Actueel
alle pijlers
Mobilisatie 1939
vrijdag 28 augustus 2009 om 10:56
Ik weet niet of het jullie boeit, maar vandaag is het precies zeventig jaar geleden dat de Nederlandse regering besloot het volledige leger te mobiliseren, in verband met de dreigende internationale situatie (om precies te zijn: de op handen zijnde aanval van Duitsland op Polen).
Een absoluut historische gebeurtenis. Sinds het Koninkrijk der Nederlanden in 1815 ontstond, is het maar drie keer gebeurd dat het (vrijwel geheel dienstplichtige) leger moest worden gemobiliseerd om desnoods de neutraliteit gewapend te verdedigen: in 1870 en 1914-1918 bleef Nederland uiteindelijk buiten de oorlog, in 1939-1940 niet.
Op 28 augustus 1939 werden de volledige lichtingen 1924 tot en met 1939 opgeroepen. Ze moesten zich de volgende dag (29 augustus) melden op hun mobilisatiepunten. Op 29 augustus kwamen 280.000 Nederlandse militairen in beweging. We kunnen ons nu maar moeilijk voorstellen wat een ommekeer dat betekent voor de samenleving.
Ten eerste is de logistieke operatie enorm: zomaar ineens, op een warme augustusdag, 500 extra treinen voor troepenvervoer. Overal in het land (op straat, op stations, in bussen) plotseling groenig-veldgrijze uniformen. Bedrijven raakten een deel van hun personeel kwijt, gezinnen hun kostwinner, kinderen hun vader - en niemand wist voor hoe lang. Onderwijzers, postbodes, huisartsen, buschauffeurs, gemeenteambtenaren - ze waren hun half jaartje militaire dienst in veel gevallen alweer totaal vergeten en hadden zich destijds nooit gerealiseerd dat ze die diensttijd moesten beschouwen als een serieuze oorlogsopleiding om eventueel het land te verdedigen. Nu moesten ze zomaar ineens hun uniform van zolder halen, hun plunjezak pakken, hun gezin gedag zeggen en zich melden. Wat de precieze oorlogsbestemmingen waren, was strikt geheim. Een paar honderdduizend vrouwen wisten dus niet waar hun mannen heen gingen.
Het leger vorderde op grote schaal personenauto's, vrachtwagens, fietsen en paarden. En gebouwen: talloze bedrijven, boeren en particulieren kregen te horen dat hun onderkomen zou worden gebruikt voor inkwartiering van troepen.
Een mobilisatie zet het hele openbare leven totaal op zijn kop en betekent een totale ontwrichting voor burgers en economie. Drie dagen nadat het Nederlandse leger werd gemobiliseerd, viel Duitsland Polen binnen en was de Tweede Wereldoorlog begonnen. Het Nederlandse leger zou acht volle maanden op oorlogssterkte in stelling liggen, en graven, bouwen en timmeren voor de landsverdediging, hopend dat Nederland door de strijdende partijen zou worden ontzien, net als in 1870 en 1914. Op 10 mei 1940, vanaf drie uur 's nachts, ging die hoop in rook op, zoals bekend.
Historische gebeurtenis: de algemene mobilisatie van 28 augustus 1939, de officiële start van de Nederlandse voorbereiding op de oorlog.
Een absoluut historische gebeurtenis. Sinds het Koninkrijk der Nederlanden in 1815 ontstond, is het maar drie keer gebeurd dat het (vrijwel geheel dienstplichtige) leger moest worden gemobiliseerd om desnoods de neutraliteit gewapend te verdedigen: in 1870 en 1914-1918 bleef Nederland uiteindelijk buiten de oorlog, in 1939-1940 niet.
Op 28 augustus 1939 werden de volledige lichtingen 1924 tot en met 1939 opgeroepen. Ze moesten zich de volgende dag (29 augustus) melden op hun mobilisatiepunten. Op 29 augustus kwamen 280.000 Nederlandse militairen in beweging. We kunnen ons nu maar moeilijk voorstellen wat een ommekeer dat betekent voor de samenleving.
Ten eerste is de logistieke operatie enorm: zomaar ineens, op een warme augustusdag, 500 extra treinen voor troepenvervoer. Overal in het land (op straat, op stations, in bussen) plotseling groenig-veldgrijze uniformen. Bedrijven raakten een deel van hun personeel kwijt, gezinnen hun kostwinner, kinderen hun vader - en niemand wist voor hoe lang. Onderwijzers, postbodes, huisartsen, buschauffeurs, gemeenteambtenaren - ze waren hun half jaartje militaire dienst in veel gevallen alweer totaal vergeten en hadden zich destijds nooit gerealiseerd dat ze die diensttijd moesten beschouwen als een serieuze oorlogsopleiding om eventueel het land te verdedigen. Nu moesten ze zomaar ineens hun uniform van zolder halen, hun plunjezak pakken, hun gezin gedag zeggen en zich melden. Wat de precieze oorlogsbestemmingen waren, was strikt geheim. Een paar honderdduizend vrouwen wisten dus niet waar hun mannen heen gingen.
Het leger vorderde op grote schaal personenauto's, vrachtwagens, fietsen en paarden. En gebouwen: talloze bedrijven, boeren en particulieren kregen te horen dat hun onderkomen zou worden gebruikt voor inkwartiering van troepen.
Een mobilisatie zet het hele openbare leven totaal op zijn kop en betekent een totale ontwrichting voor burgers en economie. Drie dagen nadat het Nederlandse leger werd gemobiliseerd, viel Duitsland Polen binnen en was de Tweede Wereldoorlog begonnen. Het Nederlandse leger zou acht volle maanden op oorlogssterkte in stelling liggen, en graven, bouwen en timmeren voor de landsverdediging, hopend dat Nederland door de strijdende partijen zou worden ontzien, net als in 1870 en 1914. Op 10 mei 1940, vanaf drie uur 's nachts, ging die hoop in rook op, zoals bekend.
Historische gebeurtenis: de algemene mobilisatie van 28 augustus 1939, de officiële start van de Nederlandse voorbereiding op de oorlog.
maandag 31 augustus 2009 om 16:01
quote:Donkeyshot schreef op 31 augustus 2009 @ 13:35:
Een volwassen kerel die zo ongeveer elk serieus topic meent te moeten larderen met (niet erg) grappige off-topic oneliners is blijkbaar te dom om te beseffen hoeveel irritatie hij aanricht Mocht dit op Compli slaan, dan wordt de spreekwoordelijke plank toch danig misgeslagen. Compli is namelijk dol op WOII-verhalen. En dat is behoorlijk on-topic in dit geval. Dus. Enzo.
Een volwassen kerel die zo ongeveer elk serieus topic meent te moeten larderen met (niet erg) grappige off-topic oneliners is blijkbaar te dom om te beseffen hoeveel irritatie hij aanricht Mocht dit op Compli slaan, dan wordt de spreekwoordelijke plank toch danig misgeslagen. Compli is namelijk dol op WOII-verhalen. En dat is behoorlijk on-topic in dit geval. Dus. Enzo.
maandag 31 augustus 2009 om 16:22
Bedankt voor dit topic LAD. Ik heb een paar weken geleden voor het eerst een boek gelezen over deze beginperiode van de oorlog. En zoals je zegt, ik ben nog steeds verbaasd dat ik (en ik schat 95% van de mensen om mij heen) absoluut geen benul hebben van wat er zich af heeft gespeeld.
We denken het allemaal te weten, gaskamers, hongerwinters, Engelandvaarders, goed/fout. Maar wat er aan vooraf ging, waarom het ging zoals het ging, wat de mensen dachten, wat de politiek destijds deed, daar hebben de meeste mensen geen idee van. Het is alsof bepaalde mythes staande moeten houden.
Bedankt!
We denken het allemaal te weten, gaskamers, hongerwinters, Engelandvaarders, goed/fout. Maar wat er aan vooraf ging, waarom het ging zoals het ging, wat de mensen dachten, wat de politiek destijds deed, daar hebben de meeste mensen geen idee van. Het is alsof bepaalde mythes staande moeten houden.
Bedankt!
maandag 31 augustus 2009 om 16:24
Nog even over de mythe van de verouderde bewapening: het wil wel iets zeggen dat de Duitsers veel buitgemaakte Nederlandse wapens tot aan het eind van de oorlog hebben gebruikt voor hun eigen leger. Zulke rotzooi was het kennelijk niet.
Het standaardgeweer van de Nederlandse infanterist (de Steyr-Mannlicher M.95) was een model uit 1895, maar was een paar keer gemodificeerd in de Artillerieinrichtingen Hembrug en stond te boek als een uitstekend geweer. De Duitsers hebben grote aantallen daarvan in de eigen bewapening opgenomen na de Nederlandse capitulatie, en dat gold ook voor verschillende types atillerie (de 7-Veld en 10-Veld, bijvoorbeeld).
Die kanonnen dateerden van voor 1900 ("negentiende eeuws" dus), maar waren uitstekend bruikbaar - en dat vonden de Duitsers dus ook.
De Nederlandse luchtmacht was heel klein, en deels verouderd, maar de belangrijkste jager (de Fokker D.XXI) was een hypermodern, razendsnel en ontzettend wendbaar toestel, ingevoerd in 1936. Ter vergelijking: het gangbare gevechtsvliegtuig dat de KLu nu gebruikt (de F-16) dateert in zijn oervorm uit 1974 en is dus 35 jaar oud. Dat betekent niet per se dat het rotzooi is. Het is (ook nu) helemaal niet zo vreemd als een landmacht met een geweertype rondloopt dat - in zijn oervorm - een jaar of dertig oud is.
Als er één ding verouderd was, dan was het de tactiek (statische oorlogvoering in linies en stellingen, zonder de communicatiemiddelen om snelle bewegingen te coördineren), maar daar kwam in 1939 en 1940 vrijwel élk leger achter dat met de Blitzkrieg geconfronteerd werd - zelfs het Franse, dat in numeriek en materieel opzicht toch beslist niet minder was dan het Duitse.
Het wijzen op bezuinigingen, verouderde bewapening en slechte geoefendheid is ook een manier om eigen falen te verbloemen, want op bepaalde cruciale punten is er gewoon niet zulk best werk geleverd - een numerieke meerderheid én superieure vuurkracht ten spijt.
Op de Grebbeberg is (in de hogere regionen) gruwelijk slecht commando gevoerd en het geeft ook te denken dat men er niet geslaagd is om een paar duizend lichtbewapende, aan alle kanten omsingelde parachutisten van de Moerdijkbrug af te jagen, terwijl in Zuid-Holland een Legerkorps (25.000 man) met alle denkbare artilleriesteun aanwezig was.
Daar staat adequaat handelen op andere plaatsen tegenover. De luchtlandingen bij de Haagse vliegvelden Ypenburg, Ockenburg en Valkenburg kwamen aanvankelijk als een verrassing, maar toen de luchtafweer eenmaal op gang was ging het ene na het andere Duitse toestel eraan, terwijl de vliegvelden zelf met kordate tegenacties werden heroverd op de Duitsers, waarbij iemand als luitenant Maduro een heldenrol vervulde. De 'Slag om de Residentie' zou je zelfs Hitlers enige plan in het voorjaar van 1940 kunnen noemen dat werkelijk op een fiasco uitliep.
