Coronavirus COVID-19
alle pijlers
Ga jij je laten vaccineren?
woensdag 11 november 2020 om 00:29
Ik ben eigenlijk heel nieuwsgierig naar hoeveel mensen zich uiteindelijk willen gaan laten inenten. Ik las laatst een artikel waarin stond dat ruim 70 procent van de Nederlanders zich laat inenten zodra er een vaccin is. Ik geloof dat niet zo om eerlijk te zijn.
Toch ben ik wel nieuwsgierig naar jullie meningen over dit onderwerp.
Toch ben ik wel nieuwsgierig naar jullie meningen over dit onderwerp.
vrijdag 20 november 2020 om 14:28
Wie zegt dat???
Edit: dat de fase 3 studies normaal jaren duren?
Een zebra is geen paard met strepen
vrijdag 20 november 2020 om 14:29
Daar ben ik het niet mee eens. Ik werk zelf voor de overheid en ik zie wat het verschil is als je je werk 'normaal' doet en onder politieke en maatschappelijke druk. Bij het tweede krijg je inderdaad wel meer voor elkaar in korte tijd maar het gebeurt echt minder zorgvuldig en de foutmarge is hoger (en dat zie je ook terug in de cijfers).Hecamel schreef: ↑20-11-2020 12:25Maar juist dat onderbuikgevoel is het probleem. Want het zijn wetenschappers, die hoe dan ook betaald worden. Welk advies ze ook geven. Dus zij hebben niets te maken met maatschappelijke druk. Ik denk dat de maatschappelijke druk om geen fouten te maken een stuk hoger is dan die om minder strikt te zijn. Ik vind je redenatie dat het logisch en menselijk gedrag is dan ook niet kloppen.
Je ziet het ook bij de belastingdienst. Eerst worden ze gedwongen door het ministerie de Toeslagenwet uitvoeren (ze wilde het zelf niet want ze vonden zichzelf niet capabel genoeg). Vervolgens krijg je de Bulgaren affaire. Dan wordt er gezegd dat ze niet strikt genoeg zijn er werd er enorme druk op ze gelegd met de toeslagen affaire als gevolg.
vrijdag 20 november 2020 om 14:31
Geen idee want de lange termijneffecten worden over een jaar gemeten. Na goedkeuring van een vaccin/medicijn wordt er nog steeds onderzoek naar de effecten gedaan, vaak ook door universiteiten. Dan gaan ze eventueel pas na de nog langere termijn kijken en soms komen daar hele schokkende dingen uit (meestal niet gelukkig) zoals met DES destijds.
vrijdag 20 november 2020 om 14:35
Ik heb het even opgezocht, ik heb al meerdere fase 3 studies gevonden die een looptijd hebben van rond een jaar.
En dan gaat het over Cystic Fybrose in 2018, ziekte van Crohn in 2017.
Dus: mijn 5 minuten zoeken heeft al meerdere fase 3 studies gevonden die minder dan een jaar liepen, vóórdat Corona er was.
jamaarhoe wijzigde dit bericht op 20-11-2020 14:35
1.10% gewijzigd
Een zebra is geen paard met strepen
vrijdag 20 november 2020 om 14:35
Er is nogal een verschil tussen wetenschappers die gaan over het leven van mensen en ambtenaren die fouten maken.Miek_ schreef: ↑20-11-2020 14:29Daar ben ik het niet mee eens. Ik werk zelf voor de overheid en ik zie wat het verschil is als je je werk 'normaal' doet en onder politieke en maatschappelijke druk. Bij het tweede krijg je inderdaad wel meer voor elkaar in korte tijd maar het gebeurt echt minder zorgvuldig en de foutmarge is hoger (en dat zie je ook terug in de cijfers).
Je ziet het ook bij de belastingdienst. Eerst worden ze gedwongen door het ministerie de Toeslagenwet uitvoeren (ze wilde het zelf niet want ze vonden zichzelf niet capabel genoeg). Vervolgens krijg je de Bulgaren affaire. Dan wordt er gezegd dat ze niet strikt genoeg zijn er werd er enorme druk op ze gelegd met de toeslagen affaire als gevolg.
Ik hoop ook dat je dat zelf ziet.
vrijdag 20 november 2020 om 14:36
Maar het gele koorts vaccin is niet nieuw. Daar is inmiddels al zoveel onderzoek naar gedaan. Ik vind dat niet vergelijkbaar.HoleyMalonely schreef: ↑20-11-2020 12:55Als je Suriname niet in mag zonder gele koorts vaccin gaan mensen het zo halen. Als je naar Afrika op Safari wil neem je malariatabletten. Maar een vaccin tegen Corona? No way... vind ik toch gek.
Malariatabletten vind ik trouwens een ander verhaal. Dat is echt troep met hele heftige bijwerkingen en ik ken niemand die dat zomaar is gaan slikken. Alleen als het echt niet anders kan. Ik heb er trouwens ook 2x bewust voor gekozen toen ik naar een malariagebied ging om geen malariatabletten te slikken. In overleg met mijn huisarts die voorheen tropenarts was. Hij vond de bijwerkingen van de malariatabletten niet opwegen tegen het risico op malaria (in die gebieden).
vrijdag 20 november 2020 om 14:37
Je noemt nu twee ziektes die niet ontstaan door een virus. Dus niet te vergelijken.Jamaarhoe schreef: ↑20-11-2020 14:35Ik heb het even opgezocht, ik heb al meerdere fase 3 studies gevonden die een looptijd hebben van rond een jaar.
