatste.
De Nederlandse militair droeg een geweermodel uit 1895, maar dat was wel een paar keer gemoderniseerd en het stond te boek als een uitstekend geweer. De Duitse cavaleriedivisie in Noord-Nederland droeg ook een 'gewoon' geweer (geen moderne handmitrailleur), een model uit 1898.
Meer dan 95% van de Duitse militairen die in Nederland werden ingezet, beleefde in Nederland zijn vuurdoop. Ze waren net zo onervaren en 'groen' als 'onze jongens'. Alleen: wel beter opgeleid.
Dát was het belangrijkste verschil: de Duitse militair was goed opgeleid, had herhalingsoefeningen gehad en was voorbereid op wat hem te wachten stond. De gemiddelde Nederlandse militair was uitermate belabberd opgeleid, ook al omdat de officiersopleiding erg slecht was: het Nederlandse leger heeft in de meidagen véél ernstiger geleden door onbekwame commandovoering dan door (vermeend) verouderde bewapening. De geoefendheid van de individuele militair was matig; de geoefendheid op het niveau van eenheden (grotere manoeuvres) was nihil. En de gemiddelde Nederlandse militair wist niet wat er op hem af kwam, was mentaal niet voorbereid op het slagveld.
De luchtafweer was (vooral rond Den Haag) tamelijk goed op orde. Er was daar modern afweergeschut afwezig, en dat betaalde zich uit: de landingen rond Den Haag waren weliswaar niet erg belangrijk voor de Duitsers (het was een soort probeersel), maar draaiden wel op een mislukking uit. Het aantal vliegtuigen dat daarbij werd neergehaald liep in de honderden en dat was, hoe je het ook wendt of keert, niet verwacht.
De aanvalsstoten die voor de Duitsers werkelijk van belang waren om Nederland snel te verslaan (luchtlandingen bij de Moerdijkbruggen en de opmars door Noord-Brabant, om de aansluiting tot stand te brengen) werden echter een groot succes. Het Nederlandse leger bleek tactisch niet in staat om zich tegen zo'n razendsnelle bliksemopmars te weren.
De nederlaag kwam daardoor onthutsend snel. Dat het hartstikke goed ging, en dat de Duitsers Rotterdam moesten bombarderen om het Nederlandse leger op de knieën te krijgen, is óók niet waar. Op 14 mei was de Grebbelinie al gevallen, hadden de pantsereenheden via Noord-Brabant de Moerdijkbruggen bereikt en stonden Duitse tanks tot diep in Zuid-Holland. Het was strategisch gezien volslagen onhoudbaar geworden. De zaak was verloren. Het bombardement op Rotterdam was een terreurdaad, die door een misverstand doorgang vond (het was eigenlijk al afgeblazen, maar de eskaders kregen die boodschap niet door), maar zonder dat bombardement hadden de Nederlanders het hooguit een dagje of twee langer volgehouden.
Het Nederlandse leger van 1940 was geen 19e eeuwse grap, en Nederland was ook niet naïef. Het was, al met al, niet ouderwetser of naïever dan het gemiddelde Europese leger uit die jaren. Er is op veel plaatsen verschrikkelijk hard gevochten: daar waren de Nederlanders op compagnies- of bataljonsniveau best toe in staat, als er een doortastende commandant voor de groep stond. Maar op hoger niveau (het niveau van grotere manoeuvres, het coördineren van tegenstoten etc.) was het leger zo slecht geoefend dat er hoegenaamd niets kon worden ontplooid. Anders gezegd: op 'microniveau' kon het Nederlandse leger best vechten. Op 'meso- en macroniveau' was het hopeloos.
Het was vooral de Duitse tactiek die Nederland zo onverwacht snel op de knieën dwong, maar dat gebeurde in die tijd élk land: Polen, Noorwegen, België en zelfs Frankrijk, het volgens iedereen sterkste leger van Europa, vele malen groter dan het Nederlandse. Binnen vier weken, terwijl de meeste Franse soldaten nog geen Duitser hadden gezien, stonden de Duitsers al in Parijs en was het afgelopen. Dat snelle doorstoten naar het einddoel (Blitzkrieg) was revolutionair en volkomen nieuw, en daar was geen leger anno 1940 tegen bestand.
De Blitzkrieg-tactiek was gebaseerd op tempo: geconcentreerde aanval plaatsen, gat in de linie slaan en dan niet eerst die linie oprollen (zoals voorheen gebruikelijk was), maar dóórgaan - recht op het einddoel af, om het vijandelijke land in het zenuwcentrum lam te leggen. In de avond van 12 mei was de aanval op de Afsluitdijk nog amper begonnen en hield de Grebbelinie vooralsnog stand. Het ging goed, dachten veel Nederlanders in die regio's, maar ondertussen was de Duitse hoofdmacht al dwars door Noord-Brabant naar de Moerdijkbruggen doorgestoten, waar ze hun para's de hand konden schudden. Terwijl de Grebbelinie vocht en Kornwerderzand geen krimp gaf, was de situatie bij de 'achterdeur' van Zuid-Holland al kritiek en nauwelijks nog te redden.
Tegen dat tempo was in 1940 geen vijand bestand. Ook het Nederlandse leger niet. Maar de karikatuur van naïeve boertjes op fietsen, met een geweertje uit het jaar nul, is niet terecht.
vrijdag 28 augustus 2009 om 11:57
www.go2war2.nl? www.stiwot.nl?
Of ben je zelf zo goed onderlegd met betrekking tot dit onderwerp? Je weet er zo te lezen iig veel vanaf!