De Stelling Kornwerderzand (kop Afsluitdijk) heeft geen krimp gegeven en is buitengewoon bekwaam verdedigd onder commando van kapitein Boers, die dan weer wél een bijzonder begenadigd en krachtdadig commandant was.
De kleine Nederlandse luchtmacht vocht een dappere (maar kansloze) luchtstrijd uit tegen een enorme overmacht, maar vooral die klein Fokkers D.XXI hebben heel wat tegenstanders naar beneden gejaagd voordat ze zelf de strijd moesten staken.
De mariniers in Rotterdam hebben zich met grote verbetenheid verzet aan de Maas (juist dat leidde tragisch genoeg tot het bombardement, om overgave van de stad - dus niet het land!- af te dwingen). Ook in Rotterdam was trouwens een bijzonder bekwaam bevelhebber actief, kolonel Scharroo.
De sfeer in Nederland was de eerste dagen eigenlijk heel optimistisch, mede door de versnipperde berichtgeving. Na de eerste dag (10 mei) waren de Haagse vliegvelden na een dag strijd weer in Nederlandse handen, waren een paar honderd vliegtuigen neergehaald, waren de Duitsers nog niet aan een aanval op de Grebbelinie (onze hoofdverdediging) toegekomen, en ook niet aan een aanval op de Afsluitdijk. De eerste klap was heel behoorlijk opgevangen. De luchtmacht was na een dag min of meer uitgeteld, maar dat was ingecalculeerd. Het enige echt zorgwekkende was de door para's bezette Moerdijkbrug, maar daar zou op 11 mei een tegenaanval worden ingezet.
Die tegenaanval mislukte, maar er was nog tijd voor een tweede poging op 12 mei. Franse eenheden hadden zich inmiddels in westelijk Noord-Brabant gemeld (omgeving Breda), er kwam wat Engelse luchtsteun op gang, rond de Grebbeberg was het inmiddels in alle hevigheid losgebarsten, maar de linies vertoonden nog geen barsten.
Pas op 12 mei, dag 3, begon het er heel zorgwekkend uit te zien. De Grebbelinie hield stand, maar had het zwaar. In de middag brachten de pantserdivisies via Noord-Brabant de aansluiting met Moerdijk tot stand, en rolden tanks de Vesting Holland binnen. Toen moest voor het eerst worden erkend dat de toestand ernstig begon te worden.
In feite was 13 mei de fatale dag. De Duitsers sloegen een gat in de Grebbelinie, waar totale chaos uitbrak en de zaak implodeerde. Die avond werd besloten de linie helemaal te ontruimen en binnen de Vesting Holland terug te trekken. De pantserdivisie stond inmiddels in Rotterdam, op de zuidoever van de Maas. De toestand was op dag 4 uitermate kritiek geworden, wat leidde tot het besluit dat regering en koninklijke familie weg moesten. Naar Londen.
Het algehele bestuur van Nederland kwam in handen van generaal Winkelman, die begreep dat de nederlaag onafwendbaar was geworden en onverwacht snel zou moeten worden erkend. Maar helemaal opgeven wilde hij nog niet: er kon nog tijd worden gewonnen. De Duitsers stonden weliswaar in Rotterdam, maar zaten daar wel vastgepind op de Maasoever. Ze kwamen de Willemsbrug vooralsnog niet over. En aangezien de terugtocht van Grebbelinie naar Hollandse Waterlinie goed was verlopen, moest het mogelijk zijn om daar te hergroeperen en nog even stand te houden tegen de troepenmacht die op het oosten van de Vesting Holland afkwam. Een morele opsteker was de Afsluitdijk, waar de Duitsers er niet doorkwamen.
De nederlaag was onafwendbaar, maar 14 mei hoefde nog niet per se de laatste dag te zijn. Dat veranderde toen rond de middag Rotterdam werd gebombardeerd. Nederland had geen luchtmacht meer, was nu volslagen onbeschermd tegen verdere aanvallen vanuit de lucht. Toen besloot Winkelman dat het brengen van verdere offers zinloos was. De wapenstiltstand ging aan het eind van de dag (op 14 mei) in en de capitulatie werd op 15 mei in Rijsoord officieel ondertekend.
Op Kornwerderzand konden de mannen het nieuws domweg niet geloven. Woest waren ze. Of lamgeslagen. Hoe kon dat nou? Ze dachten juist dat het prima ging. Ook het Veldleger, dat de Grebbelinie had bemand, snapte er niks van. Verreweg de meesten van hen hadden nauwelijks een Duitser gezien, bij Scherpenzeel was een aanval resoluut afgeslagen... Alleen de Grebbeberg was gevallen: het uiterste zuidpuntje van een linie die tot aan het IJsselmeer liep. De heroveraars van de Haags vliegvelden hadden triomfantelijk de verdediging hersteld. Dat was dat. Het waanidee dat je wel even midden in de Vesting Holland kunt landen, was in klare taal beantwoord. Die Duitsers waren nog láng niet bij Den Haag.
De Blitzkrieg-tactiek ging eigenlijk iedereen boven de pet. Men had er geen idee van hoe ongelooflijk snel de opmars door Noord-Brabant, richting Moerdijk, werkelijk was gegaan, hoe snel Nederland zo afgesneden was geraakt van België en Frankrijk en hoe snel het land - in één resolute stoot - in het strategische hart was geraakt. Dat tempo (met tanks voorop) was ongekend, in die tijd.
Het standaardgeweer van de Nederlandse infanterist (de Steyr-Mannlicher M.95) was een model uit 1895, maar was een paar keer gemodificeerd in de Artillerieinrichtingen Hembrug en stond te boek als een uitstekend geweer. De Duitsers hebben grote aantallen daarvan in de eigen bewapening opgenomen na de Nederlandse capitulatie, en dat gold ook voor verschillende types atillerie (de 7-Veld en 10-Veld, bijvoorbeeld).
Die kanonnen dateerden van voor 1900 ("negentiende eeuws" dus), maar waren uitstekend bruikbaar - en dat vonden de Duitsers dus ook.
De Nederlandse luchtmacht was heel klein, en deels verouderd, maar de belangrijkste jager (de Fokker D.XXI) was een hypermodern, razendsnel en ontzettend wendbaar toestel, ingevoerd in 1936. Ter vergelijking: het gangbare gevechtsvliegtuig dat de KLu nu gebruikt (de F-16) dateert in zijn oervorm uit 1974 en is dus 35 jaar oud. Dat betekent niet per se dat het rotzooi is. Het is (ook nu) helemaal niet zo vreemd als een landmacht met een geweertype rondloopt dat - in zijn oervorm - een jaar of dertig oud is.
Als er één ding verouderd was, dan was het de tactiek (statische oorlogvoering in linies en stellingen, zonder de communicatiemiddelen om snelle bewegingen te coördineren), maar daar kwam in 1939 en 1940 vrijwel élk leger achter dat met de Blitzkrieg geconfronteerd werd - zelfs het Franse, dat in numeriek en materieel opzicht toch beslist niet minder was dan het Duitse.
Het wijzen op bezuinigingen, verouderde bewapening en slechte geoefendheid is ook een manier om eigen falen te verbloemen, want op bepaalde cruciale punten is er gewoon niet zulk best werk geleverd - een numerieke meerderheid én superieure vuurkracht ten spijt.
Op de Grebbeberg is (in de hogere regionen) gruwelijk slecht commando gevoerd en het geeft ook te denken dat men er niet geslaagd is om een paar duizend lichtbewapende, aan alle kanten omsingelde parachutisten van de Moerdijkbrug af te jagen, terwijl in Zuid-Holland een Legerkorps (25.000 man) met alle denkbare artilleriesteun aanwezig was.
Daar staat adequaat handelen op andere plaatsen tegenover. De luchtlandingen bij de Haagse vliegvelden Ypenburg, Ockenburg en Valkenburg kwamen aanvankelijk als een verrassing, maar toen de luchtafweer eenmaal op gang was ging het ene na het andere Duitse toestel eraan, terwijl de vliegvelden zelf met kordate tegenacties werden heroverd op de Duitsers, waarbij iemand als luitenant Maduro een heldenrol vervulde. De 'Slag om de Residentie' zou je zelfs Hitlers enige plan in het voorjaar van 1940 kunnen noemen dat werkelijk op een fiasco uitliep.
De Stelling Kornwerderzand (kop Afsluitdijk) heeft geen krimp gegeven en is buitengewoon bekwaam verdedigd onder commando van kapitein Boers, die dan weer wél een bijzonder begenadigd en krachtdadig commandant was.
De kleine Nederlandse luchtmacht vocht een dappere (maar kansloze) luchtstrijd uit tegen een enorme overmacht, maar vooral die klein Fokkers D.XXI hebben heel wat tegenstanders naar beneden gejaagd voordat ze zelf de strijd moesten staken.
De mariniers in Rotterdam hebben zich met grote verbetenheid verzet aan de Maas (juist dat leidde tragisch genoeg tot het bombardement, om overgave van de stad - dus niet het land!- af te dwingen). Ook in Rotterdam was trouwens een bijzonder bekwaam bevelhebber actief, kolonel Scharroo.
De sfeer in Nederland was de eerste dagen eigenlijk heel optimistisch, mede door de versnipperde berichtgeving. Na de eerste dag (10 mei) waren de Haagse vliegvelden na een dag strijd weer in Nederlandse handen, waren een paar honderd vliegtuigen neergehaald, waren de Duitsers nog niet aan een aanval op de Grebbelinie (onze hoofdverdediging) toegekomen, en ook niet aan een aanval op de Afsluitdijk. De eerste klap was heel behoorlijk opgevangen. De luchtmacht was na een dag min of meer uitgeteld, maar dat was ingecalculeerd. Het enige echt zorgwekkende was de door para's bezette Moerdijkbrug, maar daar zou op 11 mei een tegenaanval worden ingezet.
Die tegenaanval mislukte, maar er was nog tijd voor een tweede poging op 12 mei. Franse eenheden hadden zich inmiddels in westelijk Noord-Brabant gemeld (omgeving Breda), er kwam wat Engelse luchtsteun op gang, rond de Grebbeberg was het inmiddels in alle hevigheid losgebarsten, maar de linies vertoonden nog geen barsten.
Pas op 12 mei, dag 3, begon het er heel zorgwekkend uit te zien. De Grebbelinie hield stand, maar had het zwaar. In de middag brachten de pantserdivisies via Noord-Brabant de aansluiting met Moerdijk tot stand, en rolden tanks de Vesting Holland binnen. Toen moest voor het eerst worden erkend dat de toestand ernstig begon te worden.
In feite was 13 mei de fatale dag. De Duitsers sloegen een gat in de Grebbelinie, waar totale chaos uitbrak en de zaak implodeerde. Die avond werd besloten de linie helemaal te ontruimen en binnen de Vesting Holland terug te trekken. De pantserdivisie stond inmiddels in Rotterdam, op de zuidoever van de Maas. De toestand was op dag 4 uitermate kritiek geworden, wat leidde tot het besluit dat regering en koninklijke familie weg moesten. Naar Londen.