En dan gaat het over Cystic Fybrose in 2018, ziekte van Crohn in 2017.
Dus: mijn 5 minuten zoeken heeft al meerdere fase 3 studies gevonden die minder dan een jaar liepen, vóórdat Corona er was.
vrijdag 20 november 2020 om 14:39
De goedkeuring van medicijnen en vaccins gebeuren via protocollen, door mensen die wetenschappelijk zijn opgeleid maar zelf geen onderzoek doen. Bij de overheid werken overigens ook onderzoekers en iedereen met een academische opleiding is wetenschappelijk opgeleid.
In de wetenschap worden overigens net zo goed fouten gemaakt en zeker onder druk, het zijn net mensen....
vrijdag 20 november 2020 om 14:39
En er was ook gewoon een hoop “in te lopen”
aan oude principes van “zo doen we dat gewoon”. Een studie voorleggen aan een commissie maar een groene stempel vergeten? Hup, onderop de stapel. Nu met Corona wordt de studie wel inhoudelijk besproken de eerst volgende vergadering en kan de onderzoeker ondertussen Vel 6 met z’n groene stempel halen en die bij de antwoorden samen meesturen.
Een zebra is geen paard met strepen
vrijdag 20 november 2020 om 14:40
Ik laat me zonder twijfel vaccineren.
Niet voor mezelf perse maar voor de het beschermen van ouderen, patiënten (want werk in de zorg) ondernemers, evenementenbranche.
Ik heb vertrouwen in de instanties die het onderzoeken. Ik ga er vanuit dat als iets goedgekeurd wordt dat het ook veilig is.
Ik hoop op een goede campagne van de overheid waardoor mensen de keuze kunnen maken op basis van informatie die juist is.
Niet voor mezelf perse maar voor de het beschermen van ouderen, patiënten (want werk in de zorg) ondernemers, evenementenbranche.
Ik heb vertrouwen in de instanties die het onderzoeken. Ik ga er vanuit dat als iets goedgekeurd wordt dat het ook veilig is.
Ik hoop op een goede campagne van de overheid waardoor mensen de keuze kunnen maken op basis van informatie die juist is.
Leven en laten leven 
vrijdag 20 november 2020 om 14:41
Ok.
Maar ik reageerde op de aanname dat Fase 3 studies langer moeten lopen dan een jaar. Zo algemeen werd het gesteld. En dat klopt niet.
Misschien klopt het wel voor virussen, maar dan moet je dat ook wel zo zeggen.
Een zebra is geen paard met strepen
vrijdag 20 november 2020 om 14:43
Nou, even zoeken gaf me een fase 3 studie uit 2012 met betrekking tot hepatitis C. Met de duur van 1 jaar en een maand
Edit: en een vaccinonderzoek naar HPV van 2014 tot 2015.
Een zebra is geen paard met strepen
vrijdag 20 november 2020 om 14:52
Maar met jouw visie zou je toch kunnen stellen dat een pandemie positief is?Rachmaninoff schreef: ↑20-11-2020 11:27Ik ben het wel met je eens dat er een gedragsprobleem van ons allemaal moet worden aangepakt om dit in de toekomst te voorkomen trouwens, maar het grootste probleem nu is dat er al een pandemie gaande is. Het gedragsprobleem aanpakken is een proces van jaren waarbij niet eens gezegd is dat het iets gaat opleveren. Het probleem is echter zo urgent dat er een snelle oplossing nodig is, een vaccin dus. Daarna moeten we verder gaan kijken.
En ja, ik ben van mening dat dingen drastisch moeten veranderen. Die mening had ik voor deze pandemie al. Je ziet hetzelfde probleem namelijk ook bij klimaatverandering, er moet een verandering komen in ons gedrag.
Een van de dingen is wel dat we op een punt zijn gekomen dat we met zijn allen moeten gaan inleveren op comfort. We zijn me teveel mensen op de aardbol om nog allemaal verre reizen te kunnen gaan maken met het vliegtuig, om meerdere auto's voor de deur te hebben staan, om onbeperkt nieuwe spullen te blijven kopen die ergens ver weg worden geproduceerd, om onbeperkt vlees te eten. We nemen en consumeren met z'n allen vele malen meer dan eigenlijk mogelijk is. Dan dan nog een groter struikelblok, de hoeveelheid mensen op deze planeet. Hie je dat kunt veranderen is al helemaal een etisch vraagstuk. Dit zijn zaken die je niet snel kunt veranderen maar waar eigenlijk wel grote haast bij is, ik vraag me namelijk af of het tij nog wel te keren is. Op het gebied van klimaat zie je dus al dat deze veranderingen tergend langzaam gaan, dat ze enorm veel tijd in beslag nemen.
vrijdag 20 november 2020 om 16:12
Fase drie is met name afhankelijk van de hoeveelheid besmettingen. Want alleen bij voldoende besmette mensen, kun je goed testen en onderzoek doen. Gezien er met COVID veel besmettingen waren (vooral in Amerika hebben ze goed kunnen testen, trump heeft wat dat betreft “meegeholpen”) konden ze in vergelijking met andere virussen snel onderzoek doen.
