Coronavirus COVID-19
alle pijlers
Coronavirus COVID-19 (deel 12)
woensdag 25 maart 2020 om 11:59
In Wuhan (China) is een nieuw Coronavirus, SARS-CoV-2 (voorheen 2019-nCoV genoemd), ontdekt dat mensen besmet met COVID-19.
Meerdere steden/landen in lockdown, overvolle ziekenhuizen, veel besmettingen en helaas zijn er ook al meer dan 18.000 doden over de hele wereld. Men weet nog niet precies waar het virus vandaan komt en is er nog geen vaccinatie voor.
In Nederland zijn er, wanneer ik dit topic open, 5560 mensen positief getest en meerdere mensen overleden.
Meer informatie: RIVM / WHO
COVID-19 dashboard waarop de uitbraak in kaart wordt gebracht
Worldometers statistieken COVID-19
RIVM kaart met besmettingen in Nederland
Checklist bij vermoeden COVID-19
Instructievideo van de rijksoverheid
Waarom deze maatregelen belangrijk zijn (filmpje NOS)
Vragen over het coronavirus? Neem dan contact op via 0800-1351 (dagelijks bereikbaar tussen 8:00-20:00 uur)
Dit is een discussie topic over dit virus.
Vorig topic: Deel 1 / deel 2 / deel 3 / deel 4 / deel 5 / deel 6 / deel7 / deel 8 / deel 9/ deel 10 / deel 11
Meerdere steden/landen in lockdown, overvolle ziekenhuizen, veel besmettingen en helaas zijn er ook al meer dan 18.000 doden over de hele wereld. Men weet nog niet precies waar het virus vandaan komt en is er nog geen vaccinatie voor.
In Nederland zijn er, wanneer ik dit topic open, 5560 mensen positief getest en meerdere mensen overleden.
Meer informatie: RIVM / WHO
COVID-19 dashboard waarop de uitbraak in kaart wordt gebracht
Worldometers statistieken COVID-19
RIVM kaart met besmettingen in Nederland
Checklist bij vermoeden COVID-19
Instructievideo van de rijksoverheid
Waarom deze maatregelen belangrijk zijn (filmpje NOS)
Vragen over het coronavirus? Neem dan contact op via 0800-1351 (dagelijks bereikbaar tussen 8:00-20:00 uur)
Dit is een discussie topic over dit virus.
Vorig topic: Deel 1 / deel 2 / deel 3 / deel 4 / deel 5 / deel 6 / deel7 / deel 8 / deel 9/ deel 10 / deel 11
anoniem_647dc71738af4 wijzigde dit bericht op 28-03-2020 14:29
3.90% gewijzigd
vrijdag 27 maart 2020 om 11:50
wild-flower2 schreef: ↑27-03-2020 11:45AD liveblog :
11:34
Het coronavirus heeft de afgelopen 24 uur in België 69 levens geëist. Het aantal doden is daarmee gestegen tot 289. Er werden 1.049 nieuwe besmettingen vastgesteld. 690 mensen zijn de afgelopen 24 uur op de intensive care opgenomen, melden de Belgische gezondheidsautoriteiten.
Volgens viroloog Steven Van Gucht is het virus ook vastgesteld bij een kat. Die zou het hebben gekregen van haar baasje dat besmet was met het coronavirus. ,,Het gaat om een alleenstaand geval", benadrukte Van Gucht tijdens zijn dagelijkse briefing over de nieuwe cijfers. ,,Er zijn geen indicaties dat dit vaak voorkomt."
Een huisdier ???? Kan iemand mij even geruststellen dat die fake new is ?
Er was ook een hondje in ik meen Japan, maar die had verder geen ziekteverschijnselen. Beestje is wel opgenomen in een dierenkliniek ter observatie, het was een maand geleden nogal groot nieuws dat een huisdier besmet was.
zazamaenade wijzigde dit bericht op 27-03-2020 11:53
0.05% gewijzigd
nounou
vrijdag 27 maart 2020 om 11:50
Lees toch eens! De kat heeft het gekregen door zijn baasje en komt er bovenop hoor. En nee, dit komt zelden voor, dat staat er toch.wild-flower2 schreef: ↑27-03-2020 11:45AD liveblog :
11:34
Het coronavirus heeft de afgelopen 24 uur in België 69 levens geëist. Het aantal doden is daarmee gestegen tot 289. Er werden 1.049 nieuwe besmettingen vastgesteld. 690 mensen zijn de afgelopen 24 uur op de intensive care opgenomen, melden de Belgische gezondheidsautoriteiten.
Volgens viroloog Steven Van Gucht is het virus ook vastgesteld bij een kat. Die zou het hebben gekregen van haar baasje dat besmet was met het coronavirus. ,,Het gaat om een alleenstaand geval", benadrukte Van Gucht tijdens zijn dagelijkse briefing over de nieuwe cijfers. ,,Er zijn geen indicaties dat dit vaak voorkomt."
Een huisdier ???? Kan iemand mij even geruststellen dat die fake new is ?
Life is short. Eat dessert first.
vrijdag 27 maart 2020 om 11:51
Mijn zoon heeft zzp'er moeten worden omdat de werkgevers geen contracten (meer) willen uitgeven. Op dit moment hebben die werkgevers te weinig klussen om zzp'ers in te huren. (Ze plannen hun eigen werknemers liever op 60+ uur per week in.)
"Gelukkig" heeft hij op zijn 25e nog steeds geen zicht op eigen woonruimte, dus financieel gezien blijft de schade voor hem zeer beperkt.
vrijdag 27 maart 2020 om 11:51
05-2019 schreef: ↑27-03-2020 11:15Maar jij veroordeeld mij toch ook dus wat ben jij dan beter?
Ik kan het me heel erg goed voorstellen dat ze zo denkt want ik denk ook wel eens is dat nou echt nodig. Maar iedereen mag toch een eigen mening hebben.
Dat mijn buurvrouw ieder dag een boodschapje gaat doen dan mag ik mij toch afvragen of dat wel zo verstandig is en nodig? En waarom je dan niet die dingen in 1x gaat halen.