Het algehele bestuur van Nederland kwam in handen van generaal Winkelman, die begreep dat de nederlaag onafwendbaar was geworden en onverwacht snel zou moeten worden erkend. Maar helemaal opgeven wilde hij nog niet: er kon nog tijd worden gewonnen. De Duitsers stonden weliswaar in Rotterdam, maar zaten daar wel vastgepind op de Maasoever. Ze kwamen de Willemsbrug vooralsnog niet over. En aangezien de terugtocht van Grebbelinie naar Hollandse Waterlinie goed was verlopen, moest het mogelijk zijn om daar te hergroeperen en nog even stand te houden tegen de troepenmacht die op het oosten van de Vesting Holland afkwam. Een morele opsteker was de Afsluitdijk, waar de Duitsers er niet doorkwamen.
De nederlaag was onafwendbaar, maar 14 mei hoefde nog niet per se de laatste dag te zijn. Dat veranderde toen rond de middag Rotterdam werd gebombardeerd. Nederland had geen luchtmacht meer, was nu volslagen onbeschermd tegen verdere aanvallen vanuit de lucht. Toen besloot Winkelman dat het brengen van verdere offers zinloos was. De wapenstiltstand ging aan het eind van de dag (op 14 mei) in en de capitulatie werd op 15 mei in Rijsoord officieel ondertekend.
Op Kornwerderzand konden de mannen het nieuws domweg niet geloven. Woest waren ze. Of lamgeslagen. Hoe kon dat nou? Ze dachten juist dat het prima ging. Ook het Veldleger, dat de Grebbelinie had bemand, snapte er niks van. Verreweg de meesten van hen hadden nauwelijks een Duitser gezien, bij Scherpenzeel was een aanval resoluut afgeslagen... Alleen de Grebbeberg was gevallen: het uiterste zuidpuntje van een linie die tot aan het IJsselmeer liep. De heroveraars van de Haags vliegvelden hadden triomfantelijk de verdediging hersteld. Dat was dat. Het waanidee dat je wel even midden in de Vesting Holland kunt landen, was in klare taal beantwoord. Die Duitsers waren nog láng niet bij Den Haag.
De Blitzkrieg-tactiek ging eigenlijk iedereen boven de pet. Men had er geen idee van hoe ongelooflijk snel de opmars door Noord-Brabant, richting Moerdijk, werkelijk was gegaan, hoe snel Nederland zo afgesneden was geraakt van België en Frankrijk en hoe snel het land - in één resolute stoot - in het strategische hart was geraakt. Dat tempo (met tanks voorop) was ongekend, in die tijd.
maandag 31 augustus 2009 om 16:43
Wauw Lad, ik zie dit topic nu pas! Je hebt gelijk, we leren er eigenlijk zo weinig over. Ik weet wel min of meer te vertellen hoe het op Europees niveau allemaal zat, maar puur binnen Nederland. De namen klinken vaag bekend, maar eerlijk is eerlijk, ik zou ze absoluut niet in een situatie kunnen plaatsen.
Zijn er ook 'makkelijk te lezen' boeken hierover die je mij kan aanraden? Niet te wetenschappelijk bedoel ik? Ik lees graag voor mijn ontspanning, vandaar.
Zijn er ook 'makkelijk te lezen' boeken hierover die je mij kan aanraden? Niet te wetenschappelijk bedoel ik? Ik lees graag voor mijn ontspanning, vandaar.
maandag 31 augustus 2009 om 17:10
quote:Margaretha2 schreef op 31 augustus 2009 @ 16:43:
Zijn er ook 'makkelijk te lezen' boeken hierover die je mij kan aanraden? Niet te wetenschappelijk bedoel ik? Ik lees graag voor mijn ontspanning, vandaar.
O ja, zeker, eigenlijk zijn de meeste bekende boeken over de meidagen pure 'publieksboeken', en totaal niet droog.
De belangstelling voor de meidagen ontstond aan het einde van de jaren zestig, toen dr. Lou de Jong zijn standaardwerk uitbracht. Dat zijn echte publieksboeken, geen dorre wetenschappelijke toon. De Jong hoort duidelijk nog tot de generatie die reconstrueert uit verontwaardiging en traumaverwerking: hij wordt duidelijk gedreven door de vraag "hoe kon dit gebeuren?" en is erg negatief over de militaire prestaties en bijzonder bitter over de regeringsbezuigingen. In die zin is hij op sommige punten achterhaald, maar het blijft een prima verhaal - en een prima leesbaar verhaal bovendien. De delen 1 (Voorspel), 2 (Neutraal) en 3 (Mei 1940) zijn relevant voor de meidagen en de Nederlandse aanloop naar de oorlog. Bij antiquariaten kosten de boeken van De Jong vrijwel niets meer. Ze staan over voor pakweg 5 euro per stuk. Niet meer betalen.
Héél populair zijn de boeken van E.H. Brongers altijd geweest, een militaire schrijver die vanaf de jaren zestig heel nadrukkelijk gevochten heeft voor rehabilitatie van het leger van 1940. Qua feiten is hij op zich wel accuraat, in de meeste gevallen, maar ik vind zijn toon persoonlijk te populistisch: heel chauvinistisch, je krijgt zo'n beetje de indruk dat we gewonnen hebben, in plaats van verloren. Ook de boeken van Brongers zijn duidelijk publieksboeken (wetenschappers halen er hun neus voor op, terwijl Brongers wel degelijk precies is in zijn reconstructie; hij kijkt alleen door een Hollandse bril naar de feiten die hij op zichzelf correct weergeeft).
Het meest eigentijdse standaardwerk is Mei 1940. De strijd op Nederlands grondgebied van H. Amersfoort en P. Kamphuis, twee historici die de oorlog niet hebben meegemaakt, los staan van het trauma en de zaken evenwichtig en 'neutraal' beschrijven. Daarbij doen ze volgens veel historici weer iets te geringschattend over sommige zaken, maar om een eigentijds, goed beschreven beeld van de gebeurtenissen te krijgen, is dit toch wel hét boek - al was het maar vanwege de erg goede kaarten en geweldige foto's.
Ik zou zeggen: Amersfoort/Kamphuis kopen (2e druk) en De Jong niet laten liggen als je deel 1 t/m 3 voor een paar euro per stuk ziet liggen.
Zijn er ook 'makkelijk te lezen' boeken hierover die je mij kan aanraden? Niet te wetenschappelijk bedoel ik? Ik lees graag voor mijn ontspanning, vandaar.
O ja, zeker, eigenlijk zijn de meeste bekende boeken over de meidagen pure 'publieksboeken', en totaal niet droog.
De belangstelling voor de meidagen ontstond aan het einde van de jaren zestig, toen dr. Lou de Jong zijn standaardwerk uitbracht. Dat zijn echte publieksboeken, geen dorre wetenschappelijke toon. De Jong hoort duidelijk nog tot de generatie die reconstrueert uit verontwaardiging en traumaverwerking: hij wordt duidelijk gedreven door de vraag "hoe kon dit gebeuren?" en is erg negatief over de militaire prestaties en bijzonder bitter over de regeringsbezuigingen. In die zin is hij op sommige punten achterhaald, maar het blijft een prima verhaal - en een prima leesbaar verhaal bovendien. De delen 1 (Voorspel), 2 (Neutraal) en 3 (Mei 1940) zijn relevant voor de meidagen en de Nederlandse aanloop naar de oorlog. Bij antiquariaten kosten de boeken van De Jong vrijwel niets meer. Ze staan over voor pakweg 5 euro per stuk. Niet meer betalen.
Héél populair zijn de boeken van E.H. Brongers altijd geweest, een militaire schrijver die vanaf de jaren zestig heel nadrukkelijk gevochten heeft voor rehabilitatie van het leger van 1940. Qua feiten is hij op zich wel accuraat, in de meeste gevallen, maar ik vind zijn toon persoonlijk te populistisch: heel chauvinistisch, je krijgt zo'n beetje de indruk dat we gewonnen hebben, in plaats van verloren. Ook de boeken van Brongers zijn duidelijk publieksboeken (wetenschappers halen er hun neus voor op, terwijl Brongers wel degelijk precies is in zijn reconstructie; hij kijkt alleen door een Hollandse bril naar de feiten die hij op zichzelf correct weergeeft).
Het meest eigentijdse standaardwerk is Mei 1940. De strijd op Nederlands grondgebied van H. Amersfoort en P. Kamphuis, twee historici die de oorlog niet hebben meegemaakt, los staan van het trauma en de zaken evenwichtig en 'neutraal' beschrijven. Daarbij doen ze volgens veel historici weer iets te geringschattend over sommige zaken, maar om een eigentijds, goed beschreven beeld van de gebeurtenissen te krijgen, is dit toch wel hét boek - al was het maar vanwege de erg goede kaarten en geweldige foto's.
Ik zou zeggen: Amersfoort/Kamphuis kopen (2e druk) en De Jong niet laten liggen als je deel 1 t/m 3 voor een paar euro per stuk ziet liggen.
maandag 31 augustus 2009 om 17:19
Chris van der Heijden, Grijs Verleden.
Heb je dat boek ook gelezen LAD? Het is misschien niet het meest wetenschappelijk, maar het heeft in ieder geval mijn ogen opengemaakt. Heel overzichtelijk, gaat ook diep in op de beleving van de 'gewone mens', makkelijk te lezen en roept hele interessante vragen op.
Van Der Heijden moet overigens niet veel van de Jongs versie hebben.
Heb je dat boek ook gelezen LAD? Het is misschien niet het meest wetenschappelijk, maar het heeft in ieder geval mijn ogen opengemaakt. Heel overzichtelijk, gaat ook diep in op de beleving van de 'gewone mens', makkelijk te lezen en roept hele interessante vragen op.
Van Der Heijden moet overigens niet veel van de Jongs versie hebben.
maandag 31 augustus 2009 om 17:40
Wow... heel interessant Lad (en anderen)!
Kun je iets meer vertellen over de Peel-Raam stelling, of boeken aanbevelen waarin die besproken wordt? Ik "ken" de standaardwerken, maar wat je eerder aanhaalde zijn die vrij droog en voor mij (hersenletsel) niet meer te behappen.
Mijn vader, geboren in juni 1940, is een oorlogskind. Opgegroeid in een katholiek peeldorp, in een protestants gezin. Dat protestantse gezin was door de hereboer van een landgoed vanuit het noorden van NL naar de peel gehaald omdat die hereboer alleen geloofsgenoten om zich heen wilde hebben. Protestant vs katholiek zegt misschien niet zoveel, maar in de najaren van de oorlog was dat een groot issue.
Pas onlangs vertelde mijn vader iets over zijn ervaringen in de oorlog. Hij was nog een kleuter dus veel van zijn herinneringen zijn ongetwijfeld niet accuraat. Maar toen hij vertelde dat zijn gezin, tezamen met andere gezinnen die voor die hereboer werkten, waren ge-evacueerd en het grootste deel van het dorp die "luxe" niet hadden, toen begreep ik een stuk beter waar die na-oorlogse aversie tussen die twee geloofsgroepen in dat dorp vandaan kwam.