vrijdag 20 november 2020 om 16:17
Precies, veel mensen nemen aan dat het niet goed kan zijn dat het vaccin zo snel ontwikkeld is, want anders duurt het veel langer. Je zou nu ook tot de conclusie kunnen komen dat het anders schandalig onnodig lang duurt, door de cultuur van maar een keer in de zoveel tijd vergaderen, verkeerde stempel, verkeerde volgorde van aanleveren enzovoorts.Jamaarhoe schreef: ↑20-11-2020 14:39En er was ook gewoon een hoop “in te lopen”
aan oude principes van “zo doen we dat gewoon”. Een studie voorleggen aan een commissie maar een groene stempel vergeten? Hup, onderop de stapel. Nu met Corona wordt de studie wel inhoudelijk besproken de eerst volgende vergadering en kan de onderzoeker ondertussen Vel 6 met z’n groene stempel halen en die bij de antwoorden samen meesturen.
Het is maar een onderdeel, het komt natuurlijk ook omdat iedereen die dat kon alles uit zijn handen heeft laten vallen en aan dit vaccin is gaan werken en omdat fases parallel naast elkaar hebben gelopen in plaats van achter elkaar. Maar toch, ik hoop dat dit toch die oude cultuur een beetje kan doorbreken voor de toekomst.
vrijdag 20 november 2020 om 16:18
Volkskrant:
Hoe weet je of een vaccin tegen corona dat zó snel ontwikkeld is op de lange termijn wel veilig is?
Nu de eerste twee coronavaccins op het eerste oog spectaculair goed werken, dringt zich een nieuwe vraag op. Hoe weet je of zo’n geheel nieuw vaccin, volgens nog niet eerder beproefd recept, op de lange termijn wel veilig is?
Maarten Keulemans 19 november 2020, 16:47 De Volkskrant
Je kon het geknars der tanden bij de bewindslieden deze week haast horen. Is er eindelijk zicht op een vaccin tegen het virus dat de wereld nu al negen maanden verlamt – blieven ze het niet.
Nog maar 60 procent zou zich zeker of waarschijnlijk laten vaccineren, zei een steekproef van het Nederlandse volk deze week in een peiling van I&O Research. Een forse daling, afgelopen zomer liep nog 73 procent warm voor het vaccin. Maar nu is 11 procent sowieso niet te porren voor de prik en ziet één op de drie het nog even aan, met zorgen over haastwerk en bijwerkingen als de meest genoemde bezwaren.
En dan zijn de eerste, veelbelovende vaccins tegen corona – die van Pfizer en van Moderna, met hun torenhoge effectiviteit – ook nog eens gebouwd rond een heel nieuw principe, nog niet eerder verwerkt in een vaccin. Gaat dat wel goed?
Tijd voor een inspectie van de verdedigingswerken tegen misstanden, aan de hand van vijf veel gehoorde kopzorgen.
1. ‘Zo’n snel gemaakt vaccin, dat kan nooit veel soeps zijn’
De meest gehoorde zorg over de coronavaccins, blijkt uit de I&O-enquête. Van alle twijfelaars zou liefst 65 procent het om deze reden weigeren, veel meer dan op religieuze grond (2 procent) of uit principe (5 procent). Normaal gesproken duurt het járen voordat een vaccin eindelijk klaar is, en nu zou dat in een jaartje lukken? Dat moet dan wel een afgeraffeld flutvaccin zijn, vermoeden velen.
Toch is dat niet per se het geval. ‘Dit is wat je krijgt als de hele wereld hier als één man op duikt’, signaleert viroloog en epidemioloog Roel Coutinho. ‘Iedereen doet zijn uiterste best, werkt keihard, voelt de drang om de eerste te willen zijn. Dat leidt ertoe dat er doorbraken worden bereikt.’
Wat ook uitmaakt: ‘Er is een enorme hoeveelheid geld en menskracht vrijgekomen’, voegt moleculair viroloog Marjolein Kikkert (LUMC) toe. ‘Overheden, bedrijven, universiteiten: iedereen is hiermee bezig.’ Zo staken de VS en de EU alleen al zo’n slordige 22 miljard euro in het onderzoek.
De vaccins hebben op meer manieren wind mee. Zo waren de vaccins die nu bijna klaar zijn al in ontwikkeling tegen andere ziekten, zoals ebola (het vaccin van Janssen), mers (dat van Oxford) of kanker (het vaccin van Pfizer), zodat men ze slechts hoefde aan te passen. Corona is een betrekkelijk rechttoe-rechtaan virus, zonder de ingewikkelde moleculaire trucs die een vaccin tegen bijvoorbeeld hiv zo moeilijk maken. En, naar maar waar, de ziekte woedt overal: aan proefpersonen geen gebrek. ‘Dat is een voordeel van deze hele situatie’, signaleert Coutinho.
‘Als het echt moet, blijkt er ineens best veel te kunnen’, constateert Kikkert. Overigens is dat ook weer niet zó uniek: ook het poliovaccin (1955) was er snel.