Was zelf altijd meer geïnteresseerd in de Amerikaanse airborne divisies
.
Of ben je zelf zo goed onderlegd met betrekking tot dit onderwerp? Je weet er zo te lezen iig veel vanaf!
Was zelf altijd meer geïnteresseerd in de Amerikaanse airborne divisies
.
vrijdag 28 augustus 2009 om 12:35
vrijdag 28 augustus 2009 om 12:40
Geweldig, zo'n historisch topic tussendoor.
Mijn oma leerde mijn opa kennen toen hij in het ziekenhuis lag te herstellen van een levensbedreigende kogel. HIj heeft daar zijn hele leven last van gehad dus ik ben altijd 'blij' als ik ontdek dat er meer mensen zijn die onze geschiedenis nog levend willen houden.
Mijn oma leerde mijn opa kennen toen hij in het ziekenhuis lag te herstellen van een levensbedreigende kogel. HIj heeft daar zijn hele leven last van gehad dus ik ben altijd 'blij' als ik ontdek dat er meer mensen zijn die onze geschiedenis nog levend willen houden.
vrijdag 28 augustus 2009 om 13:24
quote:CassieViva schreef op 28 augustus 2009 @ 11:57:
Of ben je zelf zo goed onderlegd met betrekking tot dit onderwerp? Je weet er zo te lezen iig veel vanaf!
Ik ben al vele jaren zeer intensief bezig met Nederland in het interbellum en de meidagen van 1940, ja. En met de geschiedschrijving daarover. Daar zit ik goed 'in', zeg maar.
De mythes die over de meidagen bestaan, zijn psychologisch gezien heel makkelijk te verklaren. De Nederlandse bevolking was een bijzonder rooskleurig beeld voorgehouden over de kracht van ons leger: de Duitsers zouden ons om die reden sowieso wel met rust laten, en áls ze ons zouden aanvallen, zouden we de Vesting Holland (ongeveer de Randstad) toch zeker wel drie of vier weken kunnen verdedigen - en dat was voor Frankrijk en Engeland meer dan voldoende tijd om ons te hulp te komen.
(De legerleiding wist trouwens wel beter, die rekenden op een aanval en hadden er een hard hoofd in, qua defensiekracht).
Nou goed, die aanval kwam dus - en de zaak klapte na vijf dagen in elkaar.
Dat is in die tijd ongelooflijk hard aangekomen. Het trauma van de snelle nederlaag, de gekrenkte trots; het is werkelijk ingeslagen als een bom.
Dat had een aantal logische gevolgen voor de versie van de oorlog die in het collectieve geheugen van De Nederlander is beland. De eerste reactie van de bevolking was woede: dat leger van ons had er met de pet naar gegooid, het waren lafbekken die niet konden vechten, de verhalen over massale desertie en vluchten waren niet van de lucht. De publieke opinie over het leger was echt vernietigend slecht.
Later draaide dat iets bij en richtten de pijlen van de mensen zich op de politiek: die had het leger vijftien jaar lang tot moes bezuinigd en de landsverdediging laten versloffen. En toen het puntje van het paaltje kwam, werden 'onze jongens' geacht het vuile werk te doen met die ouwe rommel. Schandalig!
Nog wat later kwam er een plotselinge herwaardering voor de militaire prestaties: ons leger had het eigenlijk nog heel knap gedaan, gezien de middelen. Sterker nog: ze hadden zich als leeuwen verdedigd, die Duitsers hadden zich er bijzonder lelijk op verkeken en daarom moesten ze hun toevlucht nemen tot grove oorlogsmisdaden en een terreurbombardement om ons dappere leger op de knieën te krijgen.
Die versies van de geschiedenis zijn heel hardnekkig. Nog steeds. Ze zijn erg gebaseerd op trauma, woede en (als reactie daarop) een behoefte om het nationale eergevoel te herstellen.
De waarheid, zo is de laatste decennia vast komen te staan, ligt er ergens tussenin. Pas sinds kort is er over de meidagen van 1940 geschiedschrijving mogelijk die - als het ware - het trauma voorbij is en aan nuchtere, werkelijk objectieve reconstructie doet: het doet geen pijn meer.
En dan ontstaat er een beeld van een land dat bepaald niet naïef was en bepaald niet 'in de slaap is overvallen' op 10 mei 1940: op de avond van 9 mei lag het hele leger in stelling, hóórde men het rumoer van over de grens en werd op basis van de berichten (voor het eerst) de allerhoogste staat van paraatheid bevolen. Er is op sommige plaatsen hard gevochten, op andere plaatsen implodeerde de verdediging nog voor het goed en wel begonnen was. De operatie is voor de Duitsers redelijk volgens plan verlopen. De verliezen aan manschappen (ongeveer 2500) waren wat kleiner dan verwacht; de verliezen aan vliegtuigen (ongeveer 500) wat groter. Qua tijd: de strategische overval op Den Haag was een stoutmoedige gok om binnen 24 uur de bodem onder de hele verdediging weg te slaan. Dat mislukte. Maar al met al is de verovering van Nederland min of meer volgens plan verlopen.
Numerieke overmacht? In z'n totaliteit niet. Er lagen 280.000 Nederlanders in stelling. De Duitse aanvalsmacht die het Nederlandse leger moest verslaan, bestond uit ruwweg 170.000 man. Maar die cijfers zijn niet zo relevant: de Nederlanders lagen verspreid over linies en stellingen, terwijl de Duitsers aanvallen op slechts enkele punten. De 16.000 Nederlanders in oostelijk Noord-Brabant (de Peel-Raamstelling) hebben wel degelijk een gigantische overmacht over zich heen gekregen (90.000 man met tanks en pantservoertuigen).
