Hoe denigrerend, BAH !!

MONIQUE BURGER

Monique Burger is eigenaar van De Nieuwe Boekhandel in Amsterdam.

BEST GELEZEN - BURGER

Monique Burger: 'Droomboek' maakt armoede zichtbaar





Net als bij veel andere boekhandels heeft het Droomboek bij De Nieuwe Boekhandel in Amsterdam voor extra aanloop gezorgd. Wat hierdoor ineens zichtbaar werd, is de armoede. ‘Het is niet de greediness waarmee mensen hun gratis boek “opeisen”, maar de armoede waarvan ik schrik’, schrijft eigenaar Monique Burger.

Ik loop al dagenlang aan de mensen te denken die het Droomboek komen afhalen. Honderden in een paar dagen, overweldigend veel. Een geweldige actie van de CPNB om de boekhandel als afhaalpunt in te zetten en niet Albert Heijn of Primera of wat dan ook.



Honderden nieuwe gezichten. Ik schat dat slechts 5 procent van onze vaste klantenkring naast hun ‘gewone’ aankopen ook het Droomboek komt halen. Ook komen deze vaste klanten nooit met alléén het bonnetje. Ze leggen eerst de boeken van hun keuze op de toonbank en diepen daarna uit de krochten van hun tassen en zakken een verkreukeld afhaalbonnetje op, zo van: ik ben toch wel nieuwsgierig.



Hoe zij dat doen staat in schril contrast tot al die honderden nieuwe ‘klanten’ die met hun bonnetje vooruitgestoken doelgericht op de toonbank afbenen, soms met verbeten trek: er zal toch nog wel een exemplaar voor mij zijn? Ik MOET dat boek, ik heb er RECHT op.



Toen ik donderdagochtend de winkel opende, stond er al een lange rij mensen voor de deur. Een verrukkelijk gezicht. Zo wil je het toch, als boekhandel! Het gebeurt wel vaker dat er een páár mensen staan te wachten tot de deur opengaat (meestal jonge ouders met kinderwagens die net het oudste broertje of zusje naar school hebben gebracht, op hun papa- of mamadag), maar tientallen, op een kluitje? Die, als er iemand bij komt die aan de deur gaat voelen, hard gaan roepen: ‘Hoho, wij waren hier eerst’? (Echt gebeurd.)



Maar ik schrik er ook van. Niet van de greediness waarmee deze mensen hun gratis boek ‘opeisen’, maar van de armoede. Ongeschoren, ongewassen, ongekamd, dik, uitgezakt, kreupel, rotte tanden, stinkend, met looprekken en hulpmiddelen die ik nog nooit eerder in mijn leven heb gezien, ruw, onbeleefd, nauwelijks pratend: soms steken ze alleen het bonnetje toe – ook wanneer ik met andere klanten bezig ben af te rekenen, totaal gespeend van enig gevoel voor sociale verhoudingen of omgangsregels.



Ik neem het ze niet eens kwalijk. Dit is echte armoede, zoals ik het eigenlijk nooit zie. Het onttrekt zich aan mijn waarneming: in Bos en Lommer liggen (nog) geen zwervers op straat en is er geen openlijk alcoholisme, er zijn geen junks en geen hoeren – dat zijn de uitwassen van de binnenstad, die natuurlijk veel aantrekkelijker is vanwege het grote aantal toeristen dat je kunt beroven of het vele nog prima eetbare voedsel dat overal in de vuilnisbakken wordt gegooid. En de armste mensen zitten binnen, blijkbaar. Of ze scharrelen door de Dirk van den Broek, of de Lidl.



Wat ik me ook realiseer is dat ik door ons pin-onlybeleid deze ‘kopers’ nooit in de winkel krijg. Een paar van hen heeft dat ook letterlijk tegen me gezegd (bozig). Toen moest ik ineens terugdenken aan de oude winkel, Omta, waar ik hen destijds wel degelijk heb gezien, meestal om een losse envelop of een Bic-pen te kopen. Nooit een boek. Geen geld voor. En als ze de deur uitgaan, nemen ze afgepast kleingeld mee: ze weten precies wat ze kunnen kopen, en meer mag niet. Dus pasjes hebben ze niet of gebruiken ze niet. En daardoor zie ik ze niet. Ik ben er niet rouwig om, moet ik eerlijk zeggen. Door onze keuze voor pin-only hebben we – onbewust – een heel fatsoenlijk publiek ‘gecreëerd’, waarmee het aangenaam werken is, waarmee een goed rendement te behalen is. Als ik me voorstel dat ik ook losse enveloppen zou verkopen en hoeveel tijd ik dan per klant bezig zou zijn… Dit soort gesprekken gaat langzaam, je krijgt er vaak hele levensverhalen bij.



Ik weet niet hoe het bij andere boekhandels zit. Ik zie af en toe iets voorbijkomen op Facebook of Twitter, maar ik vermoed dat men zich inhoudt en dat doe ik eigenlijk ook, ik wil er niets over zeggen. Omdat ik zo geschokt ben door de armoede die ineens zichtbaar wordt. (Wat weet onze Koning daarvan?) Wij hebben tot nu toe elke, élke bonnetjeszwaaier met evenveel aandacht en plezier geholpen. En natuurlijk steken we onvermoeibaar in elk Droomboek onze nieuwsbrief, nodigden we onvermoeibaar iedereen uit voor onze derde verjaardag, bieden we iedereen koffie en taart aan, wijzen we iedereen op de komende auteursbezoeken (de eerste is David Vann), vertellen we iedereen dat ze ook via onze webshop kunnen bestellen, dat we Facebooken en Twitteren – je weet tenslotte maar nooit, en je moet iedere kans aangrijpen. Als we dan te horen krijgen: ik heb toch geen computer, dan glimlachen we onvermoeibaar. En soms heb ik zo verschrikkelijk veel plezier dat ik, buiten het zicht van de klanten, naar de keuken moet rennen om te lachen. Dat ook weer.



Al met al kost het ons bergen energie, en inpakpapier, en tasjes (en soms kunnen we door de lange rij onze echte boekenkopers minder goed helpen, dat vind ik wel erg) maar het leert me ook deemoedig te zijn, en het schenkt me ook nieuwe inzichten. Wéér zoiets bijzonders aan het werken in een boekhandel.