Daar komt mijn interesse voor de Peel-Raam stelling dus vandaan. Ik wist altijd al wel dat er in dat gebied zwaar gevochten is, maar weet niet van de hoed en de rand. Mijn vader is afgelopen zomervakantie met mijn zoon naar Liberty Park in Overloon geweest en dat heeft bij mijn vader veel losgemaakt merk ik. Zelf ben ik daar nooit geweest, heb het als kind vaak aan mijn vader gevraagd maar hij had altijd wel een reden waarom we niet konden gaan. Nu kan ik natuurlijk nu op eigen gelegenheid gaan, maar ergens voel ik dat ik moet wachten tot mijn vader me mee kan nemen. Met mijn zoon, die meer belangstelling had voor de tanks waar hij op mocht klimmen dan voor de expositie, kon mijn vader nog snel de aandacht ergens anders op vestigen als het hem teveel werd. Met zijn nieuwsgierige dochter op sleeptouw wordt dat al een stuk moeilijker, denk dat hij dat zo voelt in ieder geval.
Lang verhaal kort: wie wil en kan iets meer vertellen over de Peel-Raam stelling en/of weet wat (niet te moeilijk leesbare) boeken daarover? Mijn dank is groot!
Kun je iets meer vertellen over de Peel-Raam stelling, of boeken aanbevelen waarin die besproken wordt? Ik "ken" de standaardwerken, maar wat je eerder aanhaalde zijn die vrij droog en voor mij (hersenletsel) niet meer te behappen.
Mijn vader, geboren in juni 1940, is een oorlogskind. Opgegroeid in een katholiek peeldorp, in een protestants gezin. Dat protestantse gezin was door de hereboer van een landgoed vanuit het noorden van NL naar de peel gehaald omdat die hereboer alleen geloofsgenoten om zich heen wilde hebben. Protestant vs katholiek zegt misschien niet zoveel, maar in de najaren van de oorlog was dat een groot issue.
Pas onlangs vertelde mijn vader iets over zijn ervaringen in de oorlog. Hij was nog een kleuter dus veel van zijn herinneringen zijn ongetwijfeld niet accuraat. Maar toen hij vertelde dat zijn gezin, tezamen met andere gezinnen die voor die hereboer werkten, waren ge-evacueerd en het grootste deel van het dorp die "luxe" niet hadden, toen begreep ik een stuk beter waar die na-oorlogse aversie tussen die twee geloofsgroepen in dat dorp vandaan kwam.
Daar komt mijn interesse voor de Peel-Raam stelling dus vandaan. Ik wist altijd al wel dat er in dat gebied zwaar gevochten is, maar weet niet van de hoed en de rand. Mijn vader is afgelopen zomervakantie met mijn zoon naar Liberty Park in Overloon geweest en dat heeft bij mijn vader veel losgemaakt merk ik. Zelf ben ik daar nooit geweest, heb het als kind vaak aan mijn vader gevraagd maar hij had altijd wel een reden waarom we niet konden gaan. Nu kan ik natuurlijk nu op eigen gelegenheid gaan, maar ergens voel ik dat ik moet wachten tot mijn vader me mee kan nemen. Met mijn zoon, die meer belangstelling had voor de tanks waar hij op mocht klimmen dan voor de expositie, kon mijn vader nog snel de aandacht ergens anders op vestigen als het hem teveel werd. Met zijn nieuwsgierige dochter op sleeptouw wordt dat al een stuk moeilijker, denk dat hij dat zo voelt in ieder geval.
Lang verhaal kort: wie wil en kan iets meer vertellen over de Peel-Raam stelling en/of weet wat (niet te moeilijk leesbare) boeken daarover? Mijn dank is groot!
Iets anders
maandag 31 augustus 2009 om 19:45
quote:Donkeyshot schreef op 31 augustus 2009 @ 16:33:
[...]
Dit is een boeiend topic maar beslist niet om te lachen. Wie dat anders ziet tikt niet helemaal goed in 't kupke.
Onzin.
Het grootste respect heb ik nog altijd voor degenen die zelfs in die barre tijden hun gevoel voor humor niet lieten wegvagen door de oorlogsellende. Daar komt veel van de ware kracht in de mens uit naar voren. En da's lachen, ja. Ouwe zuurpruim.
[...]
Dit is een boeiend topic maar beslist niet om te lachen. Wie dat anders ziet tikt niet helemaal goed in 't kupke.
Onzin.
Het grootste respect heb ik nog altijd voor degenen die zelfs in die barre tijden hun gevoel voor humor niet lieten wegvagen door de oorlogsellende. Daar komt veel van de ware kracht in de mens uit naar voren. En da's lachen, ja. Ouwe zuurpruim.
maandag 31 augustus 2009 om 20:14
quote:Lad schreef op 31 augustus 2009 @ 16:24:
. De toestand was op dag 4 uitermate kritiek geworden, wat leidde tot het besluit dat regering en koninklijke familie weg moesten. Naar Londen.
.
In feite is ook dit verhaal een reconstructie achteraf. Nanda van der Zee ("Om erger te voorkomen") heeft aangetoond dat het anders is gegaan (*)
Wilhelmina stuurde op 13 mei kort na middernacht kroonprinses Juliana en prins Bernhard naar Londen. Zes uur later ging zij ze achterna door aan boord te stappen van een Britse oorlogsbodem.
Zij heeft dit gedaan zonder overleg met de regering, zodat de voorzitter van de ministerraad, Mr. De Geer, haar nog liep te zoeken toen ze al op volle zee was. Dat generaal Winkelman haar zou hebben geadviseerd het land te verlaten is een fabel.
Dat ze oorspronkelijk van plan was naar Zeeland uit te wijken ook.
\Voor het merendeel van de ministers kwam het vertrek van het Staatshoofd als een verrassing en ze stonden voor een voldongen feit. In de verwarring die toen ontstond heeft het merendeel van de ministers gemeend dan ook te moeten vluchten.
Omdat door de vlucht van staatshoofd en regering de Grondwet werd geschonden (die schrijft voor dat de regering zijn zetel dient te hebben binnen het Koninkrijk) hebben de Duitsers deze buitenkans niet laten glippen: ze verklaarden de gevluchte regering onwettig (en juridisch hadden ze gelijk) en ze stelden een eigen civiel gezag in. Dit heeft grote gevolgen gehad voor het verdere verloop van de bezetting, onder andere voor het Joodse volksdeel.
(*) Nanda van der Zee is door andere historici fel aangevallen omdat zij afweek van de officïële lezingen tot dan toe. Men vergete echter niet dat zelfs een Lou de Jong in dienst was van de regering en dat zijn vrijheid om gevoelige zaken, met name waar het de elite en het Koningshuis betreft, te beschrijven, niet optimaal was. Van der Zee heeft haar werk grondig gedaan en heeft haar beweringen grondig gedocumenteerd.
Presser, Jord Schaap en de britse historicus Bob Moore ondersteunen de visie van Nanda van der Zee inmiddels in belangrijke mate. Vermoedelijk zal het nog tientallen jaren duren voordat de geschiedschrijving op dit punt zodanig ontdaan is van emotie dat er obiectief en onomstreden verslag kan worden gedaan.
. De toestand was op dag 4 uitermate kritiek geworden, wat leidde tot het besluit dat regering en koninklijke familie weg moesten. Naar Londen.
.
In feite is ook dit verhaal een reconstructie achteraf. Nanda van der Zee ("Om erger te voorkomen") heeft aangetoond dat het anders is gegaan (*)
Wilhelmina stuurde op 13 mei kort na middernacht kroonprinses Juliana en prins Bernhard naar Londen. Zes uur later ging zij ze achterna door aan boord te stappen van een Britse oorlogsbodem.
Zij heeft dit gedaan zonder overleg met de regering, zodat de voorzitter van de ministerraad, Mr. De Geer, haar nog liep te zoeken toen ze al op volle zee was. Dat generaal Winkelman haar zou hebben geadviseerd het land te verlaten is een fabel.
Dat ze oorspronkelijk van plan was naar Zeeland uit te wijken ook.
\Voor het merendeel van de ministers kwam het vertrek van het Staatshoofd als een verrassing en ze stonden voor een voldongen feit. In de verwarring die toen ontstond heeft het merendeel van de ministers gemeend dan ook te moeten vluchten.
Omdat door de vlucht van staatshoofd en regering de Grondwet werd geschonden (die schrijft voor dat de regering zijn zetel dient te hebben binnen het Koninkrijk) hebben de Duitsers deze buitenkans niet laten glippen: ze verklaarden de gevluchte regering onwettig (en juridisch hadden ze gelijk) en ze stelden een eigen civiel gezag in. Dit heeft grote gevolgen gehad voor het verdere verloop van de bezetting, onder andere voor het Joodse volksdeel.
(*) Nanda van der Zee is door andere historici fel aangevallen omdat zij afweek van de officïële lezingen tot dan toe. Men vergete echter niet dat zelfs een Lou de Jong in dienst was van de regering en dat zijn vrijheid om gevoelige zaken, met name waar het de elite en het Koningshuis betreft, te beschrijven, niet optimaal was. Van der Zee heeft haar werk grondig gedaan en heeft haar beweringen grondig gedocumenteerd.
Presser, Jord Schaap en de britse historicus Bob Moore ondersteunen de visie van Nanda van der Zee inmiddels in belangrijke mate. Vermoedelijk zal het nog tientallen jaren duren voordat de geschiedschrijving op dit punt zodanig ontdaan is van emotie dat er obiectief en onomstreden verslag kan worden gedaan.
Polygamie = intensieve vrouwhouderij
maandag 31 augustus 2009 om 20:17
quote:complicated schreef op 31 augustus 2009 @ 19:45:
[...]
Onzin.
Het grootste respect heb ik nog altijd voor degenen die zelfs in die barre tijden hun gevoel voor humor niet lieten wegvagen door de oorlogsellende. Daar komt veel van de ware kracht in de mens uit naar voren. En da's lachen, ja. Ouwe zuurpruim.
Voor mensen die in die barre oorlogstijden hun gevoel voor humor intact konden houden heb ik groot respect Compli. Ik heb echter niet de indruk dat jij je tot die groep kan rekenen (correct me if I am wrong).
Vanaf je onbedreigde alpenwoning een beetje geintjes maken over die periode vind ik persoonlijk niet zo stoer. Eerlijk gezegd eerder wat lafjes.
[...]
Onzin.
Het grootste respect heb ik nog altijd voor degenen die zelfs in die barre tijden hun gevoel voor humor niet lieten wegvagen door de oorlogsellende. Daar komt veel van de ware kracht in de mens uit naar voren. En da's lachen, ja. Ouwe zuurpruim.
Voor mensen die in die barre oorlogstijden hun gevoel voor humor intact konden houden heb ik groot respect Compli. Ik heb echter niet de indruk dat jij je tot die groep kan rekenen (correct me if I am wrong).
Vanaf je onbedreigde alpenwoning een beetje geintjes maken over die periode vind ik persoonlijk niet zo stoer. Eerlijk gezegd eerder wat lafjes.
Polygamie = intensieve vrouwhouderij
maandag 31 augustus 2009 om 21:36
quote:Babsjuh schreef op 31 augustus 2009 @ 17:40:
Lang verhaal kort: wie wil en kan iets meer vertellen over de Peel-Raam stelling en/of weet wat (niet te moeilijk leesbare) boeken daarover? Mijn dank is groot!