Dat je soms dingen ziet die onnodig zijn dan mag je toch denken goh dat is niet slim of handig.
Nou, dat snap ik wel! Ik ben nu twee x weekboodschappen gaan doen (enorm veel voor een gezin) en het was horror. Omdat ik álles in 1 sessie wilde halen moest ik dus 's morgens gaan want dan is alles er nog (druk), ik moest in alle gangpaden zijn, persee dat flesje zus en zo pakken terwijl ze daar net aan het vakkenvullen waren. Ik heb dus heel lang moeten wachten, omlopen, in rijen moeten staan en ben uiteindelijk heel lang in die supermarkt geweest wat echt niet prettig voelde.
Terwijl als ik elke dag of om de dag wat haal dan ren ik erin en eruit op een rustig tijdstip en dan laat ik dat ene potje even zitten als ze daar net vakkenvullen.
Al dat domme geoordeel vanaf de zijlijn. Weet jij veel waarom je buurvrouw het zo doet. Weet jij 100% zeker dat je iedereens situatie kent? Bah.
vrijdag 27 maart 2020 om 11:52
Mijn dierenarts verzekerde mij namelijk dat huisdieren het virus nooit niet kunnen krijgen . Vandaar mijn vraag ?doornroosje9 schreef: ↑27-03-2020 11:50Lees toch eens! De kat heeft het gekregen door zijn baasje en komt er bovenop hoor. En nee, dit komt zelden voor, dat staat er toch.
vrijdag 27 maart 2020 om 11:54
Daar scoren kranten lekker mee, het is alleen niet waar. Of in elk geval niet helemaal waar. Natuurlijk wordt wetenschap van universiteiten gebruikt door de farmaceutische industrie. Net als door computer producenten en de fabrikant van mobieltjes. En alle andere bedrijven die algemene kennis gebruiken.Hetvrijewoord schreef: ↑27-03-2020 11:07Ja, dit klopt wel. Onlangs nog in het nieuws geweest, gewoon medicijnen ontwikkelen met belastinggeld in feite.
Bovendien is er inmiddels in elk geval in de geneeskunde een enorme druk om alleen overheidsbeurzen (dus publiek geld) te kunnen aanvragen als je dat samen doet met een partner uit de industrie. Daar moet de industrie dus al gewoon flink meebetalen, zonder ook maar enige garantie dat er iets uitkomt, en zonder dat ze beslissingsrecht hebben.
Ik lees hier ook over patenten eindeloos verlengen, dat kan helemaal niet zomaar. En een groot deel van een patent duur is al verlopen voordat iets op de markt komt (en even voor de duidelijkheid: medicijnen die nog in test fase zijn, ook zijn ze al voor duizenden patiënten gebruikt, worden door de fabrikant betaald, niet door de overheid). Dus in een veel beperktere tijd moeten ze hun investeringen terug verdienen. En die ontwikkelkosten zijn er echt hoor, ook al denkt iemand hier van niet. Alleen al de studies die nodig zijn voor toelating kosten honderden miljoenen. En daarvan wordt niets met belastinggeld betaald.
En dan heb je het nog helemaal niet over de hoeveelheid voorwerk die ook gewoon door de industrie betaald is. Want onze universiteiten zouden allang geen onderzoek meer kunnen doen als geld alleen van de overheid moest komen.
Echt, er zijn zeker misstanden, zoals het voorbeeld met 7500% prijsstijging. Dat is belachelijk en immoreel. Helemaal eens. Maar de hele industrie zomaar wegzetten als boeven is echt heel veel te kort door de bocht en doet het vooral lekker als je kranten wilt verkopen.
vrijdag 27 maart 2020 om 11:55
Vriendin van mij werkt in een drogist, die wordt gewoon geslagen, geknepen, uitgescholden, bedreigd ("ik maak jou ziek en heb er schijt aan") bespuugd en in 't gezicht gehoest omdat mensen zich a) niet aan de regels wil houden of b) kwaad worden dat er iets niet is. Walgelijk gedrag dit. Kunnen mensen toch tuig zijn
vrijdag 27 maart 2020 om 11:56
Goede uitleg! Dank je wel.nausicaa schreef: ↑27-03-2020 10:14Hoewel ik ook vind dat bedrijven onder deze omstandigheden ook hun maatschappelijke verantwoordelijkheid moeten nemen, denk ik dat het ingewikkelder is dan ‘gewoon de formule niet willen geven’.
(...)
En mensen zijn over het algemeen niet bereid om de risico’s ook op zich te nemen.
vrijdag 27 maart 2020 om 11:57
Water en brood!amarna schreef: ↑27-03-2020 11:02Zoals ik al eerder schreef: het is heel goed mogelijk dat ze al een tas hoognodige boodschappen voor haar buurvrouw achter in de auto had staan.
Mag ze dan in godsnaam een zakje paaseitjes of een flesje nagellak kopen?
Wil je dat er boetes opgelegd worden voor "luxe" aankopen?
Koop jij zelf alleen maar streng in?
Niet een pakje koekjes? Of ovenfrites en een potje mayonaise?
vrijdag 27 maart 2020 om 11:58
Dat is dus gewoon niet waar. Je kunt geen patent kopen op iets wat al algemeen in gebruik is en waar het patent al van verlopen is. Je kunt eventueel een patent aanvragen op een bestaand middel voor een nieuwe toepassing, maar die toepassing zul je dan toch gewoon moeten onderzoeken.Hetvrijewoord schreef: ↑27-03-2020 11:40Je hebt niet opgelet. Er zijn medicijnen waarvan het patent allang verlopen is. Een fabrikant claimt/koopt dan alsnog dat patent zodat apotheken het niet meer mogen maken voor patiënten. De fabrikant heeft nooit één cent aan ontwikkelingskosten betaald maar rekent wel de hoofdprijs door aan patiënt. Dat is simpel misbruik maken, maar een overheid zou aan dit soort praktijken wel iets kunnen doen. Als de wil er is.
vrijdag 27 maart 2020 om 11:58
Lockdown dag 13. De lijn gaat alleen nog maar omhoog 769 doden in Spanje in een etmaal, totaal komt op 4.858. Afgelopen 24 uur kwamen er 7.871 geregistreerde besmettingen door corona bij. Daarmee zitten we op meer dan 64 duizend. #CoronavirusESP
https://twitter.com/RopZoutberg/status/ ... 0194377729
https://twitter.com/RopZoutberg/status/ ... 0194377729
nounou
vrijdag 27 maart 2020 om 11:59
Ambtenaren.Poppy_del_Rio schreef: ↑27-03-2020 11:56Ik vraag mij dan overigens weer af wie toch die mensen zijn die in hun omgeving niemand hebben die er al financieel door geraakt wordt! Geen ondernemers, zzp’ers, studenten etc in de omgeving?