Er zijn veel plaatsen aan te wijzen waar groepen Nederlanders bijzonder dapper gestreden hebben, zéér hardnekkig hebben stand gehouden en zelfs bescheiden succesjes op hún locatie hebben geboekt. Op andere plaatsen (luchtlandingen Den Haag en ook in de praktijk van de Grebbelinie) waren de Nederlanders allesbehalve in de minderheid en is gewoon geen best werk geleverd, vooral door falende commandovoering, gebrekkige verbindingen en (daardoor) chaos.
Overigens is het niet redelijk om de regeringen uit het interbellum de nederlaag van mei 1940 in de schoenen te schuiven, want Nederland had niet zo veel andere opties. Na WO-I was Nederland financieel geruïneerd en leek een oorlog verder weg dan ooit. Geen zinnig mens vond in die tijd dat er veel geld gepompt moest worden in een grote legermodernisering. Daar kwam vanaf 1929 de crisis overheen, terwijl er nog absoluut geen oorlogsdreiging was. Hadden de regeringen van toen tientallen miljoenen in het leger moeten pompen? Er waren wel grotere problemen, op dat moment, en de schatkist was akelig leeg. Toen in 1935 oorlogsdreiging ontstond en Duitsland steeds gevaarlijker werd, zijn de lichtingen dienstplichtigen verdubbeld, de diensttijd ook, is nieuw materieel en nieuwe bewapening besteld - en is begonnen met het bouwen van kazematten en andere verdedigingswerken. Daar werd een voor die tijd astronomisch bedrag voor vrijgemaakt.
Het was te weinig, de wapenindustrie had het weldra zo druk dat veel geplaatste orders op 10 mei 1940 nog niet waren geleverd en van het bijspijkeren van oudere lichtingen is het niet meer gekomen. Maar in vergelijking met de meeste andere landen was het Nederlandse leger geen lachertje, en het zou ook onterecht zijn om de regeringen van het interbellum grove nalatigheid te verwijten. Als de regering-Balkenende alle banken om had laten vallen en pensioenfondsen had laten imploderen, omdat ze al die tientallen miljarden in Defensie wilden pompen, dan zou dan electoraal gezien volkomen onverantwoord geweest zijn. Zo was het in - pakweg - 1931 ook.
De gemiddelde Nederlandse militair was in 1940 geen lafbek, die bij het minste of geringste deserteerde of wegliep. De Nederlandse militair week niet zoveel af van de gemiddelde militair uit een ander land: een jonge dienstplichtige, de één extreem dapper en opofferingsbereid, de ander laf en geneigd tot weglopen, veruit de meesten iets er tussenin. De gemiddelde Nederlandse militair was geneigd om te doen wat hem werd opgedragen en er, temidden van de verschrikkingen van het slagveld, in godsnaam maar het beste van te maken.
Wel was de Nederlandse soldaat dus slecht opgeleid. In de jaren twintig en dertig werd de diensttijd teruggeschroefd naar vijfeneenhalve maand, en dat kon je ook nog inkorten door je werkgever te laten verklaren dat je onmisbaat was, etc. Die diensttijd kenmerkte zich door vrijblijvendheid: beetje marcheren, beetje op de stormbaan, beetje schieten, veel piepers schillen. Herhalingsoefeningen? Nee. Geen budget voor. Op grotere manoeuvres en het coördineren van groots opgezette aanvallen werd niet geoefend, maar dan ook totaal niet. Ook niet door de commandanten. De officiersopleiding was ambtelijk, theoretisch en bloedeloos.
De legerleiding was zich daar goed van bewust en koos dus voor een statische verdediging: in linies en stellingen. Geen manoeuvres, geen aanvallende ambities; een eenvoudig, eenduidig strijdplan bood de grootste kans op nét voldoende succes. Tijd winnen, de voorste linies tijdig ontruimen en terug laten vallen - en uiteindelijk standhouden rond de Vesting Holland. En dan maar hopen dat de tijdwinst voldoende zou zijn voor de Fransen en Engelsen om operaties in Nederland te ontplooien.
Achteraf weten we dat die hulpoperaties er niet gekomen zouden zijn, ook niet als Nederland het twee of drie weken had volgehouden. De Engelsen en Fransen waren niet van plan om al in Nederland serieus en grootschalig aan de oorlog te beginnen (ze leverden wel een piepkleine bijdrage: de Engelsen vooral in de lucht, wat Franse eenheden in Zeeland), maar meer zat er niet in. De nederlaag (en daarmee de bezetting) was dus sowieso onafwendbaar.
Was de strijd daarom voor niets?
Nee.
Je moet bedenken dat Nederland de hele jaren dertig angstavllig neutraal was geweest. Nooit stelling genomen tegen Hitler. Nooit op enige manier partij gekozen. Toen de oorlog uitbrak, moest Nederland als de bliksem laten zien aan wiens kant het wenste te staan. Als we de Duitsers zomaar binnen hadden gelaten, onder het motto "verzet is toch zinloos", dan was er een serieuze kans geweest dat de geallieerden ons als een soort Oostenrijk hadden gezien en ze nauwelijks van zins waren geweest om hier ooit nog de vrijheid en de zelfstandigheid te herstellen.