Oooeehh, de Peel-Raamstelling is een héél interessant en precair geval. Eigenlijk de sleutellinie in het hele mei 1940-verhaal.
Komt 'ie.
Toen op 28-8-1939 de mobilisatie werd afgekondigd, werd generaal Reijnders als opperbevelhebber aangesteld. Die wilde de hele lijn van het IJsselmeer tot aan de Belgische grens ter hoogte van Weert in de hoofdverdediging opnemen: de Grebbelinie en - in het verlengde daarvan - de Peel-Raamstelling: van Grave, langs het riviertje de Raam (oostelijk langs Mill), langs het speciaal gegraven Defensiekanaal en (scherpe bocht) de Zuid-Willemsvaart, dwars door Weert naar de Belgische grens.
Generaal Reijnders wilde in langs die hele lijn (Grebbelinie/Peel-Raamstelling) een hardnekkige verdediging voeren, zoals dat heet, en de hele lijn dus ook zwaar bezetten: twee hele Legerkorpsen (25.000 man elk) in de Grebbelinie, twee brigades (tussen de 5.000 en 10.000 man elk) in de gebieden tussen de grote rivieren en in Noord-Brabant de Peeldivisie in de Peel-Raamstelling (kleine 10.000 man), met het gehele 3e Legerkorps (25.000 man achter de noordelijke helft van de Peel-Raamstelling en de mobiele, gemotoriseerde Lichte Divisie (een slordige 10.000 man) achter het zuidelijke stuk.
De generaal raakte hierover echter in een escalerend conflict met de minister van Defensie, Dijxhoorn. Die vond dat een zo zware bezetting van de Peel-Raamstelling alleen zin had als de Belgen bereid waren de linie op hun grondgebied door te trekken. Maar Nederland had geobserveerd dat dat niet het geval was: de Belgen wilden hun verdediging gaan voeren achter het Albertkanaal - en dat betekende dat de Belgische linie een heel stuk westelijker de Nederlands/Belgische grens raakte dan het zuidelijke puntje van de Peel-Raamstelling. Daar tussenin gaapte een gat van tientallen kilometers: de Duitsers zouden dus via België om het zuidelijke uiteinde van de Peel-Raamstelling heen kunnen trekken en de linie in de rug aanvallen. Dat zou de totale vernietiging van alle daar gelegen troepen kunnen betekenen.
Generaal Reijnders was ervan overtuigd dat de Duitsers die omtrekkende beweging niet zouden maken: te tijdrovend, te omslachtig, hun tactiek was gericht op doorstoten via de kortst mogelijke weg, zo meende de generaal. Bovendien was het 'oprollen' van een linie doorgaans niet wat de Duitsers deden, zo meende hij: ze bleven liever voorwaarts gaan. De kans op totale vernietiging leek hem daarom klein. Reijnders rekende erop dat de Duitsers zouden proberen bij Gennep de Maas over te steken, en dat het in de Peel-Raamstelling ter hoogte van Mill tot een confrontatie zou komen. In die sector wilde hij (achter het vak van de Peeldivisie) het 3e Legerkorps achter de hand hebben.
Om een lang verhaal kort te maken: Reijnders en Dijxhoorn konden niet door één deur, verschilden over een handvol onderwerpen fundamenteel van mening en Reijnders was er buitengewoon verbolgen over dat hij zich met strategische, militaire zaken bemoeide. De opperbevelhebber is weliswaar verantwoording schuldig aan het kabinet, maar de invulling van het krijgsbeleid moest aan de opperbevelhebber worden gelaten. Dijxhoorn ging, inderdaad, buiten zijn boekje, maar had zelf ook een officiersopleiding genoten en was het zó heftig met Reijnders oneens dat hij besloot de zaak op de spits te drijven.
Het einde van het liedje was dat generaal Reijnders op 5 februari 1940 zijn ontslag indiende. Dijxhoorn benaderde vrijwel meteen de al gepensioneerde generaal Henri G. Winkelman, een man die bekend stond als diplomatieker en politieker (Reijnders was 100% militair, een man van de rechte lijn). Bovendien was hij het in de kwestie Peel-Raamstelling met Dijxhoorn eens: het was onverantwoord om die linie topzwaar met troepen te bezetten en aan omsingeling en wellicht totale vernietiging bloot te stellen.
Winkelman besloot hoog spel te spelen en contact met zijn Belgische collega te leggen, om hem te verzoeken de Peel-Raamstelling in België te laten doorlopen en daar de verdediging te voeren. Dergelijk overleg was voor neutrale staten ten strengste verboden, maar het lekte niet uit naar Duitsland. De Belgen bleven bij hun plan: verdediging achter het Albertkanaal.
De verdediging van de Peel-Raamstelling had nog een doel: verdediging in oostelijk Noord-Brabant zou de Fransen de kans geven om over een breed front in Noord-Brabant te hulp te komen, maar geheim contact met de Fransen wees uit dat zij niet van plan waren verder oostelijk te komen dan Breda. Dan hoefde de Nederlandse verdediging dus ook niet zo ver naar het oosten te liggen, concludeerde Winkelman.
Daarop schoot Winkelman de kogel door de kerk: de Peel-Raamstelling zou uit het hoofdverdedigingsplan verdwijnen en een vertragende taak krijgen. De Peeldivisie zou die vertragende verdediging alleen moeten voeren. De meeste artillerie verdween uit de linie, die niet langer werd geacht lang stand te houden. Het 3e Legerkorps en de Lichte Divisie zouden wel in Noord-Brabant blijven, maar daar slechts "de schijn van verdediging" ophouden: bij grensoverschrijding moesten ze meteen teruggaan op de Vesting Holland. Om te voorkomen dat de Duitsers vanuit Noord-Brabant achter de Grebbelinie konden komen, werd de Waal-Lingestelling ingericht, door de Betuwe.
Omdat er met de Belgen en Fransen geen afspraken konden worden gemaakt, zou Noord-Brabant in de praktijk worden prijsgegeven: na een vertragend gevecht in de Peel-Raamstelling zou de hele provincie feitelijk onverdedigd blijven. De Duitsers zouden pas bij Moerdijk (Zuidfront Vesting Holland) op de Nederlandse hoofdweerstand stuiten.
Dijxhoorn en Winkelman waren het eens; Reijnders zat verbitterd thuis.
Maar Reijnders zou op 10 mei 1940 op veel punten gelijk krijgen. Veel van de bruggen over de Maas konden tijdig worden opgeblazen, maar de spoorbrug bij Gennep viel onbeschadigd in Duitse handen. In de vroege uren van 10 mei reed een pantsertrein vol troepen over die spoorbrug richting de Peel-Raamstelling bij Mill, waar de versperringen nog niet op het spoor waren aangebracht. Denkend dat de Maaslinie de Duitsers wel enige tijd zou ophouden, keken ze verbaasd toe hoe een trein op zijn dooie akkertje door de linie reed.
Enkele Nederlandse pioniers hadden de tegenwoordigheid van geest om meteen achter de trein een paar mijnen op het spoor te leggen en de versperring op de rails alsnog te sluiten. Toen de trein terug probeerde te rijden, liep die dus op een mijn en ging de lucht in. Met het deel van het Duitse bataljon dat uit de trein wist te komen, ontstond vervolgens een veldslag die tot de hevigste van de meidagen hoort. De Duitsers leden op 10 mei zware verliezen in de Peel-Raamstelling bij Mill.
De eerste twee Duitse aanvalsgolven konden worden afgeslagen, onder door de inzet van twaalf stokoude kanonnen, type 8-Staal uit 1880. Een derde poging had succes: de Duitsers veroverden enkele kazematten en er leek een gat geslagen, maar op dat moment arriveerde een eskadron Huzaren Mottorrijder, dat de aanval inzette en de kazematten heroverde.
Zelfs toen de Duitse hoofdmacht via Gennep Mill bereikte, en de Duitsers in overweldigende meerderheid waren, hielden de eenheden van de Peeldivisie het nog een tijd vol: verschillende aanvallen werden afgeslagen en bij het vallen van de avond (18:00 uur) waren de Duitsers nog altijd niet door de linie heen. Daarom werd besloten de aanval in te zetten vanuit de lucht: de Nederlandse stellingen werden zwaar bestookt door Stuka's (duikvluchtbommenwerpers) en hoewel die weinig schade aanrichtten, had de aanval wel een enorm moreel effect. Luchtafweer was niet aanwezig, de Nederlanders konden niets uitrichten tegen de Stuka's en het beangstigende effect van de bombardementen was enorm.
Chaos ontstond en de verdediging brak in tweeën. De commandant van de Peel-Raamstelling, kolonel Schmidt, trok met een deel van de eenheden richting de Zuid-Willemsvaart, terwijl de achterblijvers nog uren vochten in hun kazematjes, tegen een immense overmacht. Tegen 20:45 uur moesten ze de strijd staken en was de Peel-Raamstelling doorbroken, al werd de volgende dag in bepaalde sectoren rondom Mill nog steeds hevig gevochten.
De Duitsers hadden zich verdiept in de verdediging van de Peel-Raamstelling, maar gingen nog uit van het oude plan-Reijnders. Ze dachten het 3e Legerkorps en de Lichte Divisie verslagen te hebben. Toen ze hoorden dat ze de hele dag in touw waren geweest met slechts enkele bataljons van de Peeldivisie, waren ze diep onder de indruk van de weerstand, zo viel na de oorlog uit de logboeken op te maken.
Gezien de uitgedunde bezetting in het plan-Winkelman heeft de Peeldivisie zich meer dan voortreffelijk geweerd, maar het is wel ironisch dat de Duitsers nog uitgingen van het plan-Reijnders, en nagenoeg precies zo te werk gingen als Reijnders had voorspeld: de Duitsers waren inderdaad niet van plan geweest om de Peel-Raamstelling te omtrekken, maar wilde er op de as Gennep-Mill doorheen stoten. Wat als ze - achter die paar duizend man van de Peeldivisie - op het voltallige 3e Legerkorps van 25.000 man waren gestuit...?
Het heeft er alle schijn van dat Nederland het met het plan-Reijnders iets langer zou hebben volgehouden, maar achteraf is het misschien maar goed dat dat niet gebeurd is. De oorlog zou dan langer hebben geduurd en beslist meer menselijke en materiële schade hebben gekost, terwijl de uitkomst hetzelfde zou zijn geweest: géén geallieerde hulp van betekenis en dus capitulatie.
Feit is wel dat Nederland de oorlog vooral in Noord-Brabant verloren heeft: in de eerste uurtjes van de 10e mei was het een absolute ramp dat de spoorbrug bij Gennep in Duitse handen viel. Daardoor was de hele Maaslinie in één klap waardeloos. Bij Mill hebben de verdedigers vervolgens gedaan wat ze konden (en meer), maar feit blijft dat de Peel-Raamstelling in het plan-Winkelman onmogelijk langer dan een dag kon standhouden. Daardoor verliep de opmars door Noord-Brabant bliksemsnel, en konden de parachutisten op de Moerdijkbruggen stand houden tot de aansluiting tot stand was gebracht.
En ziedaar: een onthutsend snelle nederlaag.