2. ‘Er is vast politieke druk om ook een matig vaccin toe te laten’
Natuurlijk moet je ze een beetje op hun woord geloven, maar de beoordelingsinstanties zweren van niet. En daarvoor hebben ze een goede reden: als een vaccin brokken maakt, slaat dat terug op de campagne zelf en kan het decennia duren voordat het publieke vertrouwen weer is hersteld.
‘De dringende behoefte aan covidvaccins moet worden gebalanceerd met de noodzaak om veiligheid te garanderen en het vertrouwen van het publiek te verzekeren’, riepen vier vooraanstaande Amerikaanse immunologen en microbiologen collega-wetenschappers dinsdag dan ook op in vakblad Science. ‘En dat bereiken we alleen door de vastgestelde klinische veiligheidsprotocollen nauwgezet te volgen.’
Om toch tijd te winnen, probeert men vooral efficiënter te werken. Deelonderzoeken die men normaal gesproken ná elkaar doet, voert men tegelijkertijd uit, en de Europese medicijnautoriteit EMA, die over de goedkeuring gaat, beoordeelt nu alvast de beginexperimenten, terwijl de eindonderzoeken nog gaande zijn.
‘Normaal rond je eerst de onderzoeksfases af, ga je het eens rustig opschrijven in een rapport, en daarna is de beoordelingsautoriteit al gauw een jaar aan het werk’, schetst Kikkert. ‘Nu gaat dat in weken. En dat allemaal zonder stappen over te slaan, want iedereen moet zich aan de regels houden.’
Eventueel is er nog het geitenpaadje van een ‘noodtoelating’, waarbij men een middel alvast inzet voordat het officieel is goedgekeurd. Maar zelfs daarvan zal de EMA naar verwachting afzien, zegt een woordvoerder van het College ter beoordeling van de geneesmiddelen desgevraagd: liever op safe spelen.
3. ‘Je weet nooit wat voor bijwerkingen het heeft’
Vaccins gelden als de veiligste, succesvolste en goedkoopste manier om ziekte te voorkomen – de reden waarom oude plagen zoals tuberculose, polio, tetanus, difterie en de pokken voor de meesten een vage herinnering uit een ver verleden zijn geworden.
Maar af en toe zijn er incidenten. Zoals die keer, in 1976, toen de VS in grote haast een noodvaccin toeliet tegen een op het oog gevaarlijke nieuwe griepvariant. Nadat al enkele miljoenen burgers de inenting hadden gekregen, kwam men erachter dat het nieuwe vaccin in heel zeldzame gevallen het verlammingssyndroom van Guillain-Barré opwekte. De inentingscampagne werd onmiddellijk gestaakt.
Maar dat was toen: het vaccin was op slechts zevenduizend personen getest, heel wat minder dan de ruim 20 duizend proefpersonen van Pfizer en de 15 duizend die Moderna momenteel heeft geënt. Dat is toch al gauw een voetbalstadion vol. ‘De onderzoeksgroepen zijn heel groot’, zegt Coutinho. ‘Met zulke aantallen vis je de belangrijkste bijwerkingen er echt wel uit.’
Inderdaad heeft men al een aardig beeld van de normale bijwerkingen. Die zijn al vervelend genoeg, maar nog wel met paracetamol te onderdrukken: bij het Modernavaccin krijgt 9 procent spierpijn, 5 procent gewrichtspijn, 5 procent hoofdpijn, 10 procent vermoeidheid en een paar procent koorts; bij het vaccin van Pfizer liggen die aantallen wat lager.
Om ook zeldzamere bijwerkingen te vangen, heeft men de veiligheidsregels aangescherpt. Onder meer vanwege het incident in 1976, zijn fabrikanten inmiddels verplicht vaccinproeven tijdelijk te staken, als een proefpersoon iets ernstigs overkomt. Twee coronavaccins – dat van de Universiteit van Oxford en van het Leidse bedrijf Janssen – kregen inderdaad met zo’n onderzoeksstop te maken. In beide gevallen kon men de proeven na nadere inspectie weer hervatten, maar in elk geval voorkomt men zo dat ernstige bijwerkingen onopgemerkt blijven.
En voor de écht zeldzame bijwerkingen, die zo weinig voorkomen dat ze pas aan het licht komen als miljoenen mensen worden gevaccineerd, is er nog het laatste vangnet: ‘postmarketing surveillance’, zoals het formeel heet. Daarbij worden gevaccineerden langdurig gevolgd, en opent men meldpunten waar men bijwerkingen verzamelt, zoals het bijwerkingencentrum Lareb in Nederland.
Uiteindelijk is veiligheid een kwestie van: risico’s wegstrepen. ‘Zekerheid heb je nooit, als je iets voor het eerst doet’, zegt moleculair viroloog Kikkert. ‘Maar dat geldt voor al het nieuwe dat je onderneemt. En ik kan geen enkele reden bedenken waarom we nu een verhoogd risico zouden lopen’, zegt ze.
4. ‘Misschien word je pas na een tijd ziek’
Nadeel van zo’n nieuw vaccin: niemand weet hoe de vlag er over een poos bij staat. Wat nu, als de bijwerkingen pas veel later komen?