Ik ben rijksambtenaar, partner verpleegkundig specialist op de IC, ouders 80+ schoonouders 70+ zwager ambtenaar. Meeste vrienden in de zorg, overheid of ZZP-er maar in sectoren "die zich redden"....
Dus nee. Nergens last van
jouw leven is een keuze
vrijdag 27 maart 2020 om 12:00
Zazamaenade schreef: ↑27-03-2020 11:46En gooit de prijzen flink omhoog, ja. Maar is dat nu relevant in de discussie over dit virus?
Ja.
vrijdag 27 maart 2020 om 12:00
Poppy_del_Rio schreef: ↑27-03-2020 11:56Ik vraag mij dan overigens weer af wie toch die mensen zijn die in hun omgeving niemand hebben die er al financieel door geraakt wordt! Geen ondernemers, zzp’ers, studenten etc in de omgeving?
Ik schrijf daar liever niet over, in verband met herkenbaarheid, en ik vind het niet ok om over anderen te schrijven die daar verder geen zeggenschap over hebben, wat ik hier online gooi.
Dus nee, sorry.
nounou
vrijdag 27 maart 2020 om 12:00
helder dank!nausicaa schreef: ↑27-03-2020 11:58Dat is dus gewoon niet waar. Je kunt geen patent kopen op iets wat al algemeen in gebruik is en waar het patent al van verlopen is. Je kunt eventueel een patent aanvragen op een bestaand middel voor een nieuwe toepassing, maar die toepassing zul je dan toch gewoon moeten onderzoeken.
vrijdag 27 maart 2020 om 12:01
Nou, dat is dus niet waar. Nou, eigenlijk wel, want nooit niet is een dubbele ontkenning.wild-flower2 schreef: ↑27-03-2020 11:52Mijn dierenarts verzekerde mij namelijk dat huisdieren het virus nooit niet kunnen krijgen . Vandaar mijn vraag ?
Maar heel zelden dus.
Life is short. Eat dessert first.
vrijdag 27 maart 2020 om 12:02
Ik ook niet. Veel zzp’ers maar veel in de zorg dus werk zat, of in de bouw maar dat loopt ook wel door.
Voor mijzelf of partner maak ik me ook geen zorgen, beiden in de zorg werkzaam. Ouders en schoonouders hebben ook gewoon drukte op hun werk.
vrijdag 27 maart 2020 om 12:02
Die kregen een harde mep van mij hoor. Ik weet het, geweld lost niets op, maar hier zou ik ontzettend pissig van worden.Maris_90 schreef: ↑27-03-2020 11:55Vriendin van mij werkt in een drogist, die wordt gewoon geslagen, geknepen, uitgescholden, bedreigd ("ik maak jou ziek en heb er schijt aan") bespuugd en in 't gezicht gehoest omdat mensen zich a) niet aan de regels wil houden of b) kwaad worden dat er iets niet is. Walgelijk gedrag dit. Kunnen mensen toch tuig zijn
Life is short. Eat dessert first.
vrijdag 27 maart 2020 om 12:03
Wat maakt het uit? Heb je daar echt je dierenarts voor gebeld?!?!wild-flower2 schreef: ↑27-03-2020 11:52Mijn dierenarts verzekerde mij namelijk dat huisdieren het virus nooit niet kunnen krijgen . Vandaar mijn vraag ?
vrijdag 27 maart 2020 om 12:04
Het is off topic maar iets soortgelijks heeft zich toch afgespeeld met dexamfetamine en Amfexa (adhd medicatie) . Amfexa heeft nu een monopolie op een middel dat al sinds jaar en dag bestaat en een fractie kost van wat je voor Amfexa moet betalen. Dat is een grof schandaal.nausicaa schreef: ↑27-03-2020 11:58Dat is dus gewoon niet waar. Je kunt geen patent kopen op iets wat al algemeen in gebruik is en waar het patent al van verlopen is. Je kunt eventueel een patent aanvragen op een bestaand middel voor een nieuwe toepassing, maar die toepassing zul je dan toch gewoon moeten onderzoeken.
impala wijzigde dit bericht op 27-03-2020 12:05
1.84% gewijzigd
.
vrijdag 27 maart 2020 om 12:04
Het recept voor valsspelen in vier scenario’s en wat ertegen te doen.
1. Doe oude wijn in nieuwe zakken en kaap een medicijn
De casus: Een medicijn tegen galstenen dat allang is vervangen door nieuwere, betere middelen blijkt toevallig ook zeer effectief tegen de ernstige zeldzame stofwisselingsziekte CTX. Veertig jaar lang worden patiënten (in Nederland ruim zestig) daarmee behandeld, voor een luttel bedrag.
Totdat de Italiaanse farmaceut Leadiant daar lucht van krijgt en een zakelijk briljante zet doet door het middel tegen galstenen bij de Europese medicijnautoriteit te registreren als medicijn voor de stofwisselingsziekte. Omdat CTX een zeldzame aandoening is, krijgt het middel de status van weesgeneesmiddel – en daarmee tien jaar marktexclusiviteit. En daar is het Leadiant om te doen.
Die Europese regel is eigenlijk bedoeld als steun in de rug voor fabrikanten die een medicijn ontwikkelen tegen een zeldzame ziekte en dus een lage omzet tegemoet zien. Zij kunnen zo zonder concurrentie de onderzoekskosten terugverdienen. De Italiaanse farmaceut maakt misbruik van die regel: er is helemaal niks nieuws bedacht of ontwikkeld, maar nu het bedrijf alleenheerser is, gaat de prijs plots duizelingwekkend de hoogte in: met 120 duizend euro per patiënt per jaar.