Na de bevrijding heeft nog lange tijd een furieus debat gewoed over de Peel-Raamstelling. Generaal Reijnders en minister Dijxhoorn hebben zich moeten verantwoorden voor de parlementaire enquetecommissie, Defensie liet een uitgebreid onderzoek naar de gang van zaken verrichten en Reijnders en Dijxhoorn voerden een polemiek via brochures die in de boekhandel te koop waren.
Tja. Allemaal achteraf.
Maar feit is wel dat de ooit verguisde generaal Reijnders de laatste jaren (postuum) eerherstel heeft gekregen, want hij had het aardig in de gaten.
Lang verhaal kort: wie wil en kan iets meer vertellen over de Peel-Raam stelling en/of weet wat (niet te moeilijk leesbare) boeken daarover? Mijn dank is groot!
Oooeehh, de Peel-Raamstelling is een héél interessant en precair geval. Eigenlijk de sleutellinie in het hele mei 1940-verhaal.
Komt 'ie.
Toen op 28-8-1939 de mobilisatie werd afgekondigd, werd generaal Reijnders als opperbevelhebber aangesteld. Die wilde de hele lijn van het IJsselmeer tot aan de Belgische grens ter hoogte van Weert in de hoofdverdediging opnemen: de Grebbelinie en - in het verlengde daarvan - de Peel-Raamstelling: van Grave, langs het riviertje de Raam (oostelijk langs Mill), langs het speciaal gegraven Defensiekanaal en (scherpe bocht) de Zuid-Willemsvaart, dwars door Weert naar de Belgische grens.
Generaal Reijnders wilde in langs die hele lijn (Grebbelinie/Peel-Raamstelling) een hardnekkige verdediging voeren, zoals dat heet, en de hele lijn dus ook zwaar bezetten: twee hele Legerkorpsen (25.000 man elk) in de Grebbelinie, twee brigades (tussen de 5.000 en 10.000 man elk) in de gebieden tussen de grote rivieren en in Noord-Brabant de Peeldivisie in de Peel-Raamstelling (kleine 10.000 man), met het gehele 3e Legerkorps (25.000 man achter de noordelijke helft van de Peel-Raamstelling en de mobiele, gemotoriseerde Lichte Divisie (een slordige 10.000 man) achter het zuidelijke stuk.
De generaal raakte hierover echter in een escalerend conflict met de minister van Defensie, Dijxhoorn. Die vond dat een zo zware bezetting van de Peel-Raamstelling alleen zin had als de Belgen bereid waren de linie op hun grondgebied door te trekken. Maar Nederland had geobserveerd dat dat niet het geval was: de Belgen wilden hun verdediging gaan voeren achter het Albertkanaal - en dat betekende dat de Belgische linie een heel stuk westelijker de Nederlands/Belgische grens raakte dan het zuidelijke puntje van de Peel-Raamstelling. Daar tussenin gaapte een gat van tientallen kilometers: de Duitsers zouden dus via België om het zuidelijke uiteinde van de Peel-Raamstelling heen kunnen trekken en de linie in de rug aanvallen. Dat zou de totale vernietiging van alle daar gelegen troepen kunnen betekenen.
Generaal Reijnders was ervan overtuigd dat de Duitsers die omtrekkende beweging niet zouden maken: te tijdrovend, te omslachtig, hun tactiek was gericht op doorstoten via de kortst mogelijke weg, zo meende de generaal. Bovendien was het 'oprollen' van een linie doorgaans niet wat de Duitsers deden, zo meende hij: ze bleven liever voorwaarts gaan. De kans op totale vernietiging leek hem daarom klein. Reijnders rekende erop dat de Duitsers zouden proberen bij Gennep de Maas over te steken, en dat het in de Peel-Raamstelling ter hoogte van Mill tot een confrontatie zou komen. In die sector wilde hij (achter het vak van de Peeldivisie) het 3e Legerkorps achter de hand hebben.
Om een lang verhaal kort te maken: Reijnders en Dijxhoorn konden niet door één deur, verschilden over een handvol onderwerpen fundamenteel van mening en Reijnders was er buitengewoon verbolgen over dat hij zich met strategische, militaire zaken bemoeide. De opperbevelhebber is weliswaar verantwoording schuldig aan het kabinet, maar de invulling van het krijgsbeleid moest aan de opperbevelhebber worden gelaten. Dijxhoorn ging, inderdaad, buiten zijn boekje, maar had zelf ook een officiersopleiding genoten en was het zó heftig met Reijnders oneens dat hij besloot de zaak op de spits te drijven.
Het einde van het liedje was dat generaal Reijnders op 5 februari 1940 zijn ontslag indiende. Dijxhoorn benaderde vrijwel meteen de al gepensioneerde generaal Henri G. Winkelman, een man die bekend stond als diplomatieker en politieker (Reijnders was 100% militair, een man van de rechte lijn). Bovendien was hij het in de kwestie Peel-Raamstelling met Dijxhoorn eens: het was onverantwoord om die linie topzwaar met troepen te bezetten en aan omsingeling en wellicht totale vernietiging bloot te stellen.
Winkelman besloot hoog spel te spelen en contact met zijn Belgische collega te leggen, om hem te verzoeken de Peel-Raamstelling in België te laten doorlopen en daar de verdediging te voeren. Dergelijk overleg was voor neutrale staten ten strengste verboden, maar het lekte niet uit naar Duitsland. De Belgen bleven bij hun plan: verdediging achter het Albertkanaal.
De verdediging van de Peel-Raamstelling had nog een doel: verdediging in oostelijk Noord-Brabant zou de Fransen de kans geven om over een breed front in Noord-Brabant te hulp te komen, maar geheim contact met de Fransen wees uit dat zij niet van plan waren verder oostelijk te komen dan Breda. Dan hoefde de Nederlandse verdediging dus ook niet zo ver naar het oosten te liggen, concludeerde Winkelman.
Daarop schoot Winkelman de kogel door de kerk: de Peel-Raamstelling zou uit het hoofdverdedigingsplan verdwijnen en een vertragende taak krijgen. De Peeldivisie zou die vertragende verdediging alleen moeten voeren. De meeste artillerie verdween uit de linie, die niet langer werd geacht lang stand te houden. Het 3e Legerkorps en de Lichte Divisie zouden wel in Noord-Brabant blijven, maar daar slechts "de schijn van verdediging" ophouden: bij grensoverschrijding moesten ze meteen teruggaan op de Vesting Holland. Om te voorkomen dat de Duitsers vanuit Noord-Brabant achter de Grebbelinie konden komen, werd de Waal-Lingestelling ingericht, door de Betuwe.
Omdat er met de Belgen en Fransen geen afspraken konden worden gemaakt, zou Noord-Brabant in de praktijk worden prijsgegeven: na een vertragend gevecht in de Peel-Raamstelling zou de hele provincie feitelijk onverdedigd blijven. De Duitsers zouden pas bij Moerdijk (Zuidfront Vesting Holland) op de Nederlandse hoofdweerstand stuiten.
Dijxhoorn en Winkelman waren het eens; Reijnders zat verbitterd thuis.
Maar Reijnders zou op 10 mei 1940 op veel punten gelijk krijgen. Veel van de bruggen over de Maas konden tijdig worden opgeblazen, maar de spoorbrug bij Gennep viel onbeschadigd in Duitse handen. In de vroege uren van 10 mei reed een pantsertrein vol troepen over die spoorbrug richting de Peel-Raamstelling bij Mill, waar de versperringen nog niet op het spoor waren aangebracht. Denkend dat de Maaslinie de Duitsers wel enige tijd zou ophouden, keken ze verbaasd toe hoe een trein op zijn dooie akkertje door de linie reed.
Enkele Nederlandse pioniers hadden de tegenwoordigheid van geest om meteen achter de trein een paar mijnen op het spoor te leggen en de versperring op de rails alsnog te sluiten. Toen de trein terug probeerde te rijden, liep die dus op een mijn en ging de lucht in. Met het deel van het Duitse bataljon dat uit de trein wist te komen, ontstond vervolgens een veldslag die tot de hevigste van de meidagen hoort. De Duitsers leden op 10 mei zware verliezen in de Peel-Raamstelling bij Mill.
De eerste twee Duitse aanvalsgolven konden worden afgeslagen, onder door de inzet van twaalf stokoude kanonnen, type 8-Staal uit 1880. Een derde poging had succes: de Duitsers veroverden enkele kazematten en er leek een gat geslagen, maar op dat moment arriveerde een eskadron Huzaren Mottorrijder, dat de aanval inzette en de kazematten heroverde.
Zelfs toen de Duitse hoofdmacht via Gennep Mill bereikte, en de Duitsers in overweldigende meerderheid waren, hielden de eenheden van de Peeldivisie het nog een tijd vol: verschillende aanvallen werden afgeslagen en bij het vallen van de avond (18:00 uur) waren de Duitsers nog altijd niet door de linie heen. Daarom werd besloten de aanval in te zetten vanuit de lucht: de Nederlandse stellingen werden zwaar bestookt door Stuka's (duikvluchtbommenwerpers) en hoewel die weinig schade aanrichtten, had de aanval wel een enorm moreel effect. Luchtafweer was niet aanwezig, de Nederlanders konden niets uitrichten tegen de Stuka's en het beangstigende effect van de bombardementen was enorm.
Chaos ontstond en de verdediging brak in tweeën. De commandant van de Peel-Raamstelling, kolonel Schmidt, trok met een deel van de eenheden richting de Zuid-Willemsvaart, terwijl de achterblijvers nog uren vochten in hun kazematjes, tegen een immense overmacht. Tegen 20:45 uur moesten ze de strijd staken en was de Peel-Raamstelling doorbroken, al werd de volgende dag in bepaalde sectoren rondom Mill nog steeds hevig gevochten.
De Duitsers hadden zich verdiept in de verdediging van de Peel-Raamstelling, maar gingen nog uit van het oude plan-Reijnders. Ze dachten het 3e Legerkorps en de Lichte Divisie verslagen te hebben. Toen ze hoorden dat ze de hele dag in touw waren geweest met slechts enkele bataljons van de Peeldivisie, waren ze diep onder de indruk van de weerstand, zo viel na de oorlog uit de logboeken op te maken.
Gezien de uitgedunde bezetting in het plan-Winkelman heeft de Peeldivisie zich meer dan voortreffelijk geweerd, maar het is wel ironisch dat de Duitsers nog uitgingen van het plan-Reijnders, en nagenoeg precies zo te werk gingen als Reijnders had voorspeld: de Duitsers waren inderdaad niet van plan geweest om de Peel-Raamstelling te omtrekken, maar wilde er op de as Gennep-Mill doorheen stoten. Wat als ze - achter die paar duizend man van de Peeldivisie - op het voltallige 3e Legerkorps van 25.000 man waren gestuit...?
Het heeft er alle schijn van dat Nederland het met het plan-Reijnders iets langer zou hebben volgehouden, maar achteraf is het misschien maar goed dat dat niet gebeurd is. De oorlog zou dan langer hebben geduurd en beslist meer menselijke en materiële schade hebben gekost, terwijl de uitkomst hetzelfde zou zijn geweest: géén geallieerde hulp van betekenis en dus capitulatie.