Maar experts kunnen zich uit het verleden geen voorbeeld voor de geest halen van een vaccin dat pas na lange tijd een onverwachte verborgen bijwerkingen bleek te hebben. Anders dan geneesmiddelen, die men soms langdurig neemt, geven vaccins dan ook een korte, eenmalige por. ‘Bijwerkingen verwacht je doorgaans in het begin, vlak na inenting’, zegt Kikkert. En dat is inderdaad ook het (voorlopige) beeld bij de coronavaccins: de bijwerkingen bestaan doorgaans uit jeuk of koorts kort na de prik.
Dat geldt ook voor de vaccins waarover momenteel zoveel te doen is – de geheel nieuwe concepten van Moderna en Pfizer, die de afgelopen weken zulke klinkende tussenresultaten gaven. ‘Die vaccins bestaan uit RNA. Dat wordt in het lichaam relatief snel afgebroken’, zegt coronaviroloog Eric Snijder (LUMC). ‘Het lijkt me dan ook logisch dat eventuele bijwerkingen heel snel na vaccinatie optreden.’
Misschien wel de verraderlijkste valkuil voor de wat langere termijn is die van, zoals het betoverend heet, ‘vaccin-geassocieerde versterkte ziekte’. Je wordt ingeënt, niets aan de hand, maar tegen de tijd dat je besmet raakt met het virus, blijkt het vaccin het virus niet te remmen maar juist te helpen. In 2017 kwam op die manier aan het licht dat een nieuw, goedgekeurd Frans vaccin tegen knokkelkoorts, Dengvaxia, in heel zeldzame gevallen de ziekte verergert in plaats van voorkomt.
Maar ook hier leert men van eerdere fouten. In vakblad Science Translational Medicine beschrijft een internationaal onderzoeksteam, onder wie de Nederlandse viroloog Hanneke Schuitemaker van fabrikant Janssen, hoe men alle tot dusver gepubliceerde vooronderzoeken naar de nieuwe coronavaccins er nog eens op heeft nageslagen: geen spoor van de versterking-door-vaccinatie te vinden. Bovendien zouden we de bijwerking – áls die er is – inmiddels wel moeten opmerken bij de tienduizenden vrijwilligers die de vaccinatie al hebben gehad, denken velen.
5. ‘Die nieuwe vaccins kunnen ons dna aantasten’
Intussen werken die vaccins van Pfizer en Moderna ook nog eens op basis van, eh… iets met biotechnologie. Brrr, eng. Dat kan nooit goed aflopen, aldus een zorg die momenteel razendsnel om zich heen grijpt op internet.
De vaccins bestaan uit nagemaakt ‘boodschapper-RNA’, een erfelijkheidsmolecuul dat cellen rondom de prikplek ertoe aanzet om een eiwit van het coronavirus te maken. De cellen scheiden die eiwitten uit, zodat uw afweersysteem leert: zó ziet het virus eruit. Hoogleraar Snijder zegt het maar gewoon zoals het is: ‘In feite bouw je de mens om tot een productiesysteem van viruseiwit.’
Maar dat is nog wat anders dan dat het vaccin de mens verandert in een genetisch gemanipuleerd wezen: deels mens, deels coronavirus, zoals onder meer psychiater en natuurgenezer Andrew Kaufman in allerlei filmpjes en essays beweert. Daartoe zou het boodschapper-RNA zichzelf moeten inmetselen in het dna in de cel, zodat het voor altijd onderdeel wordt van onze genenbank.
En dat gebeurt niet, zegt Snijder. Er bestaan wel bepaalde virussen (zoals hiv) die hun erfelijk materiaal kunnen inbouwen in ons dna, maar die zeulen daartoe een complete moleculaire gereedschapskist mee de cel in. Zoals een speciaal eiwit, ‘reverse transcriptase’, dat het virus-RNA ombouwt tot dna, en het eiwit ‘integrase’, dat over het inbouwen gaat.
‘Bovendien heeft het RNA van dergelijke virussen allerlei herkenningssignalen, om die gereedschapskist zijn kunstje te laten doen: hier moet je beginnen met aflezen, hier moet je me opvouwen’, zegt Snijder. ‘Dat hele verhaal zit gewoon niet in deze vaccins. Het slimme van deze vaccins is nou net dat ze zo veilig zijn. Boodschapper-RNA vermenigvuldigt zich niet, komt niet in de celkern en bouwt zich niet in in het dna van de gastheer.’
Geen genetische manipulatie dus, maar een biochemische boodschap die wordt opgevangen en tijdelijk wordt uitgezonden door de moleculaire antennes in onze cellen – en daarna weer dooft. ‘Want het is RNA. Het wordt binnen de kortste keren weer afgebroken’, zeg Snijder.
Afgezien daarvan: een stadion vol ingeënte proefpersonen van wie zo’n 95 procent beschermd is, zegt toch ook wel iets. Want dat niet inenten vervelende bijwerkingen kan hebben, staat na 1,4 miljoen bevestigde sterfgevallen aan covid-19 in elk geval wel vast.
Hoe weet je of een vaccin tegen corona dat zó snel ontwikkeld is op de lange termijn wel veilig is?
Nu de eerste twee coronavaccins op het eerste oog spectaculair goed werken, dringt zich een nieuwe vraag op. Hoe weet je of zo’n geheel nieuw vaccin, volgens nog niet eerder beproefd recept, op de lange termijn wel veilig is?