Er werd in 1939 in brede kring van uit gegaan dat een eventuele Europese oorlog tot een heel nieuw Europa zou leiden. Een totale ineenstorting van Hitlers rijk leek erg onwaarschijnlijk. Waarschijnlijker was het dat er tussen geallieerden en As-mogendheden een bestand uit de bus zou komen, waarbij Europa als het ware opnieuw zou worden verdeeld. Nederland wilde - mocht het zover komen - wel aan de goede kant van de streep terecht komen, en het was er daarom (als land dat wegens zijn ligging van strategisch belang was) van doordrongen dat het zich -in geval van een invasie- in woord én daad aan geallieerde zijde moest scharen.
De Nederlandse politiek draaide feitelijk om twee vragen, die moeilijk met elkaar in evenwicht te brengen waren. 1. Hoe maken we de kans zo groot mogelijk dat we onze vrijheid en onafhankelijkheid behouden? 2. Mocht het níet lukken om onze vrijheid en onafhankelijkheid te behouden, hoe maken we dan de kans zo groot mogelijk dat we ze ooit terug zullen krijgen?
Daarom heeft Nederland gekozen voor de opstelling van mei 1940: gewapend neutraal. Een beter plan verzinnen is achteraf altijd makkelijk.
Het Nederland van 1940, en het Nederlandse leger van 1940, hebben wanhopig gedaan wat het verstandigst leek. Het geeft geen pas om te beweren dat Nederland zich uit een soort misplaatste 'mannelijkheid' in een kansloze strijd gestort heeft, met zinloos bloedvergieten als gevolg. Wie leest over de politieke besluitvorming van toen, zal juist zien dat men heel zorgvuldig, en in alle gevallen naar eer en geweten, heeft gestreefd naar het verstandigste. Dat alles wat er op het spel stond (vrijheid, democratie, welvaart, het krijgen van hulp, eigen mensenlevens) met de grootst mogelijke zorg en verantwoordelijkheid tegen elkaar is afgewogen. Wat mag je offeren? Hoeveel van het één kun je met goed fatsoen ruilen voor het ander? Wat is het waard?
Dat daarbij foute inschattingen zijn gemaakt, is evident. Maar het vaak gehoorde, pacifistische cliché van politici en generaals die zonder enig gewetensbezwaar jonge jongens de dood injagen, snijdt absoluut geen hout. Generaal Winkelman, onze opperbevelhebber, was geen militaire schreeuwlelijk, die kickte op 'soldaatje spelen', maar een man die de politieke en sociale verantwoordelijkheid voor al die mensenlevens (militair én burger) zwáár op zijn schouders voelde en (zeker naar de maatstaven van die tijd).
In vijf dagen zijn 2.335 Nederlandse militairen (de meeste dienstplichtige twintigers) gesneuveld voor hun land. Ongeveer 2.500 Duitse militairen kwamen in Nederland om het leven. Rond Den Haag lagen meer dan 400 vliegtuigwrakken te branden. Rotterdam was verwoest. De Grebbeberg stond letterlijk in brand. Er moesten daar zo'n 700 lichamen worden geïdentificeerd: 400 Nederlandse en 300 Duitse, ongeveer. Plaatsen als Rhenen (door Duitse artillerie) en Wageningen (door Nederlandse artillerie) waren volledig kapot geschoten. In het hele land was vrijwel geen brug meer heel. Het aantal burgerdoden bedroeg ongeveer 2.500, waarvan 800 in het hart van Rotterdam.
Dat waren onze offers, voor een bijdrage aan de strijd tegen Hitler. We brachten zijn vloot transportvliegtuigen een slag toe, zijn legers leden op ons grondgebied verliezen. Betrekkelijk kleine verliezen, maar toch: verliezen. Het verzet van ons leger stelde regering en koninklijke familie in staat om naar Londen te vertrekken, zodat ze vanuit daar in oorlog konden blijven met Duitsland, en het verzet konden coördineren. Rond Den Haag werden zo'n 1500 Duitse parachutisten krijgsgevangen gemaakt, en naar Engeland verscheept. Die hebben de rest van de oorlog gevangen gezeten. Een flink deel van de Nederlandse marine kon vlak voor de capitulatie oversteken naar Engeland, om vanuit daar de hele oorlog lang een bijdrage te leveren aan de strijd op de Noordzee. Tussen 10 en 15 mei 1940 werd Nederland een erkende geallieerde bondgenoot, en dat heeft ons geen windeieren gelegd. Het is niet voor niets geweest, dat staat wel vast.
Of ben je zelf zo goed onderlegd met betrekking tot dit onderwerp? Je weet er zo te lezen iig veel vanaf!
Ik ben al vele jaren zeer intensief bezig met Nederland in het interbellum en de meidagen van 1940, ja. En met de geschiedschrijving daarover. Daar zit ik goed 'in', zeg maar.
De mythes die over de meidagen bestaan, zijn psychologisch gezien heel makkelijk te verklaren. De Nederlandse bevolking was een bijzonder rooskleurig beeld voorgehouden over de kracht van ons leger: de Duitsers zouden ons om die reden sowieso wel met rust laten, en áls ze ons zouden aanvallen, zouden we de Vesting Holland (ongeveer de Randstad) toch zeker wel drie of vier weken kunnen verdedigen - en dat was voor Frankrijk en Engeland meer dan voldoende tijd om ons te hulp te komen.
(De legerleiding wist trouwens wel beter, die rekenden op een aanval en hadden er een hard hoofd in, qua defensiekracht).
Nou goed, die aanval kwam dus - en de zaak klapte na vijf dagen in elkaar.