‘Ja, slim gedaan’, reageert Joep de Groot, ‘maar dit is tot op het bot valsspelen. De farmaceut heeft zich iets toegeëigend wat allang bestaat. Je kunt mij niet wijsmaken dat dit eenvoudige medicijn nu opeens zoveel moet kosten.’
Meer voorbeelden: Het middel dexamfetamine is tientallen jaren lang van niemand: de dertigduizend patiënten met adhd die het nodig hebben, kunnen ervoor terecht bij de apotheek, die het medicijn soms zelf maakt maar meestal betrekt van een zogeheten grootbereider, een apotheek die het aan collega’s levert. Totdat de Duitse fabrikant Medice dexamfetamine in het voorjaar van 2016 officieel registreert als medicijn. Vanaf dan heet het opeens Amfexa en wordt het drie keer zo duur. De officiële registratie dwarsboomt de goedkope apotheekbereiding: apothekers mogen het middel niet meer doorleveren aan anderen. Patiënten zijn de dupe en moeten gemiddeld 75 euro per maand gaan bijbetalen voor het merkmedicijn.
De actiegroep ‘Dure dex niet zo flex’ zoekt de aandacht van de media en stelt een petitie op. Veel helpt het niet, de farmaceut staat in zijn recht. Sinds vorig jaar betaalt de fabrikant de extra kosten gedeeltelijk terug aan patiënten.
Dezelfde truc wordt toegepast bij de stof dimethylfumaraat, die al tientallen jaren op de markt is voor patiënten met psoriasis. Duitse artsen ontdekken dat het middel ook werkt tegen ms. Farmaceut Biogen koopt het patent van hen over, en brengt in 2014 in Europa het medicijn Tecfidera op de markt, dat tien keer duurder is dan de aloude apothekersbereiding. Minister Schippers noemt dat prijsverschil ‘onmaatschappelijk groot’, maar overleg met Biogen leidt niet tot een lagere prijs.
De oplossing: Het medicijn zelf maken, in apothekerstaal: magistraal bereiden. En daarna alle patiënten naar een apotheek sturen die het middel nog zelf maakt. Daarvan zijn er niet veel meer, dus het is omslachtig, zegt hoogleraar Uyl-de Groot, ‘maar het mag wel’. Doorleveren is verboden, maar zelf maken, voor eigen patiënten, niet. En iedereen is vrij in de keuze van zijn apotheek.
Het AMC besluit begin april om die route te volgen door het galstenen/stofwisselingsziekte-medicijn voortaan in de eigen apotheek te bereiden. ‘Dit is een alternatieve manier om met de farmaceutische industrie in gesprek te komen’, zegt De Groot, die met zijn bedrijf Pharmagister het AMC bijstond. ‘We hebben de Italiaanse farmaceut keurig verteld wat we gingen doen. We houden de deur open. Als het bedrijf de prijs laat zakken, dan stopt het spel.’ Het is een uitweg die nog jaren succes kan opleveren, denkt De Groot. Pharmagister heeft van een betrouwbare Chinese leverancier een lijst met grondstoffen gekregen die kunnen worden geleverd voor de fabricage van andere medicijnen.
Bij adhd-medicijn Amfexa is nog een andere sluiproute ontdekt, zegt apotheker Aris Prins, bestuurslid van apothekersorganisatie KNMP. Want van dat medicijn is alleen de pil van 5 milligram geregistreerd. ‘We hebben voordeel van de Opiumwet . Dexamfetamine is een opiaat en dus moeten apothekers exact meegeven wat er op het recept staat. Er blijken zomaar opeens veel artsen die geen 5 milligram voorschrijven maar twee keer 2,5. En de pil van 2,5 milligram kan wel door apothekers worden bereid en doorgeleverd.’
2. Doe een kers op een oude taart en zet die opnieuw in de etalage
De casus: Een medicijn tegen astma wordt vlak voor het einde van de patentperiode opnieuw op de markt gebracht in een ‘vernieuwde, verbeterde formule’. Aan het medicijn zelf is niets veranderd, maar de farmaceut heeft een nieuw type inhalator bedacht, een puffer waarmee het medicijn in de longen wordt gebracht.
Middelen tegen astma en copd (in Nederland een miljoen patiënten) profiteren van twee soorten patenten, een op de werkzame stof en een op de inhalator, en zo kan een bestaand medicijn met een nieuw puffertje oeverloos worden gerecycled. Er zijn veel farmabedrijven die zich hieraan schuldig maken, zegt longarts Geertjan Wesseling uit het Maastricht UMC. ‘Daar kan ik me enorm aan ergeren.’
Wesseling is kritisch over alle nieuwe puffers die hij voorbij ziet komen. ‘Die van ons is beter, klinkt het dan, of gebruiksvriendelijker, of speciaal bestemd voor een bepaald type patiënt. Maar dat blijkt helemaal niet uit het onderzoek. Sterker, dat onderzoek heeft vaak een hoog wc-eendgehalte.’
Meer voorbeelden: Verander iets kleins aan een medicijn, verkoop dat als een enorme verbetering en sleep zo opnieuw exclusiviteit in de wacht: die truc is zo wijdverbreid dat er een naam voor bestaat: evergreening. Zo’n nieuw middel is soms iets beter, erkent hoogleraar Carin Uyl-de Groot. Zo kan het kankermedicijn Herceptin, dat altijd via een infuus werd toegediend, sinds kort ook per onderhuidse injectie worden gegeven. Dat is makkelijker voor de patiënt en goedkoper voor het ziekenhuis, zegt ze, maar rechtvaardigt dat de blijvend hoge prijs als de farmaceut er wereldwijd al vele miljarden aan heeft verdiend?