Maarten Keulemans 19 november 2020, 16:47 De Volkskrant
Je kon het geknars der tanden bij de bewindslieden deze week haast horen. Is er eindelijk zicht op een vaccin tegen het virus dat de wereld nu al negen maanden verlamt – blieven ze het niet.
Nog maar 60 procent zou zich zeker of waarschijnlijk laten vaccineren, zei een steekproef van het Nederlandse volk deze week in een peiling van I&O Research. Een forse daling, afgelopen zomer liep nog 73 procent warm voor het vaccin. Maar nu is 11 procent sowieso niet te porren voor de prik en ziet één op de drie het nog even aan, met zorgen over haastwerk en bijwerkingen als de meest genoemde bezwaren.
En dan zijn de eerste, veelbelovende vaccins tegen corona – die van Pfizer en van Moderna, met hun torenhoge effectiviteit – ook nog eens gebouwd rond een heel nieuw principe, nog niet eerder verwerkt in een vaccin. Gaat dat wel goed?
Tijd voor een inspectie van de verdedigingswerken tegen misstanden, aan de hand van vijf veel gehoorde kopzorgen.
1. ‘Zo’n snel gemaakt vaccin, dat kan nooit veel soeps zijn’
De meest gehoorde zorg over de coronavaccins, blijkt uit de I&O-enquête. Van alle twijfelaars zou liefst 65 procent het om deze reden weigeren, veel meer dan op religieuze grond (2 procent) of uit principe (5 procent). Normaal gesproken duurt het járen voordat een vaccin eindelijk klaar is, en nu zou dat in een jaartje lukken? Dat moet dan wel een afgeraffeld flutvaccin zijn, vermoeden velen.
Toch is dat niet per se het geval. ‘Dit is wat je krijgt als de hele wereld hier als één man op duikt’, signaleert viroloog en epidemioloog Roel Coutinho. ‘Iedereen doet zijn uiterste best, werkt keihard, voelt de drang om de eerste te willen zijn. Dat leidt ertoe dat er doorbraken worden bereikt.’
Wat ook uitmaakt: ‘Er is een enorme hoeveelheid geld en menskracht vrijgekomen’, voegt moleculair viroloog Marjolein Kikkert (LUMC) toe. ‘Overheden, bedrijven, universiteiten: iedereen is hiermee bezig.’ Zo staken de VS en de EU alleen al zo’n slordige 22 miljard euro in het onderzoek.
De vaccins hebben op meer manieren wind mee. Zo waren de vaccins die nu bijna klaar zijn al in ontwikkeling tegen andere ziekten, zoals ebola (het vaccin van Janssen), mers (dat van Oxford) of kanker (het vaccin van Pfizer), zodat men ze slechts hoefde aan te passen. Corona is een betrekkelijk rechttoe-rechtaan virus, zonder de ingewikkelde moleculaire trucs die een vaccin tegen bijvoorbeeld hiv zo moeilijk maken. En, naar maar waar, de ziekte woedt overal: aan proefpersonen geen gebrek. ‘Dat is een voordeel van deze hele situatie’, signaleert Coutinho.
‘Als het echt moet, blijkt er ineens best veel te kunnen’, constateert Kikkert. Overigens is dat ook weer niet zó uniek: ook het poliovaccin (1955) was er snel.
2. ‘Er is vast politieke druk om ook een matig vaccin toe te laten’
Natuurlijk moet je ze een beetje op hun woord geloven, maar de beoordelingsinstanties zweren van niet. En daarvoor hebben ze een goede reden: als een vaccin brokken maakt, slaat dat terug op de campagne zelf en kan het decennia duren voordat het publieke vertrouwen weer is hersteld.
‘De dringende behoefte aan covidvaccins moet worden gebalanceerd met de noodzaak om veiligheid te garanderen en het vertrouwen van het publiek te verzekeren’, riepen vier vooraanstaande Amerikaanse immunologen en microbiologen collega-wetenschappers dinsdag dan ook op in vakblad Science. ‘En dat bereiken we alleen door de vastgestelde klinische veiligheidsprotocollen nauwgezet te volgen.’
Om toch tijd te winnen, probeert men vooral efficiënter te werken. Deelonderzoeken die men normaal gesproken ná elkaar doet, voert men tegelijkertijd uit, en de Europese medicijnautoriteit EMA, die over de goedkeuring gaat, beoordeelt nu alvast de beginexperimenten, terwijl de eindonderzoeken nog gaande zijn.
‘Normaal rond je eerst de onderzoeksfases af, ga je het eens rustig opschrijven in een rapport, en daarna is de beoordelingsautoriteit al gauw een jaar aan het werk’, schetst Kikkert. ‘Nu gaat dat in weken. En dat allemaal zonder stappen over te slaan, want iedereen moet zich aan de regels houden.’
Eventueel is er nog het geitenpaadje van een ‘noodtoelating’, waarbij men een middel alvast inzet voordat het officieel is goedgekeurd. Maar zelfs daarvan zal de EMA naar verwachting afzien, zegt een woordvoerder van het College ter beoordeling van de geneesmiddelen desgevraagd: liever op safe spelen.