Dat is in die tijd ongelooflijk hard aangekomen. Het trauma van de snelle nederlaag, de gekrenkte trots; het is werkelijk ingeslagen als een bom.
Dat had een aantal logische gevolgen voor de versie van de oorlog die in het collectieve geheugen van De Nederlander is beland. De eerste reactie van de bevolking was woede: dat leger van ons had er met de pet naar gegooid, het waren lafbekken die niet konden vechten, de verhalen over massale desertie en vluchten waren niet van de lucht. De publieke opinie over het leger was echt vernietigend slecht.
Later draaide dat iets bij en richtten de pijlen van de mensen zich op de politiek: die had het leger vijftien jaar lang tot moes bezuinigd en de landsverdediging laten versloffen. En toen het puntje van het paaltje kwam, werden 'onze jongens' geacht het vuile werk te doen met die ouwe rommel. Schandalig!
Nog wat later kwam er een plotselinge herwaardering voor de militaire prestaties: ons leger had het eigenlijk nog heel knap gedaan, gezien de middelen. Sterker nog: ze hadden zich als leeuwen verdedigd, die Duitsers hadden zich er bijzonder lelijk op verkeken en daarom moesten ze hun toevlucht nemen tot grove oorlogsmisdaden en een terreurbombardement om ons dappere leger op de knieën te krijgen.
Die versies van de geschiedenis zijn heel hardnekkig. Nog steeds. Ze zijn erg gebaseerd op trauma, woede en (als reactie daarop) een behoefte om het nationale eergevoel te herstellen.
De waarheid, zo is de laatste decennia vast komen te staan, ligt er ergens tussenin. Pas sinds kort is er over de meidagen van 1940 geschiedschrijving mogelijk die - als het ware - het trauma voorbij is en aan nuchtere, werkelijk objectieve reconstructie doet: het doet geen pijn meer.
En dan ontstaat er een beeld van een land dat bepaald niet naïef was en bepaald niet 'in de slaap is overvallen' op 10 mei 1940: op de avond van 9 mei lag het hele leger in stelling, hóórde men het rumoer van over de grens en werd op basis van de berichten (voor het eerst) de allerhoogste staat van paraatheid bevolen. Er is op sommige plaatsen hard gevochten, op andere plaatsen implodeerde de verdediging nog voor het goed en wel begonnen was. De operatie is voor de Duitsers redelijk volgens plan verlopen. De verliezen aan manschappen (ongeveer 2500) waren wat kleiner dan verwacht; de verliezen aan vliegtuigen (ongeveer 500) wat groter. Qua tijd: de strategische overval op Den Haag was een stoutmoedige gok om binnen 24 uur de bodem onder de hele verdediging weg te slaan. Dat mislukte. Maar al met al is de verovering van Nederland min of meer volgens plan verlopen.
Numerieke overmacht? In z'n totaliteit niet. Er lagen 280.000 Nederlanders in stelling. De Duitse aanvalsmacht die het Nederlandse leger moest verslaan, bestond uit ruwweg 170.000 man. Maar die cijfers zijn niet zo relevant: de Nederlanders lagen verspreid over linies en stellingen, terwijl de Duitsers aanvallen op slechts enkele punten. De 16.000 Nederlanders in oostelijk Noord-Brabant (de Peel-Raamstelling) hebben wel degelijk een gigantische overmacht over zich heen gekregen (90.000 man met tanks en pantservoertuigen).
Er zijn veel plaatsen aan te wijzen waar groepen Nederlanders bijzonder dapper gestreden hebben, zéér hardnekkig hebben stand gehouden en zelfs bescheiden succesjes op hún locatie hebben geboekt. Op andere plaatsen (luchtlandingen Den Haag en ook in de praktijk van de Grebbelinie) waren de Nederlanders allesbehalve in de minderheid en is gewoon geen best werk geleverd, vooral door falende commandovoering, gebrekkige verbindingen en (daardoor) chaos.
Overigens is het niet redelijk om de regeringen uit het interbellum de nederlaag van mei 1940 in de schoenen te schuiven, want Nederland had niet zo veel andere opties. Na WO-I was Nederland financieel geruïneerd en leek een oorlog verder weg dan ooit. Geen zinnig mens vond in die tijd dat er veel geld gepompt moest worden in een grote legermodernisering. Daar kwam vanaf 1929 de crisis overheen, terwijl er nog absoluut geen oorlogsdreiging was. Hadden de regeringen van toen tientallen miljoenen in het leger moeten pompen? Er waren wel grotere problemen, op dat moment, en de schatkist was akelig leeg. Toen in 1935 oorlogsdreiging ontstond en Duitsland steeds gevaarlijker werd, zijn de lichtingen dienstplichtigen verdubbeld, de diensttijd ook, is nieuw materieel en nieuwe bewapening besteld - en is begonnen met het bouwen van kazematten en andere verdedigingswerken. Daar werd een voor die tijd astronomisch bedrag voor vrijgemaakt.
Het was te weinig, de wapenindustrie had het weldra zo druk dat veel geplaatste orders op 10 mei 1940 nog niet waren geleverd en van het bijspijkeren van oudere lichtingen is het niet meer gekomen. Maar in vergelijking met de meeste andere landen was het Nederlandse leger geen lachertje, en het zou ook onterecht zijn om de regeringen van het interbellum grove nalatigheid te verwijten. Als de regering-Balkenende alle banken om had laten vallen en pensioenfondsen had laten imploderen, omdat ze al die tientallen miljarden in Defensie wilden pompen, dan zou dan electoraal gezien volkomen onverantwoord geweest zijn. Zo was het in - pakweg - 1931 ook.