Opzet is in al die gevallen lastig te bewijzen, zegt apotheker Aris Prins. ‘Het kan goed zijn dat de voordelen van een andere samenstelling of een nieuwe toedieningsvorm zich pas openbaren na verder onderzoek. Er komen tenslotte ook elk jaar nieuwe tv’s op de markt met een update.’ Maar het is wel opmerkelijk, signaleert hoogleraar Uyl-de Groot, dat dit soort verbeteringen zich altijd voordoen vlak voordat een patent afloopt. ‘Het zou van ethisch besef getuigen als een farmaceut dan de prijs laat zakken.’
De oplossing: Artsen en apothekers kunnen soms nieuwe varianten weren. Zo zetten longartsen uit het Maastricht UMC drie jaar geleden de aanval in op de wildgroei aan nieuwe puffertjes door een selectie te maken van alle medicatie tegen astma en copd. ‘Van de naar schatting 150 inhalatoren kunnen we driekwart missen’, zegt longarts Wesseling. ‘En duurder is zeker niet altijd beter.’
TEGEN DE SALAMITRUC
Ook wetenschappers kunnen de salamitruc helpen tegengaan. Het Amsterdamse Antoni van Leeuwenhoek ontdekt dat het bestaande kankermedicijn Vorinostat tegen lymfeklierkanker ook effectief is tegen melanoom, waarna het ziekenhuis voor die vorm van kanker zelf een registratie en dus marktexclusiviteit aanvraagt. Om zo te voorkomen dat de farmaceut het middel opnieuw op de markt kan brengen tegen een exorbitant hoge prijs. Patentrechtdeskundige Ellen ’t Hoen hoopt dat het initiatief van het AvL navolging krijgt. ‘We moeten ons afvragen waarom we van publieke investeringen zo vaak geen publieke winst zien.’
3. Snijd de salami in plakjes
De casus: Farmaceut Genzyme haalt het medicijn MabCampath, tegen leukemie, eind 2012 van de markt als blijkt dat het middel ook effectief is tegen de zenuwziekte ms. Het middel is uit patent – dus goedkoop – maar nu gloren nieuwe winstkansen. Twee jaar later brengt Genzyme het medicijn weer op de markt, onder de nieuwe naam Lemtrada, en met een nieuwe prijs die 36 keer hoger is. Oud-minister Schippers van Volksgezondheid noemt dat grote prijsverschil in de Tweede Kamer ‘uiterst discutabel’.
Het is een tactiek die vooral bij kankermedicijnen veelvuldig wordt toegepast en bekendstaat als salami-slicing. Een geneesmiddel is nogal eens effectief tegen meerdere vormen van kanker. Al die toepassingen worden een voor een geregistreerd, zodat het patent zo lang mogelijk kan worden uitgemolken.
Natuurlijk doen farmaceuten voor elke nieuwe vorm van kanker weer onderzoek bij patiënten, zegt hoogleraar Uyl-de Groot, en die kosten mogen best worden terugverdiend. ‘Maar die kosten zijn echt niet zó hoog dat ze weer de hoofdprijs moeten vragen.’
Meer voorbeelden: Glivec, een medicijn dat als toepassing tegen leukemie sinds enkele jaren uit patent is, blijkt ook te werken tegen GIST, een zeldzame vorm van kanker in het maagdarmstelsel. En voor die nieuwe indicatie moet opnieuw veel geld worden betaald. ‘Dus nu krijgen twee patiënten met verschillende vormen van kanker exact hetzelfde medicijn en bij de een kost het twintig keer zoveel als bij de ander’, zegt Uyl-de Groot.
De oplossing: De wet veranderen. Pas de regels zo aan dat het uitmelken van een patent onmogelijk wordt, zegt Roelof van Leeuwen, ziekenhuisapotheker in het Rotterdamse Erasmus MC. ‘Farmaceuten staan economisch gezien in hun recht, maar ik frons er wel mijn wenkbrauwen bij. Ze hebben twintig jaar de tijd om hun investering terug te verdienen, dan mag het een keer afgelopen zijn met die extreem hoge prijzen.’
4. Warm een oud prakje op en doe alsof het haute cuisine is
De casus: De Zuid-Afrikaanse farmaceut Aspen koopt van farmareus GSK de licenties (het productierecht) van vijf kankergeneesmiddelen nadat het patent op die medicijnen is verlopen. Normaal gesproken staan na het verstrijken van een patent fabrikanten van generieke medicijnen meteen klaar om ook die geneesmiddelen te produceren en tegen een lage(re) prijs op de markt te brengen, maar die interesse is nu afwezig. Het gaat hier om zogeheten niche-medicijnen, geneesmiddelen die door te weinig patiënten worden gebruikt om bij een lage prijs rendabel te zijn.
Aspen is na de aankoop dus monopolist en verhoogt de prijzen onmiddellijk met honderden procenten. Price gouging heet die truc, het uithollen van de prijs. ‘Zakelijk een extreem goed verdienmodel’, zegt apotheker Aris Prins, ‘maar ethisch gezien verwerpelijk.’
Meer voorbeelden: Het Britse Essential Pharmaceuticals kreeg vorig jaar van toenmalig minister Schippers onder uit de zak nadat het bedrijf van vier geneesmiddelen de licenties had verworven en de prijs had opgeschroefd. Zo verhoogde Essential de prijs van Slow K, een middel tegen kaliumtekort (voorheen van Novartis) met bijna 600 procent.
De oplossing: Optreden wegens misbruik van marktmacht. De Europese Commissie is vorig jaar begonnen met een onderzoek naar de handelswijze van Aspen. De Commissie heeft informatie gekregen dat het farmaceutische bedrijf, om de prijsverhogingen door te drukken, in een aantal Europese landen zelfs heeft gedreigd om de kankermedicijnen van de markt te halen. De voorzitter van kartelautoriteit ACM liet een paar maanden geleden in het FD weten dat de komende jaren wordt gekeken of excessieve medicijnprijzen kunnen worden aangepakt met behulp van de mededingingswet.
‘Omdat het mag.’ Dat is het antwoord op de vraag waarom de goocheldoos van de industrie maar open blijft gaan. De regels van het spel zijn grotendeels door de farmaceutische industrie zelf opgesteld, weet ’t Hoen. In Brussel, waar de Europese wetgeving wordt gemaakt, struikel je over de farmalobbyisten, is haar ervaring.