Feit is wel dat Nederland de oorlog vooral in Noord-Brabant verloren heeft: in de eerste uurtjes van de 10e mei was het een absolute ramp dat de spoorbrug bij Gennep in Duitse handen viel. Daardoor was de hele Maaslinie in één klap waardeloos. Bij Mill hebben de verdedigers vervolgens gedaan wat ze konden (en meer), maar feit blijft dat de Peel-Raamstelling in het plan-Winkelman onmogelijk langer dan een dag kon standhouden. Daardoor verliep de opmars door Noord-Brabant bliksemsnel, en konden de parachutisten op de Moerdijkbruggen stand houden tot de aansluiting tot stand was gebracht.
En ziedaar: een onthutsend snelle nederlaag.
Na de bevrijding heeft nog lange tijd een furieus debat gewoed over de Peel-Raamstelling. Generaal Reijnders en minister Dijxhoorn hebben zich moeten verantwoorden voor de parlementaire enquetecommissie, Defensie liet een uitgebreid onderzoek naar de gang van zaken verrichten en Reijnders en Dijxhoorn voerden een polemiek via brochures die in de boekhandel te koop waren.
Tja. Allemaal achteraf.
Maar feit is wel dat de ooit verguisde generaal Reijnders de laatste jaren (postuum) eerherstel heeft gekregen, want hij had het aardig in de gaten.
maandag 31 augustus 2009 om 21:53
@ Donkeyshot: goeie aanvulling, die theorie ken ik, hoewel ik wél zeker meen te weten dat Winkelman regering en koninklijke familie het advies heeft gegeven zich voor te bereiden op een spoedig vertrek. Dat Wilhelmina de regering met haar vertrek verraste, is beslist waar. En dat haar vertrek bij de bevolking aanvankelijk totaal in het verkeerde keelgat schoot ook.
Overigens vind ik dít gedeelte van je uiteenzetting discutabel en zeer onwaarschijnlijk.
quote:Donkeyshot schreef op 31 augustus 2009 @ 20:14:
[...]
Omdat door de vlucht van staatshoofd en regering de Grondwet werd geschonden (die schrijft voor dat de regering zijn zetel dient te hebben binnen het Koninkrijk) hebben de Duitsers deze buitenkans niet laten glippen: ze verklaarden de gevluchte regering onwettig (en juridisch hadden ze gelijk) en ze stelden een eigen civiel gezag in. Dit heeft grote gevolgen gehad voor het verdere verloop van de bezetting, onder andere voor het Joodse volksdeel. De Duitsers waren op 10 mei van plan om de gehele regering en de koninklijke familie in een bliksemoperatie gevangen te nemen en sowieso een eigen civiel gezag in te stellen. Dat ze deze juridische kaart hebben gespeeld, was een leuk handigheidje, maar ze zouden zeker niet anders hebben gehandeld als ze zich niet op hun juridische gelijk hadden kunnen beroepen.
Dat Wilhelmina Joodse levens had kunnen redden door te blijven, lijkt me ook zeer, zeer onwaarschijnlijk en buitengewoon discutabel. Lijkt me totale onzin. Er had sowieso vanaf 15 mei een Duits civiel gezag geheerst in Nederland, en het Joods vraagstuk' zou niet anders zijn aangepakt indien Wilhelmina met huisarrest in Den Haag had gezeten, in plaats van in Londen.
Lijkt me een slag in de lucht, als ik eerlijk ben.
Overigens vind ik dít gedeelte van je uiteenzetting discutabel en zeer onwaarschijnlijk.
quote:Donkeyshot schreef op 31 augustus 2009 @ 20:14:
[...]
Omdat door de vlucht van staatshoofd en regering de Grondwet werd geschonden (die schrijft voor dat de regering zijn zetel dient te hebben binnen het Koninkrijk) hebben de Duitsers deze buitenkans niet laten glippen: ze verklaarden de gevluchte regering onwettig (en juridisch hadden ze gelijk) en ze stelden een eigen civiel gezag in. Dit heeft grote gevolgen gehad voor het verdere verloop van de bezetting, onder andere voor het Joodse volksdeel. De Duitsers waren op 10 mei van plan om de gehele regering en de koninklijke familie in een bliksemoperatie gevangen te nemen en sowieso een eigen civiel gezag in te stellen. Dat ze deze juridische kaart hebben gespeeld, was een leuk handigheidje, maar ze zouden zeker niet anders hebben gehandeld als ze zich niet op hun juridische gelijk hadden kunnen beroepen.
Dat Wilhelmina Joodse levens had kunnen redden door te blijven, lijkt me ook zeer, zeer onwaarschijnlijk en buitengewoon discutabel. Lijkt me totale onzin. Er had sowieso vanaf 15 mei een Duits civiel gezag geheerst in Nederland, en het Joods vraagstuk' zou niet anders zijn aangepakt indien Wilhelmina met huisarrest in Den Haag had gezeten, in plaats van in Londen.
Lijkt me een slag in de lucht, als ik eerlijk ben.
maandag 31 augustus 2009 om 22:23
quote:Lad schreef op 31 augustus 2009 @ 21:53:
@ Donkeyshot: goeie aanvulling, die theorie ken ik, hoewel ik wél zeker meen te weten dat Winkelman regering en koninklijke familie het advies heeft gegeven zich voor te bereiden op een spoedig vertrek. Dat Wilhelmina de regering met haar vertrek verraste, is beslist waar. En dat haar vertrek bij de bevolking aanvankelijk totaal in het verkeerde keelgat schoot ook.
Overigens vind ik dít gedeelte van je uiteenzetting discutabel en zeer onwaarschijnlijk.
[...]
De Duitsers waren op 10 mei van plan om de gehele regering en de koninklijke familie in een bliksemoperatie gevangen te nemen en sowieso een eigen civiel gezag in te stellen. Dat ze deze juridische kaart hebben gespeeld, was een leuk handigheidje, maar ze zouden zeker niet anders hebben gehandeld als ze zich niet op hun juridische gelijk hadden kunnen beroepen.
Dat Wilhelmina Joodse levens had kunnen redden door te blijven, lijkt me ook zeer, zeer onwaarschijnlijk en buitengewoon discutabel. Lijkt me totale onzin. Er had sowieso vanaf 15 mei een Duits civiel gezag geheerst in Nederland, en het Joods vraagstuk' zou niet anders zijn aangepakt indien Wilhelmina met huisarrest in Den Haag had gezeten, in plaats van in Londen.
Lijkt me een slag in de lucht, als ik eerlijk ben.
Nope. Volgens de officiële "Vorbereitung und Auflösung der Deutsche MilitärVerwaltung in den Niederlanden" hadden de Duitsers het plan om een militair gezag in Nederland te vestigen, net zoals ze dat in bijna alle andere bezette landen deden.
Door de vlucht van de regering kregen ze het civiel gezag in de schoot geworpen. Rechtstreeks gevolg daarvan was dat ze het vacuum opvulden waarin de ambtelijke instanties inclusief de politie terecht waren gekomen. Dit wordt door diverse historici (o.a. Bob Moore) gezien als een belangrijke verklaring waarom de ambtenaren zo loyaal en kritiekloos meewerkten aan de maatregelen die de bezetter invoerde om de Joden te isoleren en uiteindelijk te deporteren, met als een van de tragische dieptepunten de tot aan de Hoge Raad toe gesanctioneerde beruchte Ariërsverklaring.
Na de oorlog werd Seys-Inquart opgehangen maar de leden van de Hoge Raad bleven gewoon in functie. Zij waren immers voor het leven benoemd ...
Maar misschien kunnen we hier beter een apart topic over openen. Ik vermoed dat Jaap dan ook komt meepraten.
@ Donkeyshot: goeie aanvulling, die theorie ken ik, hoewel ik wél zeker meen te weten dat Winkelman regering en koninklijke familie het advies heeft gegeven zich voor te bereiden op een spoedig vertrek. Dat Wilhelmina de regering met haar vertrek verraste, is beslist waar. En dat haar vertrek bij de bevolking aanvankelijk totaal in het verkeerde keelgat schoot ook.
Overigens vind ik dít gedeelte van je uiteenzetting discutabel en zeer onwaarschijnlijk.
[...]
De Duitsers waren op 10 mei van plan om de gehele regering en de koninklijke familie in een bliksemoperatie gevangen te nemen en sowieso een eigen civiel gezag in te stellen. Dat ze deze juridische kaart hebben gespeeld, was een leuk handigheidje, maar ze zouden zeker niet anders hebben gehandeld als ze zich niet op hun juridische gelijk hadden kunnen beroepen.
Dat Wilhelmina Joodse levens had kunnen redden door te blijven, lijkt me ook zeer, zeer onwaarschijnlijk en buitengewoon discutabel. Lijkt me totale onzin. Er had sowieso vanaf 15 mei een Duits civiel gezag geheerst in Nederland, en het Joods vraagstuk' zou niet anders zijn aangepakt indien Wilhelmina met huisarrest in Den Haag had gezeten, in plaats van in Londen.
Lijkt me een slag in de lucht, als ik eerlijk ben.
Nope. Volgens de officiële "Vorbereitung und Auflösung der Deutsche MilitärVerwaltung in den Niederlanden" hadden de Duitsers het plan om een militair gezag in Nederland te vestigen, net zoals ze dat in bijna alle andere bezette landen deden.
Door de vlucht van de regering kregen ze het civiel gezag in de schoot geworpen. Rechtstreeks gevolg daarvan was dat ze het vacuum opvulden waarin de ambtelijke instanties inclusief de politie terecht waren gekomen. Dit wordt door diverse historici (o.a. Bob Moore) gezien als een belangrijke verklaring waarom de ambtenaren zo loyaal en kritiekloos meewerkten aan de maatregelen die de bezetter invoerde om de Joden te isoleren en uiteindelijk te deporteren, met als een van de tragische dieptepunten de tot aan de Hoge Raad toe gesanctioneerde beruchte Ariërsverklaring.
Na de oorlog werd Seys-Inquart opgehangen maar de leden van de Hoge Raad bleven gewoon in functie. Zij waren immers voor het leven benoemd ...
Maar misschien kunnen we hier beter een apart topic over openen. Ik vermoed dat Jaap dan ook komt meepraten.
Polygamie = intensieve vrouwhouderij
maandag 31 augustus 2009 om 22:32
quote:Lad schreef op 31 augustus 2009 @ 21:53:
@ Donkeyshot: goeie aanvulling, die theorie ken ik, hoewel ik wél zeker meen te weten dat Winkelman regering en koninklijke familie het advies heeft gegeven zich voor te bereiden op een spoedig vertrek. Dat Wilhelmina de regering met haar vertrek verraste, is beslist waar. En dat haar vertrek bij de bevolking aanvankelijk totaal in het verkeerde keelgat schoot ook.
Op 9 mei 1940 stond er een artikel in Het Nieuws Van De Dag:
"een Oranje verlaat haar post nooit". In dit artikel wees kroonprinses Juliana mede namens haar moeder bits het aanbod af van de schrijver Hendrik van Loon om bij dreigend gevaar naar New York te komen. Hij zou, als geboren Nederlander, behoren te weten dat gedurende 5 eeuwen lang het Huis van Oranje voor geen enkel gevaar op de vlucht is geslagen. Letterlijk zei de prinses: "onze plaats is in Nederland, of er gevaar dreigt of niet. Wij zullen nooit onzen post verlaten".