3. ‘Je weet nooit wat voor bijwerkingen het heeft’
Vaccins gelden als de veiligste, succesvolste en goedkoopste manier om ziekte te voorkomen – de reden waarom oude plagen zoals tuberculose, polio, tetanus, difterie en de pokken voor de meesten een vage herinnering uit een ver verleden zijn geworden.
Maar af en toe zijn er incidenten. Zoals die keer, in 1976, toen de VS in grote haast een noodvaccin toeliet tegen een op het oog gevaarlijke nieuwe griepvariant. Nadat al enkele miljoenen burgers de inenting hadden gekregen, kwam men erachter dat het nieuwe vaccin in heel zeldzame gevallen het verlammingssyndroom van Guillain-Barré opwekte. De inentingscampagne werd onmiddellijk gestaakt.
Maar dat was toen: het vaccin was op slechts zevenduizend personen getest, heel wat minder dan de ruim 20 duizend proefpersonen van Pfizer en de 15 duizend die Moderna momenteel heeft geënt. Dat is toch al gauw een voetbalstadion vol. ‘De onderzoeksgroepen zijn heel groot’, zegt Coutinho. ‘Met zulke aantallen vis je de belangrijkste bijwerkingen er echt wel uit.’
Inderdaad heeft men al een aardig beeld van de normale bijwerkingen. Die zijn al vervelend genoeg, maar nog wel met paracetamol te onderdrukken: bij het Modernavaccin krijgt 9 procent spierpijn, 5 procent gewrichtspijn, 5 procent hoofdpijn, 10 procent vermoeidheid en een paar procent koorts; bij het vaccin van Pfizer liggen die aantallen wat lager.
Om ook zeldzamere bijwerkingen te vangen, heeft men de veiligheidsregels aangescherpt. Onder meer vanwege het incident in 1976, zijn fabrikanten inmiddels verplicht vaccinproeven tijdelijk te staken, als een proefpersoon iets ernstigs overkomt. Twee coronavaccins – dat van de Universiteit van Oxford en van het Leidse bedrijf Janssen – kregen inderdaad met zo’n onderzoeksstop te maken. In beide gevallen kon men de proeven na nadere inspectie weer hervatten, maar in elk geval voorkomt men zo dat ernstige bijwerkingen onopgemerkt blijven.
En voor de écht zeldzame bijwerkingen, die zo weinig voorkomen dat ze pas aan het licht komen als miljoenen mensen worden gevaccineerd, is er nog het laatste vangnet: ‘postmarketing surveillance’, zoals het formeel heet. Daarbij worden gevaccineerden langdurig gevolgd, en opent men meldpunten waar men bijwerkingen verzamelt, zoals het bijwerkingencentrum Lareb in Nederland.
Uiteindelijk is veiligheid een kwestie van: risico’s wegstrepen. ‘Zekerheid heb je nooit, als je iets voor het eerst doet’, zegt moleculair viroloog Kikkert. ‘Maar dat geldt voor al het nieuwe dat je onderneemt. En ik kan geen enkele reden bedenken waarom we nu een verhoogd risico zouden lopen’, zegt ze.
4. ‘Misschien word je pas na een tijd ziek’
Nadeel van zo’n nieuw vaccin: niemand weet hoe de vlag er over een poos bij staat. Wat nu, als de bijwerkingen pas veel later komen?
Maar experts kunnen zich uit het verleden geen voorbeeld voor de geest halen van een vaccin dat pas na lange tijd een onverwachte verborgen bijwerkingen bleek te hebben. Anders dan geneesmiddelen, die men soms langdurig neemt, geven vaccins dan ook een korte, eenmalige por. ‘Bijwerkingen verwacht je doorgaans in het begin, vlak na inenting’, zegt Kikkert. En dat is inderdaad ook het (voorlopige) beeld bij de coronavaccins: de bijwerkingen bestaan doorgaans uit jeuk of koorts kort na de prik.
Dat geldt ook voor de vaccins waarover momenteel zoveel te doen is – de geheel nieuwe concepten van Moderna en Pfizer, die de afgelopen weken zulke klinkende tussenresultaten gaven. ‘Die vaccins bestaan uit RNA. Dat wordt in het lichaam relatief snel afgebroken’, zegt coronaviroloog Eric Snijder (LUMC). ‘Het lijkt me dan ook logisch dat eventuele bijwerkingen heel snel na vaccinatie optreden.’
Misschien wel de verraderlijkste valkuil voor de wat langere termijn is die van, zoals het betoverend heet, ‘vaccin-geassocieerde versterkte ziekte’. Je wordt ingeënt, niets aan de hand, maar tegen de tijd dat je besmet raakt met het virus, blijkt het vaccin het virus niet te remmen maar juist te helpen. In 2017 kwam op die manier aan het licht dat een nieuw, goedgekeurd Frans vaccin tegen knokkelkoorts, Dengvaxia, in heel zeldzame gevallen de ziekte verergert in plaats van voorkomt.
Maar ook hier leert men van eerdere fouten. In vakblad Science Translational Medicine beschrijft een internationaal onderzoeksteam, onder wie de Nederlandse viroloog Hanneke Schuitemaker van fabrikant Janssen, hoe men alle tot dusver gepubliceerde vooronderzoeken naar de nieuwe coronavaccins er nog eens op heeft nageslagen: geen spoor van de versterking-door-vaccinatie te vinden. Bovendien zouden we de bijwerking – áls die er is – inmiddels wel moeten opmerken bij de tienduizenden vrijwilligers die de vaccinatie al hebben gehad, denken velen.