De gemiddelde Nederlandse militair was in 1940 geen lafbek, die bij het minste of geringste deserteerde of wegliep. De Nederlandse militair week niet zoveel af van de gemiddelde militair uit een ander land: een jonge dienstplichtige, de één extreem dapper en opofferingsbereid, de ander laf en geneigd tot weglopen, veruit de meesten iets er tussenin. De gemiddelde Nederlandse militair was geneigd om te doen wat hem werd opgedragen en er, temidden van de verschrikkingen van het slagveld, in godsnaam maar het beste van te maken.
Wel was de Nederlandse soldaat dus slecht opgeleid. In de jaren twintig en dertig werd de diensttijd teruggeschroefd naar vijfeneenhalve maand, en dat kon je ook nog inkorten door je werkgever te laten verklaren dat je onmisbaat was, etc. Die diensttijd kenmerkte zich door vrijblijvendheid: beetje marcheren, beetje op de stormbaan, beetje schieten, veel piepers schillen. Herhalingsoefeningen? Nee. Geen budget voor. Op grotere manoeuvres en het coördineren van groots opgezette aanvallen werd niet geoefend, maar dan ook totaal niet. Ook niet door de commandanten. De officiersopleiding was ambtelijk, theoretisch en bloedeloos.
De legerleiding was zich daar goed van bewust en koos dus voor een statische verdediging: in linies en stellingen. Geen manoeuvres, geen aanvallende ambities; een eenvoudig, eenduidig strijdplan bood de grootste kans op nét voldoende succes. Tijd winnen, de voorste linies tijdig ontruimen en terug laten vallen - en uiteindelijk standhouden rond de Vesting Holland. En dan maar hopen dat de tijdwinst voldoende zou zijn voor de Fransen en Engelsen om operaties in Nederland te ontplooien.
Achteraf weten we dat die hulpoperaties er niet gekomen zouden zijn, ook niet als Nederland het twee of drie weken had volgehouden. De Engelsen en Fransen waren niet van plan om al in Nederland serieus en grootschalig aan de oorlog te beginnen (ze leverden wel een piepkleine bijdrage: de Engelsen vooral in de lucht, wat Franse eenheden in Zeeland), maar meer zat er niet in. De nederlaag (en daarmee de bezetting) was dus sowieso onafwendbaar.
Was de strijd daarom voor niets?
Nee.
Je moet bedenken dat Nederland de hele jaren dertig angstavllig neutraal was geweest. Nooit stelling genomen tegen Hitler. Nooit op enige manier partij gekozen. Toen de oorlog uitbrak, moest Nederland als de bliksem laten zien aan wiens kant het wenste te staan. Als we de Duitsers zomaar binnen hadden gelaten, onder het motto "verzet is toch zinloos", dan was er een serieuze kans geweest dat de geallieerden ons als een soort Oostenrijk hadden gezien en ze nauwelijks van zins waren geweest om hier ooit nog de vrijheid en de zelfstandigheid te herstellen.
Er werd in 1939 in brede kring van uit gegaan dat een eventuele Europese oorlog tot een heel nieuw Europa zou leiden. Een totale ineenstorting van Hitlers rijk leek erg onwaarschijnlijk. Waarschijnlijker was het dat er tussen geallieerden en As-mogendheden een bestand uit de bus zou komen, waarbij Europa als het ware opnieuw zou worden verdeeld. Nederland wilde - mocht het zover komen - wel aan de goede kant van de streep terecht komen, en het was er daarom (als land dat wegens zijn ligging van strategisch belang was) van doordrongen dat het zich -in geval van een invasie- in woord én daad aan geallieerde zijde moest scharen.
De Nederlandse politiek draaide feitelijk om twee vragen, die moeilijk met elkaar in evenwicht te brengen waren. 1. Hoe maken we de kans zo groot mogelijk dat we onze vrijheid en onafhankelijkheid behouden? 2. Mocht het níet lukken om onze vrijheid en onafhankelijkheid te behouden, hoe maken we dan de kans zo groot mogelijk dat we ze ooit terug zullen krijgen?
Daarom heeft Nederland gekozen voor de opstelling van mei 1940: gewapend neutraal. Een beter plan verzinnen is achteraf altijd makkelijk.
Het Nederland van 1940, en het Nederlandse leger van 1940, hebben wanhopig gedaan wat het verstandigst leek. Het geeft geen pas om te beweren dat Nederland zich uit een soort misplaatste 'mannelijkheid' in een kansloze strijd gestort heeft, met zinloos bloedvergieten als gevolg. Wie leest over de politieke besluitvorming van toen, zal juist zien dat men heel zorgvuldig, en in alle gevallen naar eer en geweten, heeft gestreefd naar het verstandigste. Dat alles wat er op het spel stond (vrijheid, democratie, welvaart, het krijgen van hulp, eigen mensenlevens) met de grootst mogelijke zorg en verantwoordelijkheid tegen elkaar is afgewogen. Wat mag je offeren? Hoeveel van het één kun je met goed fatsoen ruilen voor het ander? Wat is het waard?
Dat daarbij foute inschattingen zijn gemaakt, is evident. Maar het vaak gehoorde, pacifistische cliché van politici en generaals die zonder enig gewetensbezwaar jonge jongens de dood injagen, snijdt absoluut geen hout. Generaal Winkelman, onze opperbevelhebber, was geen militaire schreeuwlelijk, die kickte op 'soldaatje spelen', maar een man die de politieke en sociale verantwoordelijkheid voor al die mensenlevens (militair én burger) zwáár op zijn schouders voelde en (zeker naar de maatstaven van die tijd).