Maar de discussie is aan het kantelen. Ook bij de farmaceuten zelf, zegt Merit Boersma, woordvoerder van de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen, de belangenvereniging van de farmasector. ‘Deze voorbeelden, hoewel soms wat ouder, geven aan waarom de farmaceutische sector de laatste tijd actief op zoek is naar nieuwe balans.’ Ze wil niet spreken van trucjes, alle onderzoeken en registraties zijn ‘zeer streng gereguleerd’, maar stelt wel vast ‘dat wat binnen de wet- en regelgeving valt, zeker niet altijd ook maatschappelijk geaccepteerd is’. Daarom moet deze zomer door de leden een nieuwe gedragscode worden aangenomen.
‘Daarin zullen we afstand nemen van excessen. We moeten ons niet alleen aan de wet houden, maar ook onze verantwoordelijkheid nemen. Dat is net een stap verder. We moeten ethisch verantwoord ons werk doen.’ Noodzakelijk daarbij is dat farmabedrijven ‘zo transparant mogelijk’ zijn.
De afspraken, zegt Boersma, zullen alleen voor de Nederlandse tak van de farmaceutische bedrijven gelden. ‘Maar we maken wel stappen, er is echt sprake van een verandering in de sector.’
Op Europees niveau wordt de geneesmiddelenwet nu onder de loep genomen, zegt ’t Hoen, mede doordat Nederland daar sterk voor heeft gepleit. ‘Wij zijn heel activistisch en terecht. Er moet iets gebeuren.’ Het liefst zou ze een totale herziening van het systeem zien. ‘We betalen hoge prijzen omdat de industrie beweert dat er anders geen innovatie mogelijk is. Voor dat argument zijn we allemaal gevoelig, maar waarom willen de farmaceuten dan nooit laten zien hoeveel ze aan innovatie uitgeven? En waarom is de farmaceutische industrie dan de winstgevendste sector ter wereld?’
De weg is nog lang, erkent ze. Voorlopig wordt de strijd op een gedetailleerder niveau gestreden. Sinds medewerkers van Pharmagister, een van de dochterbedrijven van Joep de Groot, het AMC hielpen met de brutale tegenzet door na een prijsverhoging een zeldzaam medicijn zelf na te maken, leggen artsen uit het hele land kandidaat-medicijnen aan hem voor. Met steeds dezelfde vraag: is dit er ook één? Zouden wij dit ook zelf kunnen produceren?
De Groot: ‘Er begint eindelijk wat te veranderen.’
1. Doe oude wijn in nieuwe zakken en kaap een medicijn
De casus: Een medicijn tegen galstenen dat allang is vervangen door nieuwere, betere middelen blijkt toevallig ook zeer effectief tegen de ernstige zeldzame stofwisselingsziekte CTX. Veertig jaar lang worden patiënten (in Nederland ruim zestig) daarmee behandeld, voor een luttel bedrag.
Totdat de Italiaanse farmaceut Leadiant daar lucht van krijgt en een zakelijk briljante zet doet door het middel tegen galstenen bij de Europese medicijnautoriteit te registreren als medicijn voor de stofwisselingsziekte. Omdat CTX een zeldzame aandoening is, krijgt het middel de status van weesgeneesmiddel – en daarmee tien jaar marktexclusiviteit. En daar is het Leadiant om te doen.
Die Europese regel is eigenlijk bedoeld als steun in de rug voor fabrikanten die een medicijn ontwikkelen tegen een zeldzame ziekte en dus een lage omzet tegemoet zien. Zij kunnen zo zonder concurrentie de onderzoekskosten terugverdienen. De Italiaanse farmaceut maakt misbruik van die regel: er is helemaal niks nieuws bedacht of ontwikkeld, maar nu het bedrijf alleenheerser is, gaat de prijs plots duizelingwekkend de hoogte in: met 120 duizend euro per patiënt per jaar.
‘Ja, slim gedaan’, reageert Joep de Groot, ‘maar dit is tot op het bot valsspelen. De farmaceut heeft zich iets toegeëigend wat allang bestaat. Je kunt mij niet wijsmaken dat dit eenvoudige medicijn nu opeens zoveel moet kosten.’
Meer voorbeelden: Het middel dexamfetamine is tientallen jaren lang van niemand: de dertigduizend patiënten met adhd die het nodig hebben, kunnen ervoor terecht bij de apotheek, die het medicijn soms zelf maakt maar meestal betrekt van een zogeheten grootbereider, een apotheek die het aan collega’s levert. Totdat de Duitse fabrikant Medice dexamfetamine in het voorjaar van 2016 officieel registreert als medicijn. Vanaf dan heet het opeens Amfexa en wordt het drie keer zo duur. De officiële registratie dwarsboomt de goedkope apotheekbereiding: apothekers mogen het middel niet meer doorleveren aan anderen. Patiënten zijn de dupe en moeten gemiddeld 75 euro per maand gaan bijbetalen voor het merkmedicijn.
De actiegroep ‘Dure dex niet zo flex’ zoekt de aandacht van de media en stelt een petitie op. Veel helpt het niet, de farmaceut staat in zijn recht. Sinds vorig jaar betaalt de fabrikant de extra kosten gedeeltelijk terug aan patiënten.
Dezelfde truc wordt toegepast bij de stof dimethylfumaraat, die al tientallen jaren op de markt is voor patiënten met psoriasis. Duitse artsen ontdekken dat het middel ook werkt tegen ms. Farmaceut Biogen koopt het patent van hen over, en brengt in 2014 in Europa het medicijn Tecfidera op de markt, dat tien keer duurder is dan de aloude apothekersbereiding. Minister Schippers noemt dat prijsverschil ‘onmaatschappelijk groot’, maar overleg met Biogen leidt niet tot een lagere prijs.
De oplossing: Het medicijn zelf maken, in apothekerstaal: magistraal bereiden. En daarna alle patiënten naar een apotheek sturen die het middel nog zelf maakt. Daarvan zijn er niet veel meer, dus het is omslachtig, zegt hoogleraar Uyl-de Groot, ‘maar het mag wel’. Doorleveren is verboden, maar zelf maken, voor eigen patiënten, niet. En iedereen is vrij in de keuze van zijn apotheek.