5. ‘Die nieuwe vaccins kunnen ons dna aantasten’
Intussen werken die vaccins van Pfizer en Moderna ook nog eens op basis van, eh… iets met biotechnologie. Brrr, eng. Dat kan nooit goed aflopen, aldus een zorg die momenteel razendsnel om zich heen grijpt op internet.
De vaccins bestaan uit nagemaakt ‘boodschapper-RNA’, een erfelijkheidsmolecuul dat cellen rondom de prikplek ertoe aanzet om een eiwit van het coronavirus te maken. De cellen scheiden die eiwitten uit, zodat uw afweersysteem leert: zó ziet het virus eruit. Hoogleraar Snijder zegt het maar gewoon zoals het is: ‘In feite bouw je de mens om tot een productiesysteem van viruseiwit.’
Maar dat is nog wat anders dan dat het vaccin de mens verandert in een genetisch gemanipuleerd wezen: deels mens, deels coronavirus, zoals onder meer psychiater en natuurgenezer Andrew Kaufman in allerlei filmpjes en essays beweert. Daartoe zou het boodschapper-RNA zichzelf moeten inmetselen in het dna in de cel, zodat het voor altijd onderdeel wordt van onze genenbank.
En dat gebeurt niet, zegt Snijder. Er bestaan wel bepaalde virussen (zoals hiv) die hun erfelijk materiaal kunnen inbouwen in ons dna, maar die zeulen daartoe een complete moleculaire gereedschapskist mee de cel in. Zoals een speciaal eiwit, ‘reverse transcriptase’, dat het virus-RNA ombouwt tot dna, en het eiwit ‘integrase’, dat over het inbouwen gaat.
‘Bovendien heeft het RNA van dergelijke virussen allerlei herkenningssignalen, om die gereedschapskist zijn kunstje te laten doen: hier moet je beginnen met aflezen, hier moet je me opvouwen’, zegt Snijder. ‘Dat hele verhaal zit gewoon niet in deze vaccins. Het slimme van deze vaccins is nou net dat ze zo veilig zijn. Boodschapper-RNA vermenigvuldigt zich niet, komt niet in de celkern en bouwt zich niet in in het dna van de gastheer.’
Geen genetische manipulatie dus, maar een biochemische boodschap die wordt opgevangen en tijdelijk wordt uitgezonden door de moleculaire antennes in onze cellen – en daarna weer dooft. ‘Want het is RNA. Het wordt binnen de kortste keren weer afgebroken’, zeg Snijder.
Afgezien daarvan: een stadion vol ingeënte proefpersonen van wie zo’n 95 procent beschermd is, zegt toch ook wel iets. Want dat niet inenten vervelende bijwerkingen kan hebben, staat na 1,4 miljoen bevestigde sterfgevallen aan covid-19 in elk geval wel vast.
vrijdag 20 november 2020 om 16:39
Ik kom toevallig net dit tegen:
Hij heeft een heleboel video’s waarin hij van alles uitlegt.
https://zdoggmd.com/z-blogg/
Hij heeft een heleboel video’s waarin hij van alles uitlegt.
https://zdoggmd.com/z-blogg/
vrijdag 20 november 2020 om 16:49
DES is geen vaccin maar een medicujn en werd gegeven aan zwangere vrouwen.Miek_ schreef: ↑20-11-2020 14:31Geen idee want de lange termijneffecten worden over een jaar gemeten. Na goedkeuring van een vaccin/medicijn wordt er nog steeds onderzoek naar de effecten gedaan, vaak ook door universiteiten. Dan gaan ze eventueel pas na de nog langere termijn kijken en soms komen daar hele schokkende dingen uit (meestal niet gelukkig) zoals met DES destijds.
Life is peachy, somethimes soft and sweet, somethimes hard and rotten
vrijdag 20 november 2020 om 18:43
Tja.
Ik vind het een manipulatief einde van het stuk. Jammer, want de overige inhoud vind ik (twijfelaar) zeker informatief. Maar als ik die laatste zinnen lees, (Want dat niet inenten vervelende bijwerkingen kan hebben, staat na 1,4 miljoen bevestigde sterfgevallen aan covid-19 in elk geval wel vast. ), dan voel ik de weerstand weer in me opborrelen.
I'm not lazy
I'm on energy saving mode
I'm on energy saving mode
vrijdag 20 november 2020 om 18:50
Waarom? Dat is toch een belangrijk feit? Als je van dit virus alleen een snotneus kreeg, gingen we er geen vaccinatiecampagne voor opzetten.malibu82 schreef: ↑20-11-2020 18:43Tja.
Ik vind het een manipulatief einde van het stuk. Jammer, want de overige inhoud vind ik (twijfelaar) zeker informatief. Maar als ik die laatste zinnen lees, (Want dat niet inenten vervelende bijwerkingen kan hebben, staat na 1,4 miljoen bevestigde sterfgevallen aan covid-19 in elk geval wel vast. ), dan voel ik de weerstand weer in me opborrelen.