In vijf dagen zijn 2.335 Nederlandse militairen (de meeste dienstplichtige twintigers) gesneuveld voor hun land. Ongeveer 2.500 Duitse militairen kwamen in Nederland om het leven. Rond Den Haag lagen meer dan 400 vliegtuigwrakken te branden. Rotterdam was verwoest. De Grebbeberg stond letterlijk in brand. Er moesten daar zo'n 700 lichamen worden geïdentificeerd: 400 Nederlandse en 300 Duitse, ongeveer. Plaatsen als Rhenen (door Duitse artillerie) en Wageningen (door Nederlandse artillerie) waren volledig kapot geschoten. In het hele land was vrijwel geen brug meer heel. Het aantal burgerdoden bedroeg ongeveer 2.500, waarvan 800 in het hart van Rotterdam.
Dat waren onze offers, voor een bijdrage aan de strijd tegen Hitler. We brachten zijn vloot transportvliegtuigen een slag toe, zijn legers leden op ons grondgebied verliezen. Betrekkelijk kleine verliezen, maar toch: verliezen. Het verzet van ons leger stelde regering en koninklijke familie in staat om naar Londen te vertrekken, zodat ze vanuit daar in oorlog konden blijven met Duitsland, en het verzet konden coördineren. Rond Den Haag werden zo'n 1500 Duitse parachutisten krijgsgevangen gemaakt, en naar Engeland verscheept. Die hebben de rest van de oorlog gevangen gezeten. Een flink deel van de Nederlandse marine kon vlak voor de capitulatie oversteken naar Engeland, om vanuit daar de hele oorlog lang een bijdrage te leveren aan de strijd op de Noordzee. Tussen 10 en 15 mei 1940 werd Nederland een erkende geallieerde bondgenoot, en dat heeft ons geen windeieren gelegd. Het is niet voor niets geweest, dat staat wel vast.
vrijdag 28 augustus 2009 om 13:26
quote:CoffeePot schreef op 28 augustus 2009 @ 12:35:
Niet specifiek naar WOII of de mobilisatie, maar meer naar oorlog in het algemeen. En ik was er toevallig net een boek over aan het lezen (H. Amersfoort, Mei 1940. De strijd op Nederlands grondgebied, 2e druk (2005)) waarin aandacht besteed wordt aan de 'mythe' rond mei 1940. Aanrader!
Dat is inderdaad een vrij nuchtere, goede reconstructie, hoewel ook op Amersfoort en Kamphuis inmiddels wel weer (steekhoudende) kritiek is gekomen. Ze doen hier en daar wel heel geringschattend over sommig prestaties van het Nederlandse leger - en zijn bovendien erg omstreden waar het het bagatelliseren van Duitse oorlogsmisdaden betreft.
Maar als algemene reconstructie van de gebeurtenissen beslist een goed werk, dat de moderne visies weergeeft.
Niet specifiek naar WOII of de mobilisatie, maar meer naar oorlog in het algemeen. En ik was er toevallig net een boek over aan het lezen (H. Amersfoort, Mei 1940. De strijd op Nederlands grondgebied, 2e druk (2005)) waarin aandacht besteed wordt aan de 'mythe' rond mei 1940. Aanrader!
Dat is inderdaad een vrij nuchtere, goede reconstructie, hoewel ook op Amersfoort en Kamphuis inmiddels wel weer (steekhoudende) kritiek is gekomen. Ze doen hier en daar wel heel geringschattend over sommig prestaties van het Nederlandse leger - en zijn bovendien erg omstreden waar het het bagatelliseren van Duitse oorlogsmisdaden betreft.
Maar als algemene reconstructie van de gebeurtenissen beslist een goed werk, dat de moderne visies weergeeft.
vrijdag 28 augustus 2009 om 14:01
quote:CoffeePot schreef op 28 augustus 2009 @ 12:23:
Lad, even uit nieuwsgierigheid; waar komt jouw interesse en kennis over dit onderwerp vandaan?
(herkenning namelijk)
Ik heb (zoals zoveel jongetjes) altijd een WO-II belangstelling gehad, maar als kind had die vooral betrekking op de bekende dingen: Anne Frank, de bevrijding, de bezetting, de jodenvervolging, de kampen, de Slag om Arnhem, etc.
Pas een jaar of vijf geleden las ik toevallig ergens iets over mei 1940, en dat fascineerde me enorm: ik realiseerde me dat ik bovengemiddeld veel kennis van WO-II had, maar dat juist de strijd van mijn éigen land, ín mijn eigen land, een soort blinde vlek in mijn kennis was. De gemiddelde Nederlander weet heel weinig van mei 1940 en ik vond het een tamelijk schokkende ontdekking dat dat ook voor mijzelf gold, als toch wel behoorlijk WO-II geïnteresseerde.
Dus ik ben gaan lezen. En niet meer gestopt, eigenlijk. Er valt zó ontzettend veel te vertellen over dat interbellum en de politieke, sociale en militaire plek van Nederland - en hoe dat allemaal zo gekomen is.
Het is raar, eigenlijk.
Nederland bestaat in zijn huidige vorm (Koninkrijk der Nederlanden) nog geen 200 jaar en in al die tijd heeft ons leger één keer het eigen grondgebied moeten verdedigen tegen een aanval van buitenaf. Mei 1940 was de eerste keer, de laatste keer, de enige keer. In de twintigste eeuw, zo kort geleden dat je grootouders het nog kunnen weten.