Het AMC besluit begin april om die route te volgen door het galstenen/stofwisselingsziekte-medicijn voortaan in de eigen apotheek te bereiden. ‘Dit is een alternatieve manier om met de farmaceutische industrie in gesprek te komen’, zegt De Groot, die met zijn bedrijf Pharmagister het AMC bijstond. ‘We hebben de Italiaanse farmaceut keurig verteld wat we gingen doen. We houden de deur open. Als het bedrijf de prijs laat zakken, dan stopt het spel.’ Het is een uitweg die nog jaren succes kan opleveren, denkt De Groot. Pharmagister heeft van een betrouwbare Chinese leverancier een lijst met grondstoffen gekregen die kunnen worden geleverd voor de fabricage van andere medicijnen.
Bij adhd-medicijn Amfexa is nog een andere sluiproute ontdekt, zegt apotheker Aris Prins, bestuurslid van apothekersorganisatie KNMP. Want van dat medicijn is alleen de pil van 5 milligram geregistreerd. ‘We hebben voordeel van de Opiumwet . Dexamfetamine is een opiaat en dus moeten apothekers exact meegeven wat er op het recept staat. Er blijken zomaar opeens veel artsen die geen 5 milligram voorschrijven maar twee keer 2,5. En de pil van 2,5 milligram kan wel door apothekers worden bereid en doorgeleverd.’
2. Doe een kers op een oude taart en zet die opnieuw in de etalage
De casus: Een medicijn tegen astma wordt vlak voor het einde van de patentperiode opnieuw op de markt gebracht in een ‘vernieuwde, verbeterde formule’. Aan het medicijn zelf is niets veranderd, maar de farmaceut heeft een nieuw type inhalator bedacht, een puffer waarmee het medicijn in de longen wordt gebracht.
Middelen tegen astma en copd (in Nederland een miljoen patiënten) profiteren van twee soorten patenten, een op de werkzame stof en een op de inhalator, en zo kan een bestaand medicijn met een nieuw puffertje oeverloos worden gerecycled. Er zijn veel farmabedrijven die zich hieraan schuldig maken, zegt longarts Geertjan Wesseling uit het Maastricht UMC. ‘Daar kan ik me enorm aan ergeren.’
Wesseling is kritisch over alle nieuwe puffers die hij voorbij ziet komen. ‘Die van ons is beter, klinkt het dan, of gebruiksvriendelijker, of speciaal bestemd voor een bepaald type patiënt. Maar dat blijkt helemaal niet uit het onderzoek. Sterker, dat onderzoek heeft vaak een hoog wc-eendgehalte.’
Meer voorbeelden: Verander iets kleins aan een medicijn, verkoop dat als een enorme verbetering en sleep zo opnieuw exclusiviteit in de wacht: die truc is zo wijdverbreid dat er een naam voor bestaat: evergreening. Zo’n nieuw middel is soms iets beter, erkent hoogleraar Carin Uyl-de Groot. Zo kan het kankermedicijn Herceptin, dat altijd via een infuus werd toegediend, sinds kort ook per onderhuidse injectie worden gegeven. Dat is makkelijker voor de patiënt en goedkoper voor het ziekenhuis, zegt ze, maar rechtvaardigt dat de blijvend hoge prijs als de farmaceut er wereldwijd al vele miljarden aan heeft verdiend?
Opzet is in al die gevallen lastig te bewijzen, zegt apotheker Aris Prins. ‘Het kan goed zijn dat de voordelen van een andere samenstelling of een nieuwe toedieningsvorm zich pas openbaren na verder onderzoek. Er komen tenslotte ook elk jaar nieuwe tv’s op de markt met een update.’ Maar het is wel opmerkelijk, signaleert hoogleraar Uyl-de Groot, dat dit soort verbeteringen zich altijd voordoen vlak voordat een patent afloopt. ‘Het zou van ethisch besef getuigen als een farmaceut dan de prijs laat zakken.’
De oplossing: Artsen en apothekers kunnen soms nieuwe varianten weren. Zo zetten longartsen uit het Maastricht UMC drie jaar geleden de aanval in op de wildgroei aan nieuwe puffertjes door een selectie te maken van alle medicatie tegen astma en copd. ‘Van de naar schatting 150 inhalatoren kunnen we driekwart missen’, zegt longarts Wesseling. ‘En duurder is zeker niet altijd beter.’
TEGEN DE SALAMITRUC
Ook wetenschappers kunnen de salamitruc helpen tegengaan. Het Amsterdamse Antoni van Leeuwenhoek ontdekt dat het bestaande kankermedicijn Vorinostat tegen lymfeklierkanker ook effectief is tegen melanoom, waarna het ziekenhuis voor die vorm van kanker zelf een registratie en dus marktexclusiviteit aanvraagt. Om zo te voorkomen dat de farmaceut het middel opnieuw op de markt kan brengen tegen een exorbitant hoge prijs. Patentrechtdeskundige Ellen ’t Hoen hoopt dat het initiatief van het AvL navolging krijgt. ‘We moeten ons afvragen waarom we van publieke investeringen zo vaak geen publieke winst zien.’
3. Snijd de salami in plakjes
De casus: Farmaceut Genzyme haalt het medicijn MabCampath, tegen leukemie, eind 2012 van de markt als blijkt dat het middel ook effectief is tegen de zenuwziekte ms. Het middel is uit patent – dus goedkoop – maar nu gloren nieuwe winstkansen. Twee jaar later brengt Genzyme het medicijn weer op de markt, onder de nieuwe naam Lemtrada, en met een nieuwe prijs die 36 keer hoger is. Oud-minister Schippers van Volksgezondheid noemt dat grote prijsverschil in de Tweede Kamer ‘uiterst discutabel’.
Het is een tactiek die vooral bij kankermedicijnen veelvuldig wordt toegepast en bekendstaat als salami-slicing. Een geneesmiddel is nogal eens effectief tegen meerdere vormen van kanker. Al die toepassingen worden een voor een geregistreerd, zodat het patent zo lang mogelijk kan worden uitgemolken.