Een paar dagen waren ze op weg naar Engeland.
En uitdrukkelijk niet op advies van Generaal Winkelman. Die was van mening dat een regering niet het land hoort te ontvluchten maar juist tot het laatst toe verzet te bieden. Volgens de getuigenis van minister Dijxhoorn van defensie vond Winkelman het vertrek schandelijk.
Naschrift: ik heb nog even nagelezen wat Lou de Jong er over te melden heeft. Hij bevestigt dat Winkelman in de ministerraad de uitspraak deed dat het land ontvluchten schandelijk zou zijn.
Toch zou hij naderhand aan de adjudant van de Koningin (overste Phaff) het advies van de ministerraad hebben overgebracht om "weg te gaan uit Den Haag". De ministerraad was nogal verdeeld over dit onderwerp: er werd o.a. gesteld dat Amsterdam veiliger zou zijn. Een vlucht overzee werd niet geadviseerd.
@ Donkeyshot: goeie aanvulling, die theorie ken ik, hoewel ik wél zeker meen te weten dat Winkelman regering en koninklijke familie het advies heeft gegeven zich voor te bereiden op een spoedig vertrek. Dat Wilhelmina de regering met haar vertrek verraste, is beslist waar. En dat haar vertrek bij de bevolking aanvankelijk totaal in het verkeerde keelgat schoot ook.
Op 9 mei 1940 stond er een artikel in Het Nieuws Van De Dag:
"een Oranje verlaat haar post nooit". In dit artikel wees kroonprinses Juliana mede namens haar moeder bits het aanbod af van de schrijver Hendrik van Loon om bij dreigend gevaar naar New York te komen. Hij zou, als geboren Nederlander, behoren te weten dat gedurende 5 eeuwen lang het Huis van Oranje voor geen enkel gevaar op de vlucht is geslagen. Letterlijk zei de prinses: "onze plaats is in Nederland, of er gevaar dreigt of niet. Wij zullen nooit onzen post verlaten".
Een paar dagen waren ze op weg naar Engeland.
En uitdrukkelijk niet op advies van Generaal Winkelman. Die was van mening dat een regering niet het land hoort te ontvluchten maar juist tot het laatst toe verzet te bieden. Volgens de getuigenis van minister Dijxhoorn van defensie vond Winkelman het vertrek schandelijk.
Naschrift: ik heb nog even nagelezen wat Lou de Jong er over te melden heeft. Hij bevestigt dat Winkelman in de ministerraad de uitspraak deed dat het land ontvluchten schandelijk zou zijn.
Toch zou hij naderhand aan de adjudant van de Koningin (overste Phaff) het advies van de ministerraad hebben overgebracht om "weg te gaan uit Den Haag". De ministerraad was nogal verdeeld over dit onderwerp: er werd o.a. gesteld dat Amsterdam veiliger zou zijn. Een vlucht overzee werd niet geadviseerd.
Polygamie = intensieve vrouwhouderij
maandag 31 augustus 2009 om 22:40
quote:Lad schreef op 31 augustus 2009 @ 21:53:
Dat Wilhelmina Joodse levens had kunnen redden door te blijven, lijkt me ook zeer, zeer onwaarschijnlijk en buitengewoon discutabel. Lijkt me totale onzin. Er had sowieso vanaf 15 mei een Duits civiel gezag geheerst in Nederland, en het Joods vraagstuk' zou niet anders zijn aangepakt indien Wilhelmina met huisarrest in Den Haag had gezeten, in plaats van in Londen.
Lijkt me een slag in de lucht, als ik eerlijk ben.
De sterke (dis-)kwalificaties die je gebruikt geven aan dat het een zeer beladen onderwerp is. Maar dit heb ik niet uit mijn duim gezogen.
Nanda van der Zee, Jord Schaap en Bob Moore (om een paar namen te noemen) zijn deze mening toegedaan.
Niet voor niets zei ik dat het nog wel tientallen jaren kan duren voordat we in Nederland nuchter naar deze materie zullen kunnen kijken zonder in een kramp te schieten.
Dat Wilhelmina Joodse levens had kunnen redden door te blijven, lijkt me ook zeer, zeer onwaarschijnlijk en buitengewoon discutabel. Lijkt me totale onzin. Er had sowieso vanaf 15 mei een Duits civiel gezag geheerst in Nederland, en het Joods vraagstuk' zou niet anders zijn aangepakt indien Wilhelmina met huisarrest in Den Haag had gezeten, in plaats van in Londen.
Lijkt me een slag in de lucht, als ik eerlijk ben.
De sterke (dis-)kwalificaties die je gebruikt geven aan dat het een zeer beladen onderwerp is. Maar dit heb ik niet uit mijn duim gezogen.
Nanda van der Zee, Jord Schaap en Bob Moore (om een paar namen te noemen) zijn deze mening toegedaan.
Niet voor niets zei ik dat het nog wel tientallen jaren kan duren voordat we in Nederland nuchter naar deze materie zullen kunnen kijken zonder in een kramp te schieten.
Polygamie = intensieve vrouwhouderij
maandag 31 augustus 2009 om 22:44
quote:Voor mensen die in die barre oorlogstijden hun gevoel voor humor intact konden houden heb ik groot respect Compli. Ik heb echter niet de indruk dat jij je tot die groep kan rekenen (correct me if I am wrong).Jouw "indruk" van mijn persoonlijkheid is minder relevant in deze discussie dan mijn opmerkingen tot nu toe.quote:Vanaf je onbedreigde alpenwoning een beetje geintjes maken over die periode vind ik persoonlijk niet zo stoer. Eerlijk gezegd eerder wat lafjes.
Ten eerste maak ik geen "geintjes over deze periode".
Ten tweede voegen je persoonlijke aanvalletjes absoluut niets toe aan deze discussie, iets wat je kennelijk wel heel belangrijk vindt bij anderen, maar waar je zelf nogal verstek in laat gaan.
Als je graag bijdragen ziet die waarde hebben of respect tonen voor het onderwerp, dan raad ik je aan je kinderachtige sneertjes richting andere forummers elders te plaatsen.
Ten eerste maak ik geen "geintjes over deze periode".
Ten tweede voegen je persoonlijke aanvalletjes absoluut niets toe aan deze discussie, iets wat je kennelijk wel heel belangrijk vindt bij anderen, maar waar je zelf nogal verstek in laat gaan.
Als je graag bijdragen ziet die waarde hebben of respect tonen voor het onderwerp, dan raad ik je aan je kinderachtige sneertjes richting andere forummers elders te plaatsen.
dinsdag 1 september 2009 om 09:02
quote:Donkeyshot schreef op 31 augustus 2009 @ 22:40:
[...]
De sterke (dis-)kwalificaties die je gebruikt geven aan dat het een zeer beladen onderwerp is. Maar dit heb ik niet uit mijn duim gezogen.
Het is voor mij geen beladen onderwerp, hoor. Ik wil weten hoe dingen zitten en heb niet de instinctieve reflex om voor ons koningshuis op te komen.
Je hebt me overtuigd. Of liever gezegd: iets nieuws geleerd over een aspect waar ik inderdaad nog niet erg diep in ben gedoken (vlucht regering + koningshuis).
Bijzonder interessant, al vind ik die suggestie over het Joodse volksdeel wel wat speculatief van aard, van deze onderzoekers. De Duitsers streefden naar een Endlösung en zouden die ook hebben nagestreefd in een Nederland waar alleen een militair gezag was gevestigd. Hoe de aantallen afgevoerde en vermoorde Joden dan waren uitgevallen, blijft hoe dan ook speculeren.
Maar ik neem aan dat deze wetenschappers die slag zelf ook wel om de arm houden. Ik ga me eens in hun werk verdiepen, al ben ik op het moment vrij intensief bezig met de kwestie Reijnders/Dijxhoorn en wil ik daar eerst nog wat dingen over lezen.
[...]
De sterke (dis-)kwalificaties die je gebruikt geven aan dat het een zeer beladen onderwerp is. Maar dit heb ik niet uit mijn duim gezogen.
Het is voor mij geen beladen onderwerp, hoor. Ik wil weten hoe dingen zitten en heb niet de instinctieve reflex om voor ons koningshuis op te komen.
Je hebt me overtuigd. Of liever gezegd: iets nieuws geleerd over een aspect waar ik inderdaad nog niet erg diep in ben gedoken (vlucht regering + koningshuis).
Bijzonder interessant, al vind ik die suggestie over het Joodse volksdeel wel wat speculatief van aard, van deze onderzoekers. De Duitsers streefden naar een Endlösung en zouden die ook hebben nagestreefd in een Nederland waar alleen een militair gezag was gevestigd. Hoe de aantallen afgevoerde en vermoorde Joden dan waren uitgevallen, blijft hoe dan ook speculeren.
Maar ik neem aan dat deze wetenschappers die slag zelf ook wel om de arm houden. Ik ga me eens in hun werk verdiepen, al ben ik op het moment vrij intensief bezig met de kwestie Reijnders/Dijxhoorn en wil ik daar eerst nog wat dingen over lezen.
dinsdag 1 september 2009 om 10:41
Ik vind het een razend interessant onderwerp en ben eerlijk gezegd aangenaam verrast over hoe positief het wordt ontvangen op dit forum. Het heeft zich tenslotte afgespeeld in de tijd van onze ouders en grootouders, veruit de meeste forummers waren toen nog lang niet geboren.
Over de gevolgen van het instellen van een civiel gezag kan je inderdaad geen exacte uitspraken doen. Het wordt genoemd als een van de verklaringen waarom in Nederland relatief gezien meer Joden werden afgevoerd dan in welk ander bezet land ook.
De Duitsers namen een prima functionerend ambtelijk apparaat over dat gewend was te gehoorzamen aan het boven hen geplaatste gezag. Politie werkte overwegend mee aan het opsporen van ondergedoken Joden. De NS vervoerde ze zonder enig protest naar Duitsland. De spoorwegstaking werd pas uitgeroepen in 1944, toen de deportatie al nagenoeg voltooid was. En die staking was ook niet bedoeld als solidariteit met de Joden maar om zand in de raderen te strooien van de Duitse oorlogsmachine. Uit wraak blokkeerden de Duitsers het vervoer van voedsel per schip naar de Randstad en zo ontstond de hongerwinter.
Over de gevolgen van het instellen van een civiel gezag kan je inderdaad geen exacte uitspraken doen. Het wordt genoemd als een van de verklaringen waarom in Nederland relatief gezien meer Joden werden afgevoerd dan in welk ander bezet land ook.
De Duitsers namen een prima functionerend ambtelijk apparaat over dat gewend was te gehoorzamen aan het boven hen geplaatste gezag. Politie werkte overwegend mee aan het opsporen van ondergedoken Joden. De NS vervoerde ze zonder enig protest naar Duitsland. De spoorwegstaking werd pas uitgeroepen in 1944, toen de deportatie al nagenoeg voltooid was. En die staking was ook niet bedoeld als solidariteit met de Joden maar om zand in de raderen te strooien van de Duitse oorlogsmachine. Uit wraak blokkeerden de Duitsers het vervoer van voedsel per schip naar de Randstad en zo ontstond de hongerwinter.
Polygamie = intensieve vrouwhouderij