En de gemiddelde Nederlander heeft daar nauwelijks iets over geleerd op school; weet niet eens wat er toen gebeurd is, weet niet eens wie generaal Winkelman is.
Volgens mij bestaat dat alleen in Nederland.
Lad, even uit nieuwsgierigheid; waar komt jouw interesse en kennis over dit onderwerp vandaan?
(herkenning namelijk)
Ik heb (zoals zoveel jongetjes) altijd een WO-II belangstelling gehad, maar als kind had die vooral betrekking op de bekende dingen: Anne Frank, de bevrijding, de bezetting, de jodenvervolging, de kampen, de Slag om Arnhem, etc.
Pas een jaar of vijf geleden las ik toevallig ergens iets over mei 1940, en dat fascineerde me enorm: ik realiseerde me dat ik bovengemiddeld veel kennis van WO-II had, maar dat juist de strijd van mijn éigen land, ín mijn eigen land, een soort blinde vlek in mijn kennis was. De gemiddelde Nederlander weet heel weinig van mei 1940 en ik vond het een tamelijk schokkende ontdekking dat dat ook voor mijzelf gold, als toch wel behoorlijk WO-II geïnteresseerde.
Dus ik ben gaan lezen. En niet meer gestopt, eigenlijk. Er valt zó ontzettend veel te vertellen over dat interbellum en de politieke, sociale en militaire plek van Nederland - en hoe dat allemaal zo gekomen is.
Het is raar, eigenlijk.
Nederland bestaat in zijn huidige vorm (Koninkrijk der Nederlanden) nog geen 200 jaar en in al die tijd heeft ons leger één keer het eigen grondgebied moeten verdedigen tegen een aanval van buitenaf. Mei 1940 was de eerste keer, de laatste keer, de enige keer. In de twintigste eeuw, zo kort geleden dat je grootouders het nog kunnen weten.
En de gemiddelde Nederlander heeft daar nauwelijks iets over geleerd op school; weet niet eens wat er toen gebeurd is, weet niet eens wie generaal Winkelman is.
Volgens mij bestaat dat alleen in Nederland.
vrijdag 28 augustus 2009 om 14:46
Ik moet zeggen dat zelfs ik, als historicus (in opleiding, dat dan weer wel ) ook (nog) weinig over dit onderwerp weet, maar daar gaat volgend jaar verandering in komen. Leuk om mede-geïnteresseerden hier aan te treffen.
Ik krijg de indruk dat in veel landen méér aandacht wordt besteed aan nationale geschiedenis. In Nederland is dat lange tijd 'taboe' geweest (neigde teveel naar het nationalisme misschien?) en volgens mij is daar pas recentelijk verandering in gekomen, kijk maar naar de discussie rondom de "Canon van Nederland" en het Nationaal Historisch Museum. In discussies met wat oudere mensen merk ik vaak dat hun historische basiskennis veel verder reikt dan die van generatiegenoten. Nu pleit ik niet voor het herinvoeren van het stampen van jaartallen op middelbare scholen, maar iets meer aandacht voor het geschiedenisonderwijs mag wat mij betreft wel.
Maar ja, wie wil dat nou niet voor z'n eigen vakgebied .
Ik krijg de indruk dat in veel landen méér aandacht wordt besteed aan nationale geschiedenis. In Nederland is dat lange tijd 'taboe' geweest (neigde teveel naar het nationalisme misschien?) en volgens mij is daar pas recentelijk verandering in gekomen, kijk maar naar de discussie rondom de "Canon van Nederland" en het Nationaal Historisch Museum. In discussies met wat oudere mensen merk ik vaak dat hun historische basiskennis veel verder reikt dan die van generatiegenoten. Nu pleit ik niet voor het herinvoeren van het stampen van jaartallen op middelbare scholen, maar iets meer aandacht voor het geschiedenisonderwijs mag wat mij betreft wel.
Maar ja, wie wil dat nou niet voor z'n eigen vakgebied .
maandag 31 augustus 2009 om 11:35
Lad,
Wat waanzinnig interessant. Ik ben gek op geschiedenis en weet als allochtoon vaak meer over de Nederlandse geschiedenis dan mijn autochtonen vrienden. De grap is dat ik veel weet over het ontstaan van het Koninkrijk der Nederlanden, de input van Nederland met betrekking tot de Europese Unie en haar rol in de huidige wereldpolitiek. Echter het gedeelte Wereldoorlog II en dan met name de rol van het Nederlandse leger (en de strategische beslissingen die zijn genomen met oog op de toekomst), dat is mij ontgaan. Dank je wel voor het openen van deze topic. Het heeft weer het één en ander bij mij getriggerd om in te verdiepen!
Wat waanzinnig interessant. Ik ben gek op geschiedenis en weet als allochtoon vaak meer over de Nederlandse geschiedenis dan mijn autochtonen vrienden. De grap is dat ik veel weet over het ontstaan van het Koninkrijk der Nederlanden, de input van Nederland met betrekking tot de Europese Unie en haar rol in de huidige wereldpolitiek. Echter het gedeelte Wereldoorlog II en dan met name de rol van het Nederlandse leger (en de strategische beslissingen die zijn genomen met oog op de toekomst), dat is mij ontgaan. Dank je wel voor het openen van deze topic. Het heeft weer het één en ander bij mij getriggerd om in te verdiepen!
maandag 31 augustus 2009 om 11:58