Natuurlijk doen farmaceuten voor elke nieuwe vorm van kanker weer onderzoek bij patiënten, zegt hoogleraar Uyl-de Groot, en die kosten mogen best worden terugverdiend. ‘Maar die kosten zijn echt niet zó hoog dat ze weer de hoofdprijs moeten vragen.’
Meer voorbeelden: Glivec, een medicijn dat als toepassing tegen leukemie sinds enkele jaren uit patent is, blijkt ook te werken tegen GIST, een zeldzame vorm van kanker in het maagdarmstelsel. En voor die nieuwe indicatie moet opnieuw veel geld worden betaald. ‘Dus nu krijgen twee patiënten met verschillende vormen van kanker exact hetzelfde medicijn en bij de een kost het twintig keer zoveel als bij de ander’, zegt Uyl-de Groot.
De oplossing: De wet veranderen. Pas de regels zo aan dat het uitmelken van een patent onmogelijk wordt, zegt Roelof van Leeuwen, ziekenhuisapotheker in het Rotterdamse Erasmus MC. ‘Farmaceuten staan economisch gezien in hun recht, maar ik frons er wel mijn wenkbrauwen bij. Ze hebben twintig jaar de tijd om hun investering terug te verdienen, dan mag het een keer afgelopen zijn met die extreem hoge prijzen.’
4. Warm een oud prakje op en doe alsof het haute cuisine is
De casus: De Zuid-Afrikaanse farmaceut Aspen koopt van farmareus GSK de licenties (het productierecht) van vijf kankergeneesmiddelen nadat het patent op die medicijnen is verlopen. Normaal gesproken staan na het verstrijken van een patent fabrikanten van generieke medicijnen meteen klaar om ook die geneesmiddelen te produceren en tegen een lage(re) prijs op de markt te brengen, maar die interesse is nu afwezig. Het gaat hier om zogeheten niche-medicijnen, geneesmiddelen die door te weinig patiënten worden gebruikt om bij een lage prijs rendabel te zijn.
Aspen is na de aankoop dus monopolist en verhoogt de prijzen onmiddellijk met honderden procenten. Price gouging heet die truc, het uithollen van de prijs. ‘Zakelijk een extreem goed verdienmodel’, zegt apotheker Aris Prins, ‘maar ethisch gezien verwerpelijk.’
Meer voorbeelden: Het Britse Essential Pharmaceuticals kreeg vorig jaar van toenmalig minister Schippers onder uit de zak nadat het bedrijf van vier geneesmiddelen de licenties had verworven en de prijs had opgeschroefd. Zo verhoogde Essential de prijs van Slow K, een middel tegen kaliumtekort (voorheen van Novartis) met bijna 600 procent.
De oplossing: Optreden wegens misbruik van marktmacht. De Europese Commissie is vorig jaar begonnen met een onderzoek naar de handelswijze van Aspen. De Commissie heeft informatie gekregen dat het farmaceutische bedrijf, om de prijsverhogingen door te drukken, in een aantal Europese landen zelfs heeft gedreigd om de kankermedicijnen van de markt te halen. De voorzitter van kartelautoriteit ACM liet een paar maanden geleden in het FD weten dat de komende jaren wordt gekeken of excessieve medicijnprijzen kunnen worden aangepakt met behulp van de mededingingswet.
‘Omdat het mag.’ Dat is het antwoord op de vraag waarom de goocheldoos van de industrie maar open blijft gaan. De regels van het spel zijn grotendeels door de farmaceutische industrie zelf opgesteld, weet ’t Hoen. In Brussel, waar de Europese wetgeving wordt gemaakt, struikel je over de farmalobbyisten, is haar ervaring.
Maar de discussie is aan het kantelen. Ook bij de farmaceuten zelf, zegt Merit Boersma, woordvoerder van de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen, de belangenvereniging van de farmasector. ‘Deze voorbeelden, hoewel soms wat ouder, geven aan waarom de farmaceutische sector de laatste tijd actief op zoek is naar nieuwe balans.’ Ze wil niet spreken van trucjes, alle onderzoeken en registraties zijn ‘zeer streng gereguleerd’, maar stelt wel vast ‘dat wat binnen de wet- en regelgeving valt, zeker niet altijd ook maatschappelijk geaccepteerd is’. Daarom moet deze zomer door de leden een nieuwe gedragscode worden aangenomen.
‘Daarin zullen we afstand nemen van excessen. We moeten ons niet alleen aan de wet houden, maar ook onze verantwoordelijkheid nemen. Dat is net een stap verder. We moeten ethisch verantwoord ons werk doen.’ Noodzakelijk daarbij is dat farmabedrijven ‘zo transparant mogelijk’ zijn.
De afspraken, zegt Boersma, zullen alleen voor de Nederlandse tak van de farmaceutische bedrijven gelden. ‘Maar we maken wel stappen, er is echt sprake van een verandering in de sector.’
Op Europees niveau wordt de geneesmiddelenwet nu onder de loep genomen, zegt ’t Hoen, mede doordat Nederland daar sterk voor heeft gepleit. ‘Wij zijn heel activistisch en terecht. Er moet iets gebeuren.’ Het liefst zou ze een totale herziening van het systeem zien. ‘We betalen hoge prijzen omdat de industrie beweert dat er anders geen innovatie mogelijk is. Voor dat argument zijn we allemaal gevoelig, maar waarom willen de farmaceuten dan nooit laten zien hoeveel ze aan innovatie uitgeven? En waarom is de farmaceutische industrie dan de winstgevendste sector ter wereld?’
De weg is nog lang, erkent ze. Voorlopig wordt de strijd op een gedetailleerder niveau gestreden. Sinds medewerkers van Pharmagister, een van de dochterbedrijven van Joep de Groot, het AMC hielpen met de brutale tegenzet door na een prijsverhoging een zeldzaam medicijn zelf na te maken, leggen artsen uit het hele land kandidaat-medicijnen aan hem voor. Met steeds dezelfde vraag: is dit er ook één? Zouden wij dit ook zelf kunnen produceren?
De Groot: ‘Er begint eindelijk wat te veranderen.’
